AWTI e-mail alert 25 januari 2024

Kabinet presenteert Nationale Technologiestrategie
Het kabinet heeft tien sleuteltechnologieën vastgesteld waarin Nederland komende jaren zou kunnen excelleren. Dat valt te lezen in de vrijdag gepresenteerde Nationale Technologiestrategie (NTS). De technologieën zijn 1) optica en geïntegreerde fotonica; 2)  quantum; 3) groene chemische productieprocessen; 4) biotechnologie gericht op moleculen en cellen; 5) beeldvormingstechnologie; 6) (opto)mechatronica (industriële systemen/machines en apparaten); 7) kunstmatige intelligentie (AI) en data; 8) energiematerialen; 9) halfgeleiders; 10) cybersecurity. In de strategie zijn per deeltechnologie agenda's en doelstellingen voor 2035 vastgesteld. Omdat Nederland te maken krijgt met steeds meer beperkingen op het gebied van ruimte, arbeid en energie moeten volgens de minister keuzes worden gemaakt. Toch moet de NTS vooral worden gezien als een voorbereidend document. Waar uiteindelijk op wordt ingezet is immers aan een volgend kabinet, zo schrijft de minister. De tien vastgestelde sleuteltechnologieën hebben volgens haar een sterke basis in Nederland en dragen veel bij aan het verdienvermogen, aan het oplossen van maatschappelijke uitdagingen en het versterken van de veiligheid. Bij de strategie is een bijlage opgenomen met een kwantitatieve analyse van de Nederlandse onderzoekscapaciteiten in 44 sleuteltechnologieën en de positie van Nederland in onderzoek wereldwijd
Persbericht Rijksoverheid
Kamerbrief Nationale Technologiestrategie
 De Nationale Technologiestrategie
 Kwantitatieve analyse naar sleuteltechnologieën

Europese Commissie presenteert vijf initiatieven om economische veiligheid te vergroten
De Europese Commissie heeft vijf initiatieven gepresenteerd die de economische veiligheid van de EU moeten versterken. De initiatieven worden gepresenteerd in reactie op toenemende geopolitieke spanningen en diepgaande technologische verschuivingen. In juni presenteerde de Commissie al een blauwdruk voor een dergelijke strategie. De Commissie wil onder andere een nieuw screeningsmechanisme dat het makkelijker moet maken om investeerders van buiten de EU te weren. Andere initiatieven zijn gericht op het vergroten van de onderzoeksveiligheid op nationaal en sectoraal niveau én het verbeteren van de controle op de export dual-use producten. “Openheid en samenwerking maken deel uit van het DNA van grote wetenschap, maar ze kunnen deze ook kwetsbaar maken voor kwaadaardige invloeden en de ongewenste overdracht van cruciale technologieën die onze veiligheid kunnen ondermijnen”, aldus Eurocommissaris Ivanova. “Vandaag stellen we een reeks maatregelen voor aan de Raad die instellingen voor hoger onderwijs en onderzoeksorganisaties zullen helpen de risico's van misbruik van onze kritische technologieën van eigen bodem te identificeren en te verminderen, terwijl de onderzoekssamenwerking open en sterk blijft.”
Persbericht Europese Commissie
Artikel Euractiv
Artikel Euractiv

Canada neemt maatregelen rond kennisveiligheid en beperkt samenwerking met risicolanden
De Canadese regering heeft nieuwe maatregelen op het gebied van onderzoeksveiligheid aangekondigd die moeten voorkomen dat gevoelige onderzoeksresultaten lekken naar belangrijke Chinese, Russische of Iraanse onderzoeksinstellingen. Daarover schrijven University World News en Science Business. De Canadese regering heeft een uitgebreide lijst met gevoelige technologische onderzoeksgebieden gepresenteerd. De lijst omvat onder andere geavanceerde computerwetenschappen, energie, AI, biotechnologie, robotica en kwantumwetenschappen. Daarnaast heeft de regering een lijst van genoemde onderzoeksorganisaties (NRO) die verbonden zijn met militaire, nationale defensie- of staatsveiligheidsinstanties gepubliceerd. Het gaat om instellingen uit China, Rusland en Iran, die volgens de regering ‘een risico kunnen vormen voor de nationale veiligheid van Canada’. De regering wil federale Canadese financiering uitsluiten voor ‘gevoelige’ onderzoeksprojecten die verbonden zijn aan instellingen op de lijst.
Persbericht Canadese Regering
Lijst met gevoelige technologieonderzoeksgebieden
Lijst met genoemde onderzoeksorganisaties
Artikel University World News
Artikel Science Business

TNO: Nederland verliest economisch terrein door achterblijvende R&D-investeringen
Nederland geeft vergeleken met omringende landen minder uit aan onderzoek en ontwikkeling (R&D). Dat concludeert TNO in een analyse waarin de R&D-uitgaven van Nederland, Duitsland en België vanaf 2000 in kaart zijn gebracht. Landen als Duitsland en België hebben de afgelopen 20 jaar consequent de R&D-uitgaven verhoogd, terwijl de groei in Nederland achterbleef. De stijging van de Nederlandse uitgaven in recente jaren heeft voor een aanzienlijk deel te maken met het Nationaal Groeifonds (NGF), dat momenteel het belangrijkste instrument zou zijn voor langjarige thematische publiek-private innovatie-investeringen. De onderzoekers waarschuwen dat de Nederlandse R&D-uitgaven verder zullen dalen wanneer het Nationaal Groeifonds wordt afgeschaft.
Nieuwsbericht TNO

NWO verbiedt gebruik van generatieve AI-modellen in beoordelingsproces
Het gebruik van generatieve AI-modellen is in het hele NWO-beoordelingsproces van aanvragen ontoelaatbaar. Dat valt te lezen in het voorlopige standpunt dat NWO heeft opgesteld voor het gebruik van generatieve AI in het aanvraag- en beoordelingsproces. “Het is belangrijk dat we voor nu duidelijkheid scheppen rond het beoordelingsproces. Hier trekken we een lijn, maar tegelijk zien we nu en op de lange termijn grote mogelijkheden voor het vakgebied AI zelf en voor brede toepassing van AI in de wetenschap. Ook problematische aspecten van de technologie zijn een wetenschappelijke uitdaging”, aldus Antal van den Bosch, lid van de raad van bestuur van NWO en verantwoordelijk voor AI. Het gebruik van generatieve AI wordt in de context van onderzoekswerk niet uitgesloten, gezien de mogelijkheden en het ontwikkelingspotentieel van generatieve AI. Binnen NWO is een werkgroep ingesteld die het nieuwe AI-beleid binnen NWO maakt. In de tweede helft van 2024 moet het beleid klaar zijn. 
Persbericht NWO
Publicatie NWO
Artikel HOP/U-Today

SER: geef prioriteit aan uitvoering plannen duurzame maakindustrie
Verduurzaming van de maakindustrie is een voorwaarde van het behoud van industriële activiteiten in Nederland, en nodig voor onze strategische autonomie. Dat stelt de Sociaal-Economische Raad (SER) in het briefadvies ‘Verduurzaming maakindustrie’. Volgens de SER is verduurzaming van de maakindustrie essentieel om de klimaat- en circulariteitsdoelstellingen te behalen. Daarnaast zou een vitale en duurzame maakindustrie bijdragen aan het verdienvermogen en de werkgelegenheid in Nederland. Ook voor maatschappelijke doelen op het gebied van innovatie, het versterken van kwetsbare regio’s en een gezonde leefomgeving zijn investeringen in de sector onmisbaar. De SER adviseert onder andere dat Nederland in aansluiting op de Europese agenda een strategische agenda moet maken voor nieuwe schone technologieën in de maakindustrie (clean techs).
Persbericht SER
Briefadvies SER

Partijen botsen over internationalisering bij begrotingsdebat OCW
Tijdens de debatten over de OCW-begroting was veel discussie over internationalisering. Vooral Martens (VVD) en Hertzberger (NSC) pleitten voor strengere regelgeving, terwijl Stultiens (GL-PvdA) en Paternotte (D66) juist aandacht vroegen voor de positieve effecten. Paternotte en Stultiens betoogden dat Nederland moet leren van de situatie in Denemarken, waar de strengere regels rond internationalisering inmiddels worden teruggedraaid. Hertzberger vindt het onterecht dat Denemarken telkens als voorbeeld erbij wordt gehaald als land dat op zijn schreden is teruggekeerd. “Maar weet de heer Paternotte dat de instroom aan buitenlandse studenten in Denemarken nooit hoger is geweest dan 24%, en dat die in Nederland volgens het CBS boven de 40% lag”, aldus Hertzberger. De VVD diende een amendement in om een capaciteitsfixus op kortere termijn mogelijk te maken op trajecten binnen een opleiding, in afwachting op de Wet Internationalisering in Balans (WIB). Minister Dijkgraaf begrijpt deze wens, maar heeft het amendement sterk ontraden. De minister vindt het van belang is om de wet als totaalpakket te behandelen. Verder stond de minister stil bij de investeringen in hbo, wo en wetenschap. “Ik wil wel benadrukken dat we dat echt met de ogen op de toekomst hebben gedaan", aldus Dijkgraaf. ScienceGuide en HOP hebben verschillende artikelen over de debatten geschreven.
Verslag debat (deel 1)
Verslag debat (deel 2)
Artikel HOP/U-Today
Artikel HOP/U-Today
Artikel HOP/U-TOday
Artikel ScienceGuide
Artikel ScienceGuide
Artikel ScienceGuide

Kabinet presenteert visie op generatieve AI
Het kabinet heeft de SER om advies gevraagd over de gevolgen van generatieve AI op de arbeidsmarkt, waaronder de arbeidsproductiviteit, kwantiteit en kwaliteit van werk. Dat valt op te maken uit de afgelopen week gepresenteerde kabinetsvisie op generatieve AI. Ook onderzoekt het kabinet de inrichting van een testfaciliteit voor verantwoorde AI. "Bij een overheid die aan het stuur wil staan, hoort een overheid die zelf, binnen de bestaande wettelijke kaders, experimenteert met veilige en verantwoorde generatieve AI om zo te ontdekken waar in concrete toepassingen risico’s en kansen liggen", aldus staatssecretaris Van Huffelen. "Het is belangrijk dat er in Nederland een klimaat wordt gestimuleerd waarin er ruimte is voor het experimenteren, testen en opschalen van betrouwbare en transparante (generatieve) AI-modellen en tools." In de visie zet het kabinet uitgebreid de enorme mogelijkheden van generatieve AI uiteen, maar benadrukt het ook de mogelijke risico's. De kansen hebben vooral betrekking op de aanpak van maatschappelijke en wetenschappelijke vraagstukken, zoals het vaststellen van medische diagnoses, geneeskundig onderzoek, arbeidsproductiviteit en de klimaataanpak. In de visiebrief noemt het kabinet vier uitgangspunten voor generatieve AI in Nederland. Vervolgens schetst het kabinet een aantal prioriteiten en bijbehorende actielijnen.
Persbericht Rijksoverheid
Kamerbrief bij overheidsbrede visie generatieve AI
Overheidsbrede visie Generatieve AI
SER-adviesaanvraag ‘AI, de toekomst van werk en sociaaleconomische implicaties’
Artikel iBestuur

Kabinet richt overlegorgaan op om halfgeleiderecosysteem te versterken
Het kabinet heeft een overlegorgaan opgezet met vertegenwoordigers uit het bedrijfsleven, kennisinstellingen en overheid om meer coherentie en continuïteit aan te brengen in het versterken van het halfgeleiderecosysteem. Dat valt te lezen in een Kamerbrief van minister Adriaansens. "Deze publiek-private samenwerking biedt de mogelijkheid om met een integrale blik te kijken naar zowel (commerciële) kansen als (geopolitieke) bedreigingen voor de sector, te signaleren wat er op Nederland afkomt en af te stemmen over technologische ontwikkelingen, vooruitlopend op de reguliere beleidscyclus", aldus de minister. Ook krijgt het orgaan de taak de voortgang te monitoren van de speerpunten uit de actieagenda. Hiervoor zijn een vijftal beleidsuitgangspunten vastgesteld voor de komende vijftien jaar die in de brief ook nader worden toegelicht, zoals het realiseren van een aantrekkelijk en concurrerend ecosysteem, opleiden van talent en het voorkomen van ongewenste overdracht van kennis en technologie.
Kamerbrief minister Adriaansens

Minister Adriaansens presenteert Staat van de Digitale Infrastructuur
Minister Adriaansens heeft de Kamer geïnformeerd over de Staat  van de Digitale Infrastructuur. Het document vormt een startpunt voor nieuwe beleidsstappen. "Omdat Nederland altijd sterk heeft kunnen rekenen op de digitale infrastructuur is er een risico dat deze als vanzelfsprekend wordt beschouwd. Dat kan Nederland zich niet permitteren", zo valt te lezen. "Een innovatieve, hoogwaardige, betaalbare, weerbare, betrouwbare, veilige en duurzame digitale infrastructuur vereist voortdurende aandacht en inspanning van de bedrijven in de sector en de overheid. Daarom is het belangrijk om de digitale infrastructuur met de bijgevoegde 'Staat van de Digitale Infrastructuur' centraal te zetten. Met dit document is in kaart gebracht wat het belang is van onze digitale infrastructuur, het huidige beleid en aandachtspunten voor de toekomst."
Geannoteerde besluitenlijst ministerraad 19 januari 2024
Kamerbrief inclusief bijlagen

Criteria Nationaal Groeifonds aangepast na advies Raad voor de Toekomst
Om meer aandacht te geven aan de maatschappelijk en ecologische effecten van aanvragen binnen het Nationaal Groeifonds zijn de aanvraagcriteria aangescherpt. Dat laat minister Adriaansens weten in het schriftelijk overleg over het adviesrapport van de Raad voor de Toekomst: Duurzaam durven denken. In dit rapport werden hiervoor aanbevelingen gedaan en op basis daarvan zijn vanaf de derde aanvraagronde deze elementen meegenomen. Adriaansens heeft in een aparte brief de Kamer geïnformeerd over de openstelling van de vierde ronde van het Nationaal Groeifonds. Deze gaat vanaf 1 april open, maar volgens de minister heeft een nieuw kabinet wel de mogelijkheid om het loket weer te sluiten. Binnengekomen aanvragen moeten dan wel worden behandeld.
Beantwoording Schriftelijk Overleg
Kamerbrief minister Adriaansens

Cyber Security Raad: tekort aan cybersecurityspecialisten vraagt om gecoördineerde actie
De Cyber Security Raad (CSR) maakt zich zorgen over het groeiend tekort aan cybersecurityspecialisten. Dat valt te lezen in een brief over de uitdagingen rond onderwijsversterking en kennisontwikkeling voor cybersecurity. De CSR noemt het noodzakelijk om cybersecuritykennis in Nederland te behouden en verder te versterken. Verder stuurde de CSR onlangs een informerende brief over de kansen en risico’s van (generatieve) AI voor cybersecurity. De brieven zijn opgesteld op verzoek van staatssecretaris Van Huffelen.
Publicatie CSR (onderwijsversterking en kennisontwikkeling)
Publicatie CSR (generatieve AI en cybersecurity)

Minister Yesilgöz wil kijken naar hiaten handhaving na presentatie AI-verordening
Minister Yesilgöz wil na de presentatie van de technische uitwerking van de Europese AI-verordening (die deze week wordt verwacht) bezien of er hiaten gaan ontstaan met de bestaande handhavingsregels. Dat liet ze weten tijdens het debat in aanloop naar de informele Raad Justitie en Binnenlandse Zaken (JBZ-Raad) van deze week. In de Kamer leven zorgen over het experimentele gebruik van gezichtsherkenning door de politie. Volgens berichtgeving van Nieuwsuur ontbreekt hiervoor de wettelijke basis, maar Yesilgöz sprak dat tegen. Volgens haar zijn de wettelijke grondslag en de waarborgen geregeld in de Politiewet en de Wet politiegegevens. Als er meer duidelijkheid komt over de AI-verordening wil ze kijken of er wellicht additionele wetgeving nodig is. Eerder had D66 al Kamervragen gesteld over de uitzending: "Wat is uw reactie op het standpunt van de Autoriteit Persoonsgegevens dat een wettelijke grondslag voor gezichtsherkenningstechnologie door de politie ontbreekt?"
Commissiedebat
Artikel Nieuwsuur
Schriftelijke vragen

Staatssecretaris De Vries verdedigt gebruik algoritmes bij Toeslagen
Staatssecretaris Aukje de Vries verdedigt in de Kamerbrief over de stand van zaken van de Dienst Toeslagen het gebruik van risicoselectie en algoritmes, maar zet wel uiteen hoe de dienst dat op een verantwoorde manier wil inzetten. "Toeslagen maakt veelvuldig gebruik van algoritmes om haar publieke taak uit te voeren en heeft algoritmes ook nodig om op een eerlijke, efficiënt gedreven manier te werken", zo valt te lezen. Om op verantwoorde wijze gebruik te maken van risicoselectie en algoritmes wil De Vries toewerken naar een "meer methodische en planmatige aanpak rond de inzet van algoritmes", zo schrijft ze. "De kernwaarden van Toeslagen en de al bestaande (Rijks brede) kaders, rapporten en adviezen worden verwerkt tot interne principes en normen die leidend zijn bij de inzet van algoritmes", aldus De Vries.
Kamerbrief staatssecretaris De Vries

Onderzoekskoepels roepen op tot strategische stappen richting grotere R&D-investeringen
De European University Association (EUA), Science Europe en de European Association of Research and Technology Organizations (EARTO) hebben gezamenlijk een brief aan de Europese Commissie gestuurd over het belang van Europese investeringen in onderzoek en innovatie. In aanloop naar de Europese verkiezingen én de totstandkoming van het volgende EU-Kaderprogramma voor O&I (KP10) benadrukken de koepels de cruciale rol van Europese investeringen in O&I bij het aanpakken van mondiale uitdagingen, het versterken van het mondiale concurrentievermogen en het verbeteren van de strategische autonomie. De koepels pleiten onder andere voor een verdubbeling van het KP10-budget tot 200 miljard euro. Ook worden lidstaten opgeroepen om de overeengekomen doelstelling van 3% van het bbp te investeren.
Nieuwsbericht EUA
Publicatie EUA

Europees Parlement neemt resolutie aan over bescherming academische vrijheid
Het Europees Parlement vraagt de Europese Commissie om een wettelijk kader voor onderzoeksvrijheid op te stellen. Dat blijkt uit een aangenomen resolutie, waar Neth-ER over heeft geschreven. Het Parlement benadrukt het belang van academische vrijheid voor het stimuleren van innovatie, sociale vooruitgang en het algemene welzijn van burgers. In de resolutie staan enkele principes waar een dergelijk wettelijk kader aan zou moeten voldoen.
Nieuwsbericht Europees Parlement
Artikel Neth-ER

Eurocommissaris Ivanova: Meer actie nodig om durfkapitaalkloof met VS te dichten
De Europese Innovatieraad (EIC) heeft een goede start gemaakt, maar dit zal bij lange na niet voldoende zijn om de aanhoudende kloof op het gebied van opschalingskapitaal voor scale-ups tussen de VS en de EU te dichten. Dat waarschuwde Ivanova tijdens een beleidsdebat over Europese innovatie op het jaarlijkse World Economic Forum (WEF) in Davos, schrijft Science Business. “Onze durfkapitaalmarkt is zes keer kleiner dan die van de VS”, aldus Ivanova. “Dus als je het alleen aan de Europese Innovatieraad overlaat, kan het deze enorme kloof in de markt niet dichten.” Ivanova vindt onder andere dat de EU-programma’s ‘gebruiksvriendelijker’ moeten worden voor kleine en middelgrote bedrijven. Ook de Belgische premier Alexander de Croo schetst een pessimistisch beeld van de Europese concurrentiepositie in de aanhoudende technologische strijd met de VS en China. Dat schrijft Science Business over de toespraak van De Croo in het Europees Parlement. De Croo betoogde dat de EU ‘naar een hogere versnelling moet schakelen’ om een ‘innovatief, creatief, kapitaalrijk en productief continent te blijven’. Ook vindt hij dat innovators in de EU nog steeds moeite hebben om toegang te krijgen tot risico- en durfkapitaal om hun bedrijven te laten groeien en uit te breiden naar nieuwe markten. “We moeten van uitgevonden in Europa, via ontwikkeld in Europa, helemaal naar made in Europe gaan”, aldus De Croo.
Artikel Science Business
Artikel Science Business

Science Business: wie waren in 2023 de ‘winnaars en verliezers’ binnen Horizon Europe?
Science Business heeft een analyse van de resultaten van Horizon Europe in 2023 gepubliceerd. In de analyse wordt gekeken welke landen en universiteiten het bijzonder goed of juist slecht hebben gedaan. Daarnaast wordt gepoogd om de grootste schommelingen te verklaren vanuit ontwikkelingen in de politiek en beleid. Science Business signaleert vier belangrijke trends. Zo deed Italië het opvallend slecht, terwijl er in België een sterke stijging in binnengehaalde subsidies te zien is. Ook Nederland deed het in 2023 aanzienlijk beter dan in 2022. In de top 20 van ontvangers staan 3 Nederlandse universiteiten (Delft, Utrecht en Leiden). 
Artikel Science Business

EUA doet aanbevelingen voor verbetering onderzoeksveiligheid in de EU
Het Europese beleid voor onderzoeksveiligheid moet consistent zijn en de nadruk leggen op open en verantwoordelijke samenwerking. Dat stelt de European University Association (EUA) in reactie op de call for evidence van de Europese Commissie over het vergroten van de onderzoeksveiligheid in de EU. De EUA schetst hoe open samenwerking de standaardoptie zou moeten zijn in onderzoek en onderwijs. Hierbij wordt onder andere gekeken naar belangrijke overwegingen zoals het evenredigheidsbeginsel, het risico van niet-samenwerking en de noodzakelijke steun voor het ontwikkelen en versterken van risicobeheer binnen kennisinstellingen.
Publicatie EUA
Artikel Science Business

EUA roept universiteiten op om na te denken over toekomst van transnationale samenwerking
De European University Association (EUA) daagt universiteiten via een nieuw rapport uit om na te denken over de toekomst van transnationale samenwerking. In het rapport ‘What if? Exploring possible futures of transnational cooperation for Europe’s universities’ schetst de EUA vier verschillende toekomstscenario’s voor transnationale universitaire samenwerking met partners in Europa en daarbuiten. Het rapport is een resultaat van het Universities and the future of Europe (UniFE) Project. In dit project zijn stakeholders geraadpleegd voor een brede discussie over de toekomst van Europa en de positie van universiteiten daarin. Neth-ER heeft een artikel geschreven over het rapport.
Publicatie EUA
Artikel Neth-ER

Rapport: Principes voor succesvolle implementatie van de Digital Markets Act
Het succes van de implementatie van de Digital Markets Act (DMA) zal afhangen van de beginselen waarop de nieuwe wet zal worden toegepast. Denktank Centre on Regulation in Europe (CERRE) heeft een rapport met aanbevelingen voor de implementatie van de DMA gepubliceerd. De denktank stelt dat het implementatieproces van DMA geleid moet worden door inhoudelijke principes van effectiviteit, proportionaliteit, non-discriminatie, juridische voorspelbaarheid en consistentie met andere EU-wetten. In het rapport worden deze principes toegepast op een reeks specifieke DMA-verplichtingen.
Publicatie CERRE

EU lanceert aandelenfonds van 175 miljoen om investeringen in defensie-R&D aan te jagen
De Europese Commissie en het European Investment Fund (EIF) hebben de Defense Equity Facility (DEF) gelanceerd. Het DEF is een fonds van 175 miljoen euro, dat de toegang tot kapitaal voor kleine bedrijven in de sector moet vergroten. Daarover schrijft Science Business. Volgens Eurocommissaris Breton moet het initiatief ‘bijdragen aan het zenden van een positief signaal naar de markt en het stimuleren van particuliere investeringen ter ondersteuning van defensie-innovatie’. Het doel is om 500 miljoen euro op te halen door op te treden als hoeksteeninvesteerder in onafhankelijk beheerde private equity en durfkapitaalfondsen.
Artikel Science Business

IMF: Beleidsmakers moeten inspelen op gevolgen AI op arbeidsmarkt
Kunstmatige intelligentie gaat impact hebben op bijna 40 procent van alle banen in de wereld. Dat schrijft het Internationaal Monetair Fonds (IMF) in een publicatie. Zij pleiten dan ook voor een 'voorzichtige balans in beleid' om de potentie te kunnen benutten en de negatieve effecten te beperken. Volgens het IMF zullen sommige banen worden overgenomen door AI en zal het voor sommige banen complementair zijn. Bijzonder aan deze technologie is dat het vooral impact heeft op banen voor hoogopgeleiden, een verschil met eerdere revoluties waarbij vooral banen voor lager opgeleiden werden vervangen. Grotere economieën zullen daarom sneller de voordelen van AI kunnen benutten, maar tegelijkertijd ook de grootste risico's ondervinden. De verschillen in het vereiste aanpassingsvermogen zullen er volgens het IMF in de meeste scenario's voor zorgen dat de ongelijkheid verslechtert, met maatschappelijke onrust als mogelijk gevolg. Beleidsmakers moeten hierop inspelen door te zorgen voor sociale vangnetten en bijscholingsprogramma's. Het IMF ontwikkelde een AI Preparedness Index waarmee landen kunnen vaststellen in welke mate ze klaar zijn voor de AI-revolutie op het gebied van digitale infrastructuur, menselijk kapitaal, arbeidsmarktbeleid, innovatie, economische integratie, regulering en ethiek.
Artikel IMF
Artikel Computable

Nederland scoort goed op innovatie in Future of Growth Framework
Nederland scoort relatief hoog op innovatievermogen in het Future of Growth Framework van het World Economic Forum (WEF). In de publicatie wordt de mondiale staat van de economische groei gewogen aan de hand van een aantal parameters, waaronder innovatie. Ook worden de 107 verschillende landen uitgediept. Naast innovatie wordt ook gekeken naar inclusiviteit, duurzaamheid en weerbaarheid. De landen die het hoogst scoren op innovatie zijn Zwitserland (80.37), Singapore (76.43), Zweden (74.92) de VS (74.09), Denemarken (73.40) en Nederland (73.30). Volgens het WEF worden kansen voor innovatie gemist doordat er steeds grotere verschillen ontstaan in de mate van digitalisering tussen rijkere landen en ontwikkelingslanden. Bij landen met hoge inkomens wordt de beschikbaarheid van talent een groeiend probleem, terwijl dat juist ruimte geeft voor kansen vanuit ontwikkelingslanden. Volgens het WEF moet het landenoverzicht beleidsmakers helpen bij het aanbrengen van focus.
Publicatie WEF

ITIF kritisch op mondiaal waterstofbeleid
De Amerikaanse denktank ITIF is uiterst kritisch op het veronderstelde potentieel van groene waterstof. Zo zouden grootmachten als de VS, China en Europa veel investeren in de ontwikkeling ervan, maar is het in de meeste situaties economisch niet interessant. Volgens ITIF zijn de landen die veel geld uitgeven aan onderzoek en ontwikkeling van waterstof vooral bezig met hun eigen concurrentiepositie, in plaats van samen te werken voor het collectieve belang. Zelfs bij groene waterstof is het volgens de denktank de vraag of het economisch rendabel kan worden, omdat dan ook de kosten voor het duurzaam opwekken moeten dalen. Ook zouden dan de productiefaciliteit, de groene bron en gebruikers zoveel mogelijk bij elkaar in de buurt moeten zitten. Wel stelt ITIF voor in te zetten op onderzoek en ontwikkeling, bijvoorbeeld om energie voor langere tijd op te kunnen slaan. De inzet zou moeten zijn dat groene waterstof in prijs/kwaliteitverhouding aantrekkelijker wordt dan fossiele energiebronnen.
Publicatie ITIF

OESO: Breng statistieken van ruimtevaarteconomie in kaart
De beschikbaarheid van betrouwbare data wordt steeds belangrijker om beleid te kunnen maken met betrekking tot de ruimte-economie (space economy). Dat schrijft de OESO in een rapport. De internationale organisatie roept daarom ruimte-organisaties op om deze data samen met de nationale statistiekenbureaus in kaart te gaan brengen. In de VS heeft de Bureau of Economic Analysis voor het eerst een set statistieken gepresenteerd die een beeld gaven van de bijdrage van de ruimte-economie aan de totale economie. In de EU werken ESA, Eurostat en JRC aan een vergelijkbare set statistische gegevens voor de Europese ruimte-economie. OESO hoopt dat met de publicatie nu ook andere landen volgen.
Publicatie OESO

Zorgen om gebrek aan afspraken autonome wapens
De Canadese denktank CIGI publiceerde afgelopen week een analyse van de opkomst van autonome militaire wapens en de rol ervan op het internationale geopolitieke toneel. Volgens CIGI zoekt met name de VS nu al de grens van het aanvaardbare op. Dit zit vooral in de definitie. Hoe groot is de rol van de mens nog bij het bedienen van dergelijke wapens? Is er nog iemand die daadwerkelijk de trekker overhaalt of is er alleen nog sprake van menselijk toezicht? In het stuk worden diverse voorbeelden genoemd van militaire wapens die op het grensvlak opereren. Zeker nu ook China hier fors in investeert zou het gebrek aan duidelijke internationale afspraken hierover al snel kunnen zorgen voor een grootschalig mondiaal conflict, bijvoorbeeld rond Taiwan. De toenadering tussen de Amerikaanse president Joe Biden en zijn Chinese ambtsgenoot Xi Jinping ziet CIGI als een positief signaal dat er stappen gezet kunnen worden in de richting van een verdrag dat hierover duidelijkheid biedt.
OpiniestIk CigI

ISC en GYA: betrek jonge en beginnende wetenschappers bij interface tussen wetenschap en beleid
De International Science Council (ISC) en de Global Young Academy (GYA) pleiten voor een sterker multilateraal wetenschap-voor-beleid-ecosysteem, dat jonge en beginnende wetenschappers op zinvolle wijze betrekt in de gesprekken over de VN-Verklaring over Toekomstige generaties. Dat betogen de partijen in hun aanbevelingen voor de Verklaring.  De VN-Verklaring moet leiden tot specifieke stappen om rekening te houden met belangen van toekomstige generaties bij nationale en mondiale besluitvorming. Het doel is dat een dergelijke verklaring wordt aangenomen tijdens de VN-Top voor de Toekomst in september 2024.
Nieuwsbericht ISC

Voorspellingen voor China en geopolitieke concurrentie in 2024
De cruciale verkiezingen in Taiwan, de Europese Unie en de Verenigde Staten zullen het mondiale geopolitieke landschap aanzienlijk beïnvloeden en vorm geven aan de perspectieven en het beleid van de EU ten aanzien van China. Dat schrijft Merics in de China Forecast 2024, een onderzoek onder 650 China-experts. De onderzoekers lijken door de verschillende verkiezingen verdeeld over de toekomst van de trans-Atlantische samenwerking met China. Verder voorspellen de onderzoekers dat China zich voornamelijk zal richten op het ‘beveiligen van alles’ (het veranderen van reguliere politieke of economische kwesties in kwesties van nationale veiligheid) en de keuze voor ideologie boven pragmatisme onder president Xi Jinping.
Commentaar Merics

Wilt u geen nieuws missen over de AWTI? Volg ons dan ook op LinkedIn