AWTI e-mail alert 20 april 2023

Van advies naar actie: Terugblik AWTI-seminar 'Kennis in conflict'
Vorige week vrijdag vond het seminar “Kennis in conflict – Naar een beter begrip van kennisveiligheid” plaats. Het seminar werd georganiseerd naar aanleiding van het recente advies “Kennis in conflict – veiligheid en vrijheid in balans”. De AWTI organiseerde het seminar om de ontwikkeling van kennis en kunde rond kennisveiligheid te stimuleren. Zo organiseerde de AWTI eerder al een bijeenkomst in Den Haag over ‘maturity capability models’, die werden aanbevolen in het advies, en was de AWTI op een bijeenkomst van TNO, de KNAW en Neth-ER in Brussel, om de internationale afstemming te stimuleren. 
Nieuwsbericht 

Kamerdebat wetenschapsbeleid
Afgelopen dinsdag vergaderde de vaste Kamercommissie voor Onderwijs, Cultuur en Wetenschap in de Tweede Kamer over het wetenschapsbeleid. Daarvoor stonden vier adviezen van de AWTI op de agenda. In een korte notitie voor de Kamerleden gaven wij hun een overzicht van de belangrijkste punten. Tijdens het debat betrokken diverse Kamerleden en ook de minister de adviezen in hun bijdrage. 
Notitie AWTI
Kijk het debat terug

Nederland en Frankrijk intensiveren samenwerking rond innovatie
Nederland en Frankrijk intensiveren de samenwerking op het gebied van digitalisering, sleuteltechnologieën en verduurzaming. Dit is vastgelegd in een ‘Pact voor Innovatie en Duurzame Groei’, dat tijdens het staatsbezoek van president Macron aan Nederland is ondertekend door de betrokken bewindspersonen en voorzitters van de ondernemerskoepels uit beide landen. Het gaat om meer publiek-private samenwerking tussen bedrijven, kennisinstellingen en overheden op onder andere het gebied van kwantum, halfgeleiders en energie-infrastructuur. Het pact is de verdere uitwerking van afspraken tussen de landen uit 2021 en 2022.
Persbericht Rijksoverheid
Artikel Holland High Tech
Artikel Techzine
 

Von der Leyen: EU moet niet naïef zijn in omgang met China 
Voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen heeft opgeroepen tot voorzichtigheid in de omgang met China. Dat schrijft Neth-ER naar aanleiding van een recente speech van Von der Leyen over de relatie tussen de EU en China. De Commissievoorzitter vindt dat nadere samenwerking tussen de machten hand in hand moet gaan met risicominimalisatie. Zo moet de EU onder andere kritisch kijken naar Chinese investeringen in Europese (sleutel)technologie en vrijhandel met gelijkgezinde landen bevorderen om één economisch blok met gelijke normen en waarden te vormen.
Artikel Neth-ER
Toespraak Von der Leyen
 

Denktank: Veel onjuiste aannames in gesprekken over AI-beleidsvorming
Veel aannames over kunstmatige intelligentie zijn ingeburgerd ondanks het gebrek aan bewijs ervoor. Bijvoorbeeld de aanname dat AI intelligent is en dat de ontwikkeling ervan een ‘race’ is. Daarom is er een herijking nodig van de beleidsconversatie, bepleit denktank Chatham House in een recent rapport. De denktank vindt dat de huidige benadering van AI te vaak risico’s negeert en potentiële positieve effecten ervan overdrijft. Het rapport moet bijdragen aan een evidence-based en inclusief beleidsdiscours.
Publicatie Chatham House

Nieuwe routekaart Erkennen en Waarderen
De Nederlandse kennisinstellingen en wetenschapsfinanciers hebben gezamenlijk een nieuwe routekaart gepubliceerd met concrete stappen voor het programma Erkennen en Waarderen. “Het markeert de volgende fase van het programma waarin we hele concrete stappen gaan zetten en Erkennen en Waarderen verder verankeren in de dagelijkse praktijk”, aldus NWO-voorzitter Marcel Levi. De Universiteiten van Nederland (UNL), het Netwerk Levensbeschouwelijke Universiteiten (NLU) de zeven umc’s (NFU) en de institutenorganisaties van KNAW en NWO zijn betrokken bij de routekaart.
Artikel NWO
 

NWO en TNO presenteren lijst sleuteltechnologieën voor de toekomst van Nederland
TNO en NWO hebben een nieuwe basislijst met sleuteltechnologieën voor de toekomst van Nederland gepresenteerd. De lijst is een herziening van de lijst van 2018 en moet de basis vormen voor de Nationale Technologiestrategie van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK), die later dit jaar wordt gepresenteerd. De herijkte lijst bevat 44 technologieën, verdeeld over 8 categorieën.
Nieuwsbericht NWO
Nieuwsbericht TNO
 

Nationaal Expertisecentrum voor Wetenschap en Samenleving
Minister Dijkgraaf heeft groen licht gegeven voor de oprichting van het Nationaal Expertisecentrum Wetenschap en Samenleving (NEWS). De minister omarmt het adviesrapport van de kwartiermakers, waarin de contouren voor het centrum en een plan van aanpak voor de oprichting zijn geschetst. “Er wordt zoveel mooi en goed onderzoek gedaan in Nederland, maar niet iedereen is altijd in staat om dat goed uit te leggen of te zorgen dat het op de goede plek terecht komt. Nog te vaak beland het in een la of krijgen niet de juiste mensen het te zien of horen. Of mist de wetenschap kansen voor nog beter onderzoek doordat burgers niet betrokken zijn”, aldus Dijkgraaf. Er is 10 miljoen euro gereserveerd voor het centrum, over de periode 2023 tot en met 2031. 
Persbericht Rijksoverheid
Artikel ScienceGuide

Jaarlijkse investering van 200 miljoen aan sectorplanmiddelen definitief toegekend
Minister Dijkgraaf heeft de totale structurele investering van € 200 miljoen aan sectorplanmiddelen toegekend. In september 2022 is na advies van de onafhankelijke Nationale Commissie sectorplannen (NCSP) de eerste € 60 miljoen structureel toegekend aan de Nederlandse universiteiten en umc’s. Na de nieuwste adviesbrief van de NCSP over de definitieve sectorplannen wordt ook de resterende € 140 miljoen structureel toegekend aan alle domeinen. “De commissie benadrukt dat er plannen zijn gemaakt om in het hele systeem te zorgen voor meer rust en ruimte door profilering, interfacultaire samenwerking en taakverdeling op het gebied van zowel onderwijs als onderzoek, en om de kwaliteit van onderzoek en onderwijs te versterken. Deze rust en ruimte moet zorgen voor het terugdringen van de werkdruk en bijdragen aan talentontwikkeling”, aldus Dijkgraaf.
Persbericht Rijksoverheid

Kabinet stelt onderzoek in naar Chinese beurzen
Het China Kennisnetwerk van het ministerie van Buitenlandse Zaken en het ministerie van OCW zijn een onderzoek gestart naar de het aantal promovendi in Nederland met een China Scholarship Council (CSC) beurs en de voorwaarden in de CSC-contracten. Dat valt te lezen in de beantwoording van schriftelijke vragen van de VVD over ‘loyaliteitsverklaringen’ van Chinese promovendi. Volgens minister Dijkgraaf is het lastig te achterhalen wat er precies in alle contracten is opgenomen en wat de precieze mate van invloed is die de Chinese overheid uitoefent op individuele promovendi. “Het is daarom belangrijk dat universiteiten een risicoinschatting en bewuste afweging maken bij het aannemen van studenten en promovendi met een CSC-beurs. De kennisveiligheidsmaatregelen helpen de kennisinstellingen in Nederland hierbij”, aldus Dijkgraaf.
Artikel HOP/Utoday
Antwoord op schriftelijke vragen van Van der Woude (VVD) over loyaliteitsverklaringen bij Chinese promovendi
Antwoord op vragen van het lid Van der Woude (VVD) over loyaliteitsverklaringen bij Chinese promovendi (vervolgvragen)
 

Promovendi Netwerk Nederland onderzoekt positie internationale beurspromovendi
Het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) heeft een monitor geopend om meer te weten te komen over de positie van internationale beurspromovendi in Nederland. Het PNN geeft aan wel een idee te hebben over de precaire situatie van beurspromovendi, maar meldt ook dat er geen data beschikbaar is. Het doel van de monitor is om meer inzicht te krijgen in onder andere de arbeidsomstandigheden, het promotietraject, de financiële situatie en de hulp van universiteiten voor deze groep promovendi.
Nieuwsbericht PNN
Artikel HOP/Utoday
 

NWO werkt aan aanscherping kennisveiligheidsbeleid
De NWO werkt aan maatregelen in de beoordelingsprocessen en binnen de NWO-instituten op het gebied van kennisveiligheid. Dit doet de NWO in lijn met de Nationale Leidraad Kennisveiligheid, die in januari 2022 door de Rijksoverheid is gepubliceerd. Als er in een aanvraag of toegekend project signalen zijn van kennisveiligheidsrisico’s, zal de NWO om extra onderbouwing vragen of in gesprek gaan met betrokken partijen. Indien aanvragen of projecten niet in lijn blijken zijn met de Leidraad, dan kan dit gevolgen hebben voor de aanvraag of financiering van het project. Verder heeft de NWO twee adviesteams opgesteld, één voor de medewerkers van het financieringsproces en één voor de instituten.
Nieuwsbericht NWO
 

RDI Trendradar 2023 voorspelt digitale kansen en uitdagingen
De Rijksinspectie Digitale Infrastructuur (RDI) voorziet problemen met de huidige encryptie van communicatie en netwerken als gevolg van de ontwikkeling van quantumcomputers. Dat stelt de RDI in de Trendradar 2023, waarin vooruit wordt gekeken naar digitale ontwikkelingen die de samenleving op korte en langere termijn zullen raken. Enkele andere prominente thema’s zijn de toenemende digitalisering in de energietransitie, cloud-infrastructuur en digitale veiligheid.
Nieuwsbericht Rijksinspectie Digitale Infrastructuur
Trendradar RDI
 

TWIN-rapport: inzicht in totale investeringen in wetenschap en innovatie 2021-2027
Het Rathenau Instituut heeft in het Totale investeringen in Wetenschap en Innovatie (TWIN)-rapport de overheidsuitgaven voor onderzoek en ontwikkeling (R&D) en innovatie in de periode 2021-2027 in kaart gebracht. Het rapport laat onder meer zien dat de rijksoverheid fors meer uitgeeft aan R&D dan voorheen. Het TWIN-rapport wordt jaarlijks opgesteld op basis van de meest recente begroting.
Publicatie Rathenau Instituut
Artikel Rathenau Instituut


Hoe denken Nederlanders over genomische technieken in voedingsgewassen?
Nederlanders zijn niet per definitie tegen het genetisch aanpassen van voedselgewassen, maar twijfelen wel of de aangepaste gewassen zullen bijdragen aan wereldwijde afname van honger of verduurzaming van landbouw. Dat concludeert het Rathenau Instituut in het rapport ‘Aanpassen onder voorwaarden’, waarin is onderzocht hoe Nederlanders over nieuwe gentechnieken denken. “Net als in de jaren negentig wordt ook nu de discussie over nieuwe gentechnieken maar in een beperkte kring gevoerd. Dat burgers er ook toen in eerste instantie nauwelijks bij betrokken waren, zien we nu als een belangrijke oorzaak van de maatschappelijke onrust die erover ontstond. Ons onderzoek laat zien dat burgers hier nog steeds een sterke mening over hebben die afwijkt van het standpunt dat de Nederlandse overheid heeft ingenomen. Voor het draagvlak van het beleid zal het goed zijn dat de overheid daarover het gesprek met de samenleving aangaat”, aldus onderzoeker Michelle Habets.
Nieuwsbericht Rathenau Instituut
Publicatie Rathenau Instituut

Bruegel: Europese Critical Raw Materials Strategy vereist internationale benadering
De Europese Critical Raw Materials Strategy (CRMS) vereist een internationale benadering om haar doelstelling te bereiken, stelt denktank Bruegel in een analyse. De Europese Commissie heeft de Critical Raw Materials Act opgesteld met maatregelen om Europese productie, raffinage en recycling van kritieke grondstoffen te stimuleren. Hoewel de onderzoekers de binnenlandse voorstellen interessant vinden, vrezen zij dat het de Europese kwetsbaarheden via wereldwijde toeleveringsketens niet zal oplossen.
Analyse Bruegel
 

EU lanceert Europees Centrum voor Algoritmische Transparantie
Het Joint Research Centre van de Europese Commissie heeft het European Centrum voor Algoritmische Transparantie (ECAT) gelanceerd. ECAT moet de Commissie ondersteunen met technische en wetenschappelijke expertise om te zorgen dat algoritmische systemen van grote social media platforms en zoekmachines voldoen aan de vereisten uit de Digital Services Act (DSA). “Wij bouwen binnen de Commissie een sterke capaciteit op om toezicht te houden op de grootste en meest innovatieve technologiebedrijven. De Digital Services Act bood de juridische instrumenten om toegang te krijgen tot de zwarte doos van de algoritmen van platforms. De technische expertise bij ECAT zal van cruciaal belang zijn om deze doelstelling te verwezenlijken”, aldus Eurocommissaris Breton.
Persbericht Europese Commissie
 

Europese gegevensbeschermingsautoriteiten lanceren taskforce voor ChatGPT
De European Data Protection Board (EDPB) gaat ChatGPT onderzoeken. In het EDPB zijn de verschillende Europese toezichthouders op het gebied van privacy- en gegevensbescherming verenigd. Naar aanleiding van de recente maatregelen in Italië is besloten om een taskforce op te richten om de samenwerking tussen de toezichthouders te bevorderen en kennis uit te wisselen over mogelijke handhavingsmaatregelen.
Nieuwsbericht EDPB
Artikel EURACTIV
 

Rapport: horizontale beleidsprioriteiten Horizon Europe moeten worden bijgesteld
Horizon Europe moet het aantal horizontale beleidsprioriteiten beperken. Dat concluderen onderzoekers van de Europese Commissie in een evaluatie van Horizon 2020. Volgens de onderzoekers waren de vijftien horizontale beleidsdoelen van Horizon 2020 er te veel en was het inschatten van de effectiviteit van Horizon2020 lastig door een gebrek aan plannen voor de uitvoering. De onderzoekers adviseren om het aantal doelen te stroomlijnen in toekomstige programma’s, met scherpere afbakening en duidelijke handleiding voor ambtenaren en onderzoekers. Neth-ER heeft de belangrijkste conclusies en aanbevelingen samengevat in een artikel.
Artikel Neth-ER
Publicatie Europese Unie
 

CoARA pleit voor werkgroepen en nationale afdelingen voor hervorming onderzoeksevaluatie
De Coalition for Advancing Research Assessment (CoARA) roept haar coalitieleden op om werkgroepen en nationale afdelingen voor de hervorming van onderzoeksevaluatie voor te stellen. Het CoARA akkoord is inmiddels door meer dan 500 organisaties ondertekend. De werkgroepen moeten zich gaan richten op specifieke aspecten, zoals open science en diversiteit en inclusie, terwijl de nationale afdelingen een bijdrage kunnen leveren aan CoARA-relevante kwesties in een lidstaat.
Persbericht CoARA
Artikel Neth-ER
 

Commissie positief over voortgang European Strategy for Universities
Eén jaar na lancering kijkt de Europese Commissie positief naar de voortgang van de European Strategy for Universities. Zo zijn er bijvoorbeeld 340 hoger onderwijsinstellingen in heel Europa aangesloten bij 44 universitaire allianties en zijn er 90 universiteiten en 17 ministeries betrokken bij de 10 pilotprojecten van Erasmus+ voor de ontwikkeling van een joint European degree. De strategie streeft naar de ontwikkeling van ‘een echte Europese dimensie in het hoger onderwijs, gebaseerd op gedeelde waarden’.
Nieuwsbericht Europese Commissie
 

EIC Pathfinder-beurzen voor 44 baanbrekende onderzoeksprojecten
De European Innovation Council (EIC) heeft 44 onderzoeksprojecten geselecteerd voor de EIC Pathfinder beurzen, waaronder vier Nederlandse projecten. De Pathfinder-beurzen zijn bedoeld voor onderzoeksprojecten die zich richten op doorbraken op een aantal strategische gebieden, zoals digitale technologieën voor de gezondheidszorg. In totaal wordt er 167 miljoen euro toegekend (gemiddeld 3,8 miljoen per project).
Persbericht Europese Commissie
 

Expertgroep: O&I-beleid moet een cruciale rol spelen bij Europese transities
Opeenvolgende crises tonen aan dat de Europese Unie een nieuwe, toekomstbestendige beleidsagenda voor onderzoek en innovatie nodig heeft. Dat stelt de Expert Group on the Societal Impact of Research and Innovation in twee adviesrapporten. De onderzoekers benadrukken dat O&I beleid een cruciale rol speelt in economische en maatschappelijke transities. Het Europese O&I-beleid moet daarom een stuk flexibeler worden, zodat het beter bijgestuurd kan worden wanneer dat nodig is. De experts hebben vier principes opgesteld voor het O&I-beleid en adviseren om deze principes toe te passen bij het opstellen van de opvolger van Horizon Europe. Neth-ER weidt in een artikel uit over de adviezen.
Artikel Neth-ER
Publicatie Europese Commissie
 

LERU: Best practices en uitdagingen van interdisciplinariteit aan universiteiten
Er is niet één manier om inter- en transdisciplinariteit in onderwijs- en onderzoeksactiviteiten aan universiteiten te organiseren en faciliteren. Dat stelt de League of European Research Universities (LERU) in een paper. LERU heeft de activiteiten van haar leden om interdisciplinariteit te stimuleren in kaart gebracht en onderzocht welke vooruitgang er is geboekt.
Publicatie LERU

Rapport United Nations University kritisch op universitaire rankings
Mondiale universitaire rankings dwingen universiteiten uit lage- en middeninkomenslanden om volgens Westerse regels te spelen, ten koste van de bijdrage aan hun eigen maatschappij. Dat schrijft ScienceGuide in een artikel over een recente studie van de United Nations University. Zo zouden de rankings verschillende biases bevatten en onterecht de indruk geven dat de prestaties van een universiteit objectief beoordeeld kunnen worden. Ook zouden de grote verschillen tussen universiteiten uit de Global North en Global South koloniale structuren blootleggen. De onderzoekers pleiten ervoor om het mondiale rankingssysteem fundamenteel te veranderen of af te schaffen.
Artikel ScienceGuide
Publicatie United Nations University
 

ITIF: sleutelrol voor jonge onderzoekers in innovatie- en klimaatbeleid
Jonge onderzoekers zijn essentieel in de ontwikkeling van innovatie- en klimaatbeleid, maar lopen tegen obstakels aan. Daarom moeten financiers en academische instellingen actie ondernemen om hen te stimuleren, bepleit denktank Information Technology & Innovation Foundation (ITIF). ITIF ziet een sleutelrol voor jonge wetenschappers, omdat zij nieuwe perspectieven zouden meebrengen, opener zouden staan voor nieuwe en innovatieve ideeën en niet gebonden zouden zijn aan de traditionele benaderingen van oudere onderzoekers. De denktank onderzoekt welke knelpunten jonge onderzoekers ervaren en komt met aanbevelingen voor mogelijk oplossingen. 
Analyse ITIF

India niet van plan om AI te reguleren, China komt met aanvullende maatregelen
India is niet van plan om de groei van kunstmatige intelligentie in de Zuid-Aziatische markt te reguleren, schrijft TechCrunch. Het land identificeert de sector als ‘een belangrijk en strategisch gebied’. Het Indiase ministerie van Elektronica en IT heeft aangegeven de nodige beleids- en infrastructuurmaatregelen te ondernemen om een robuuste AI-sector te cultiveren, maar niet van plan te zijn om wetgeving in te voeren om de groei ervan te reguleren. “AI is een kinetische enabler van de digitale economie en het innovatie-ecosysteem”, aldus het ministerie. Tegelijkertijd schrijft Reuters dat de Chinese cyberspace-regulator ontwerpmaatregelen heeft onthuld voor het beheer van generatieve kunstmatige intelligentiediensten. China wil dat bedrijven veiligheidsbeoordelingen aan de autoriteiten voorleggen voordat ze hun aanbod aan het publiek lanceren.
Artikel TechCrunch
Artikel Reuters
 

Opinie: Hoe Central Bank Digital Currencies de wereldeconomie kunnen hervormen
Central Bank Digital Currencies (CBDS) hebben potentie om de wereldeconomie te hervormen, betoogt onderzoeker Daniel Araya van de denktank CIGI in een opiniestuk. Araya onderzoekt de potentiële voor- en nadelen van de technologie. Zo biedt de technologie volgens hem kansen om transactiekosten te verlagen en financiële inclusie te vergroten, maar kan het tegelijkertijd leiden tot een niveau van nauwkeurig afgestelde overheidscontrole zoals we nog nooit eerder hebben gezien.
Opiniestuk CIGI


ITIF: VS moet geen voorzorgsregels rond AI invoeren
De Amerikaanse regering moet geen voorzorgsregels rond AI invoeren, stelt denktank Innovation Technology & Information Foundation (ITIF). Het Amerikaanse ministerie van Handel verzocht de denktank om te reageren op de aangekondigde herziening van regelgeving voor AI-systemen. “Het groeiende koor dat alarm slaat over AI-systemen, dreigt de regering-Biden te verleiden tot het omarmen van regels die afzien van de historisch innovatievriendelijke benadering van de Verenigde Staten van de digitale economie. Afwijken van dit pad vormt een ernstig risico voor de Amerikaanse innovatie en het concurrentievermogen”, aldus ITIF. De denktank waarschuwt dat veel reguleringsvoorstellen gebaseerd zijn op ‘de valse premisse dat AI fundamenteel gevaarlijk is en dat consumenten de overheid nodig hebben om hen te beschermen’.
Publicatie ITIF
 

OESO-rapport: Beleidsimplicaties van generatieve AI
De OESO heeft een rapport gepubliceerd over de opkomst van generatieve taalmodellen en de implicaties hiervan voor de economie, samenleving en beleid. In het rapport wordt een overzicht geschetst van het landschap met huidige en opkomende beleidsreacties van over de hele wereld. Daarnaast worden de basisbouwstenen van taalmodellen onderzocht vanuit een technisch perspectief (met behulp van het OESO-raamwerk voor de Classificatie van AI-systemen) en worden beleidsaanbevelingen gedaan vanuit de OESO AI-beginselen.
Artikel OECD AI
Publicatie OECD
 

Onvoldoende aandacht voor CO2-afdruk van digitale technologieën
Omdat er bij digitale technologieën veel verborgen koolstofkosten zijn is het noodzakelijk om de ‘digitale decarbonisatie’ in de schijnwerpers te zetten, bepleiten onderzoekers Ian Hodgekinson, Tom Jackson en Lisa Jackson in een blog van het Observatory of Public Sector Innovation (OPSI) van de OESO. De onderzoekers hebben een ‘dark data calculator’ ontwikkeld om de CO2-kosten van data te voorspellen. Digitale decarbonisatie-inspanningen zouden het milieu ten goede komen, en het beter beheren en optimaliseren van data zou directe voordelen opleveren voor organisaties op het gebied van e-waste en energieverbruik.
Artikel OECD-OPSI
Digital Decarbonisation Calculator
 

China: Universitaire disciplines moeten beter aansluiten op landelijke ambities
China heeft een grote investering aangekondigd om universitaire disciplines en vakken te hervormen om het aandeel van programma’s over nieuwe technologieën en prioritaire industrieën binnen het hoger onderwijssysteem te vergroten, schrijft University World News. Tegelijkertijd worden vakken die onvoldoende bijdragen aan de doelstelling om China een wetenschappelijke en technologische wereldmacht te maken worden geschrapt. In totaal komen er rond de 10.000 programma’s bij. Ongeveer één op de vijf studierichtingen en opleidingen in ‘ongewenste’ richtingen zou via de nieuwe maatregelen gesloten kunnen worden.
Artikel University World News
 

‘Group of Friends on Science for Action’ opgericht bij de VN
België, India en Zuid-Afrika lanceren met steun van de International Science Council (ICS) een ‘Group of Friends on Science for Action’. Dit kondigden de landen aan tijdens de Algemene Vergadering van de VN over Science-Based Evidence in Support of Sustainable Solutions. De coalitie wil een aanvullende impuls geven aan de lopende inspanningen om een sterkere rol van de wetenschap in de besluitvorming en implementatie op mondiaal niveau op te bouwen. Alle VN-lidstaten zijn uitgenodigd om zich aan te sluiten, diverse lidstaten hebben al aangekondigd toe te willen treden.
Persbericht International Science Council
Artikel International Science Council