AWTI e-mail alert 14 september 2023

Dijkgraaf: Toekomstverkenning KBA laat zien dat volgend kabinet staat voor belangrijke keuzes omtrent stelsel vervolgonderwijs en wetenschap
De komende jaren zijn fundamentele keuzes nodig om ook in 2040 een robuust stelsel van vervolgonderwijs en wetenschap te hebben voor studenten, docenten en wetenschappers. Dat schrijft minister Dijkgraaf in de aanbiedingsbrief bij de Toekomstverkenning middelbaar beroepsonderwijs, hoger onderwijs en wetenschap van het Kenniscentrum Beroepsonderwijs Arbeidsmarkt (KBA). Omdat het kabinet demissionair is, zo geeft Dijkgraaf aan, heeft hij geen toekomstvisie opgesteld zoals eerder aangekondigd. De minister benoemt wel vijf urgente thema’s waar keuzes nodig zijn richting 2040: 1) kansen voor studenten; 2) onderwijs en de arbeidsmarkt; 3) het belang van alle regio’s; 4) gelijkwaardig vervolgonderwijs; en 5) wetenschap voor de maatschappij van morgen en overmorgen. Per thema schetst Dijkgraaf afwegingen voor het volgend kabinet. In een interview met U-Today maakt de minister duidelijk dat de verkenning slechts een eerste stap is. “Dit rapport zegt dus niet: doe dit en dat. De tweede trap in de raket is dat je keuzes gaat maken”, aldus Dijkgraaf. De Vereniging Hogescholen (VH) geeft aan graag in gesprek te gaan over de toekomstverkenning.
Persbericht Rijksoverheid
Kamerbrief bij Toekomstverkenning voor middelbaar beroepsonderwijs, hoger onderwijs en wetenschap
Eindrapport ‘Vandaag is het 2040 – Toekomstverkenning voor middelbaar beroepsonderwijs, hoger onderwijs en wetenschap’
Artikel HOP/U-Today
Artikel VH
Interview HOP/U-Today

Europese Commissie benoemt 6 grote platformbedrijven die onder Digital Markets Act gaan vallen
De Europese Commissie heeft zes bedrijven met een zogenaamde ‘poortwachterspositie’ aangewezen voor de Digital Markets Act (DMA). De bedrijven Alphabet, Amazon, Apple, ByteDance, Meta en Microsoft moeten vanaf maart 2024 met 22 van hun online platformdiensten aan aanvullende verplichtingen voldoen. “Met de benoeming van vandaag beperken we eindelijk de economische macht van zes poortwachters, waardoor consumenten meer keuze krijgen en nieuwe kansen worden gecreëerd voor kleinere innovatieve technologiebedrijven”, aldus Eurocommissaris Breton. “Het werd hoog tijd dat Europa vooraf de spelregels vastlegde, om ervoor te zorgen dat de digitale markten eerlijk en open zijn.” De Amerikaanse technologiedenktank ITIF reageert fel: de Europese Commissie zou zich schuldig maakt aan protectionisme door alleen niet-Europese bedrijven op de poortwachterslijst te zetten. Joe Coniglio van ITIF noemt het ironisch dat de DMA tot stand kwam nadat de EU geen noemenswaardige techsector kon ontwikkelen. “De al lang bestaande voorzorgsaanpak van het concurrentiebeleid van de EU heeft bijgedragen aan het verstikken van de innovatieconcurrentie die aanleiding gaf tot het ontstaan ​​van de grote Amerikaanse technologiebedrijven en de digitale revolutie teweegbracht”, aldus Coniglio.
Persbericht Europese Commissie
Artikel EURACTIV
Artikel Computable
Persbericht Rijksoverheid
Nieuwsbericht ITIF

Colombia overweegt verbod op onderzoek met levende dieren
In Nature viel afgelopen week te lezen dat Colombia vergaande stappen wil zetten om onderzoek met en naar levende dieren te verbieden. Wetenschappers vrezen dat dit grote gevolgen zal hebben voor diverse studies. Na een lange periode van binnenlandse onrust waren wetenschappers in Columbia de laatste jaren juist weer bezig met onderzoek naar dieren in het land dat rijk is aan biodiversiteit. Uit het artikel blijkt dat veel verschillende belangen een rol spelen bij de politieke initiatieven die op dit punt genomen worden.
Artikel Nature

Nederlandse kennisinstellingen behalen relatief veel ERC Starting Grants
De European Research Council (ERC) heeft 44 ERC Starting Grants toegekend aan onderzoekers van Nederlandse universiteiten en onderzoeksinstituten. Daarmee scoort Nederland na Duitsland (87) en Frankrijk (50) het hoogste, schrijft Cursor in een artikel. In totaal zijn 400 Starting Grants van gemiddeld anderhalf miljoen euro toegekend. De beurzen zijn bedoeld voor veelbelovende jonge onderzoekers en bieden hen de mogelijkheid om een eigen onderzoeksgroep op te bouwen. 
Nieuwsbericht ERC
Artikel Cursor TU/E

BBB, PvdD en Volt presenteren conceptverkiezingsprogramma’s
Afgelopen week presenteerden BBB, PvdD en Volt hun conceptverkiezingsprogramma’s, waarin ook aandacht is voor WTI-onderwerpen. Zo vindt BBB dat de Rijksoverheid een grotere verbinding tussen de wetenschap, het onderwijs en het bedrijfsleven dient te stimuleren, zoals in het Topsectorenbeleid. Ook pleit de partij voor een specifiek ministerie van digitalisering. Volt bepleit de versterking van diverse Europese initiatieven, waaronder de Europese erkenning van diploma’s en het Europese Universiteiten Initiatief. De partij wil toewerken naar de OESO-norm van een besteding van 3% van het BNP aan O&O, en staat nadrukkelijk stil bij duurzame digitalisering. Ook Volt wil een apart ministerie van digitale zaken en wil inzetten op verplichte basistraining in digitale vaardigheden en AI voor politici en ambtenaren. De PvdD wil dat dat dierproeven in het HO per direct worden verboden en dat de overheid per toepassingsgebied van dierproeven uitfaseringsbeleid met een heldere tijdlijn schetst. Verder wil de partij dat de invloed van bedrijven en multinationals op onderzoek van kennisinstellingen wordt beperkt. Tot slot vindt de PvdD dat digitale rechten, zoals privacy en zelfbeschikking, leidend moeten worden in de omgang met digitale technologie. Bedrijven moeten zich gaan houden aan de principes ‘Privacy by Design’ en Privacy by Default’.
Verkiezingsprogramma BBB: ‘Van Vertrouwenscrisis naar Noaberstaat’
Verkiezingsprogramma PvdD: ‘Een wereld te herwinnen!’
Verkiezingsprogramma Volt: ‘Toekomst, nu. Een Europees verhaal van optimisme’

NWO-voorzitter Levi: 'Beschouw investeringen in onderzoek als investering in de toekomst, niet als kostenpost'
‘We moeten echt komen tot een andere manier van denken over onderzoek in Nederland. Het is niet iets dat geld kost, maar iets dat waarde genereert voor de maatschappij en de economie.’ Dat zei NWO bestuursvoorzitter Marcel Levi bij de opening van het academisch jaar van de Universiteit Groningen. Levi betoogde dat investeringen in onderzoek en innovatie ‘echt heel goed’ renderen. “Economen hebben keer op keer aangetoond dat investeringen in onderzoek gemiddeld 5-10 procent rendement opleveren. Nederland is extreem goed in onderzoek: we hebben een infrastructuur en jong talent waar de meeste landen echt jaloers op zijn. Veel van onze onderzoeksgroepen behoren tot de top van de wereld. Maar we hebben echt meer investeringen in onderzoek nodig: we zijn een van de weinige Europese landen die niet eens aan de beloofde drie procent van het BBP voor onderzoek komen, zoals de EU heeft afgesproken”, aldus Levi.
Nieuwsbericht NWO

NWO maakt data over projecten makkelijker beschikbaar
NWO gaat eigen data open beschikbaar maken via de zogeheten NWOpen-API. Hiermee moet het gemakkelijker worden om basisinformatie over door NWO gefinancierde projecten te hergebruiken. Op termijn moet de NWOpen-API bijdragen aan het koppelen van systemen en het over en weer uitwisselen van data met instellingen. In de toekomst moet het mogelijk worden dat onderzoekers hun uitkomsten uit door NWO gefinancierde projecten nog maar op één plek hoeven in te voeren.
Nieuwsbericht NWO
 

Dijkgraaf: ACTL (UvA)-memo over onderhandeling met Netflix roept schijn van belangenverstrengeling op
Tijdens het vragenuur heeft Omtzigt (Omtzigt) vragen gesteld over een mogelijke schending van de wetenschappelijke integriteit door het UvA-instituut Amsterdam Centre for Tax Law (ACTL). Volgens onderzoeksplatform Follow the Money zou ACTL in onderhandelingen met Netflix over een sponsorcontract voor belastingonderzoek diverse voordelen hebben aangeboden aan het bedrijf. “Ik ben geen belastingrechtsdeskundige, maar dit roept ook voor mij toch wel de schijn op van belangenverstrengeling”, aldus minister Dijkgraaf. “Die memo had in mijn ogen niet in deze vorm moeten worden aangeboden. Daarmee schaad je volgens mij niet alleen de reputatie van die specifieke vakgroep, maar eigenlijk ook van het universitaire gebeuren in zijn geheel. Er ligt een grote verantwoordelijkheid bij de instellingen en de raden van toezicht om ervoor te zorgen dat de cultuur die op alle plekken in de organisatie aanwezig moet zijn, de wetenschappelijke integriteit borgt”, aldus de minister. Dijkgraaf is met de UvA in gesprek over de kwestie. ScienceGuide heeft een artikel geschreven erover.
Verslag Vragenuur
Artikel ScienceGuide
 

PNN en De Jonge Akademie: Internationale beurspromovendi in Nederland staan zwaar onder druk
Internationale beurspromovendi maken zich grote zorgen over hun financiële situatie en vinden het lastig om rond te komen. Dat stelt het Promovendi Netwerk Nederland (PNN) in een rapport over hun werk- en leefomstandigheden. Naar aanleiding van een eigen onderzoek in 2018 heeft ook De Jonge Akademie een bijdrage geschreven. De partijen pleiten voor een fundamentele nationale herstructurering van de positie en financiering van internationale beurspromovendi. Ook roepen zij instellingen op om direct actie te ondernemen. “Deze promovendi leveren hetzelfde onderzoekswerk als werknemer-promovendi, dragen bij aan de resultaten van de onderzoeksgroep en leveren een belangrijke bijdrage aan de Nederlandse wetenschap. Laat een beurs via de instelling lopen, en neem de promovendus in dienst zoals ook bij andere subsidies gebeurt”, aldus PNN-voorzitter Anneke Kastelein. HOP/U-Today heeft een artikel geschreven over het rapport.
Persbericht PNN
Publicatie PNN
Nieuwsbericht De Jonge Akademie
Artikel HOP/U-Today
 

Aantal Open Access artikelen opnieuw toegenomen
In 2022 publiceerden de Nederlandse universiteiten 89% van hun peer reviewed wetenschappelijke artikelen als Open Acces. Dit is een stijging van 7 procentpunt ten opzichte van 2021. Dat schrijft UNL naar aanleiding van de jaarlijkse Open Access Monitor. De universiteiten verwachten dit jaar een verdere stijging richting 93-95%. Volgens UNL liggen de universiteiten hiermee op koers voor de doelstelling die in 2013 is bepaald: 100% Open Access in 2024. 
Nieuwsbericht UNL
 

Maatschappelijke uitdagingen staan centraal bij start collegejaar
Bij de toespraken in het kader van de start van het collegejaar was veel aandacht voor de uitdagingen in het hoger onderwijs. HOP/U-Today heeft verslag uitgebracht van de verschillende bijeenkomsten. Zo stond de discussie over internationalisering in het hoger onderwijs en wetenschap centraal bij toespraken van minister Dijkgraaf aan de UT, ASML-topman Peter Wennink bij de TU/e en bij collegevoorzitters Rianne Letschert (Maastricht University) en Ed Brinskma (Erasmus Universiteit). Bij andere instellingen werd onder andere gesproken over uitdagingen op het gebied van kunstmatige intelligente, klimaat en de energietransitie.
Artikel HOP/U-Today
 

ASML in top 50 meest waardevolle bedrijven ter wereld
ASML behoort tot de 50 meest waardevolle bedrijven ter wereld in 2023. Dat meldt Holland High Tech, naar aanleiding van een publicatie van Visual Capitalist. Hierin zijn de resultaten van de 50 grootste beursgenoteerde bedrijven ter wereld met een treemapdiagram gevisualiseerd. De grote meerderheid van de bedrijven (62%) is Amerikaans. 
Nieuwsbericht Holland High Tech
Publicatie Visual Capitalist

Wetenschappelijke wereld verheugd over terugkeer VK bij Horizon Europe 
Veel wetenschappers reageren verheugd over het politieke akkoord tussen de Europese Commissie en het Verenigd Koninkrijk over een associatie van het VK met Horizon Europe. Dat blijkt uit de persberichten van diverse universiteitenkoepels, waaronder de European University Association (EUA), LERU, The Guild, CESAER en ALLEA, uit ander reacties uit het veld en media-aandacht voor het akkoord - onder andere van Science Business en Nature. Verder klinkt een brede oproep om haast te maken in de onderhandelingen rond een vergelijkbare overeenkomst met Zwitserland.
Artikel Science Business
Artikel Nature
Persbericht ERC
Persbericht European University Association
Persbericht LERU
Persbericht The Guild
Persbericht CESAER
Persbericht ALLEA
 

Von der Leyen pleit voor internationaal AI-adviesorgaan
Commissievoorzitter Von der Leyen hoopt dat er een internationaal adviesorgaan op het gebied van kunstmatige intelligentie wordt opgericht. Een dergelijk adviesorgaan zou zich moeten richten op de risico’s en potentiële voordelen die AI voor de mensheid kan betekenen. Dat betoogde Von der Leyen aan tijdens de G20-top in India. “De cruciale vraag is hoe we een snel veranderende technologie kunnen benutten.:  Volgens Von der Leyen is het veelzeggend dat de makers en uitvinders van AI steeds vaker politieke leiders oproepen om AI te reguleren. “In de EU hebben we in 2020 de allereerste wet over AI gepresenteerd. We willen innovatie faciliteren en tegelijkertijd vertrouwen opbouwen. Maar we hebben meer nodig.” Computable heeft hier een artikel over geschreven.
Artikel Computable
 

Europese Commissie overweegt nieuwe Europese Defensiewet
De Europese Commissie overweegt om een nieuwe European Defence Production Act voor te stellen. Dat schrijft EURACTIV op basis van gesprekken met hoge ambtenaren van de Commissie. De Wet zou onder andere de industriële defensiecapaciteiten van de EU moeten versterken, van onderzoek tot gezamenlijke aanbestedingen. "We hebben een programma nodig om de steun aan de Europese industrie te consolideren en uit te breiden, maar ook om mogelijk een regelgevend kader op te zetten dat geactiveerd kan worden om de defensieproductie te ondersteunen wanneer dat nodig is - een soort Europese Defence Production Act," vertelde een hoge functionaris van de Commissie aan EURACTIV. Het voorstel zou gebaseerd zijn op de Amerikaanse US Defence Production Act. Verder schreef EURACTIV dat de Commissie overweegt om de prioriteiten voor het European Defence Fund, het militaire onderzoeks- en ontwikkelingsfonds van de EU, te herzien om de inspanningen en middelen te richten op een beperkt aantal projecten.
Artikel EURACTIV
Artikel EURACTIV
 

Eurocommissaris Breton over Europa’s ambities voor innovatie en technologisch leiderschap
Als Europa een digitale leider wil zijn, moeten we investeren in innovatie, industriële ontwikkeling en de uitrol van digitale infrastructuur, zodat digitale spelers kunnen groeien en uitbreiden. Dat betoogde Eurocommissaris Breton tijdens een toespraak over de ambities van de EU op een Digitale Top in Tallinn. Breton vindt dat de EU trots kan zijn op haar nieuwe regelgeving, ‘waarvan we weten dat ze over de hele wereld nauwlettend in de gaten worden gehouden’. Tegelijkertijd waarschuwt hij dat scheidsrechters geen wedstrijden winnen en dat een ambitieuze digitale agenda daarom essentieel is. Breton stond onder andere stil bij ambities op het gebied van chips, supercomputers, kwantumtechnologie en connectiviteit. 
Persbericht Europese Commissie
 

EIC kent bijna 170 miljoen toe aan ondersteuning nieuwe technologieën
De European Innovation Council (EIC) heeft 53 projecten geselecteerd voor de EIC Pathfinder Open call. De beurzen zijn bedoeld voor de ontwikkeling van baanbrekende technologieën op onder andere het gebied van gezondheid, kunstmatige intelligentie, milieu en energie. In totaal wordt er 169,5 miljoen euro verdeeld. Drie van de geselecteerde projecten worden gecoördineerd door Nederlandse instellingen (TU Delft en TU/e).
Nieuwsbericht EIC
Overzicht geselecteerde projecten
 

Rapport: Hoe systeembenaderingen kunnen bijdragen aan O&I-beleid voor grote transities
De Europese Commissie heeft een studie gepubliceerd naar het effect van systeembenaderingen van onderzoek- en innovatiebeleid. Het onderzoek wil aantonen hoe en welke methoden kunnen bijdragen aan het begrijpen en aanpakken van complexe maatschappelijke problemen én de ontwikkeling van effectief O&I-beleid. De studie onderzoekt verschillende benaderingen en evalueert de toepassing en toegevoegde waarde hiervan in de verschillende stadia van de beleidscyclus.
Publicatie Europese Commissie
 

LERU: gemeenschappelijke definitie van rechtvaardig auteurschap
De League of European Research Universities (LERU) wil een gemeenschappelijke definitie ontwikkelen over verantwoordelijk en rechtvaardig auteurschap. De universiteitenkoepel stelt dat het nu vaak niet duidelijk is welke bijdrage elke persoon aan een project heeft geleverd. Dit zou komen door de verschillende richtlijnen voor auteurschap, het gebrek aan een eenduidige definitie en stilzwijgend overeengekomen normen die per discipline verschillen. In een paper heeft de universiteitenkoepel de vier principes van de ALLEA Code (betrouwbaarheid, eerlijkheid, respect en verantwoording) als basis gebruikt voor een eenduidige definitie. De koepel doet aanbevelingen aan onderzoekers, universiteiten en wetenschappelijke tijdschriften. In een interview lichten de coauteurs van het stuk toe waarom deze verandering volgens hen nodig is.
Interview LERU
Publicatie LERU
 

Europese Commissie lanceert matchmaking map om Regional Innovation Valleys te stimuleren
De Europese Commissie heeft in het kader van de call voor de Regional Innovation Valley een ‘matchmaking map’ gepubliceerd. De kaart maakt inzichtelijk welke regio’s belangstelling hebben getoond om deel te nemen aan de call. Het doel ervan is geïnteresseerde regio’s helpen om relevante partners te identificeren en innovatieve samenwerkingen tussen Europese regio’s aanjagen. Op de kaart valt te zien dat Noord-Brabant, Overijssel en Gelderland zich hebben aangemeld voor diverse challenges. 
Nieuwsbericht Europese Commissie
Regional Innovation Valleys matchmaking map

NextGov: Wat de VS van Nederland kan leren op het gebied van kwantumonderzoek
Sinds februari dit jaar zijn Nederland en de VS een formeel partnerschap aangegaan op het gebied van kwantumonderzoek. NextGov/FCW onderzoekt in een artikel wat de VS kan leren van ‘de Nederlandse aanpak’. Zo worden het samenwerkingsprogramma Quantum Delta en de bijbehorende investeringen uit het Nationaal Groeifonds geprezen. In 2022 selecteerde het Amerikaanse National Institute of Standards and Technology (NIST) vier algoritmen als succesvolle finalisten voor zijn post-kwantumcryptografie implementatieprogramma. Drie hiervan zijn tot stand gekomen met hulp van Nederlandse onderzoekers. “Je zou kunnen stellen dat Nederlandse expertise de kern vormt van wat de VS binnenkort zouden kunnen doen als het gaat om het creëren van post-kwantumcryptografiestandaarden,” aldus Ulrich Mans, strategisch partnerschapsleider bij Quantum Delta.
Artikel NextGov/FCW

Opinie: Sluit China niet uit van de mondiale wetenschap
Geopolitieke spanningen mogen niet leiden tot uitsluiting van Chinese onderzoekers in de academische wereld. Het steeds verder afbouwen van samenwerking zou tot wederzijds isolement leiden, terwijl een productieve academische relatie tussen China en het westen een belangrijke bijdrage kan leveren aan maatschappelijke uitdagingen. Dit zeggen professoren Philip G Altbach en Hans de Wit van het Center for International Higher Education aan Boston College in een opiniestuk voor University World News. Zij stellen voor om de richtlijn ‘vertrouw, maar verifieer’ van de voormalige Amerikaanse president Ronald Reagan te herintroduceren: “Het werd gebruikt ter ondersteuning van essentieel werk tussen de twee supermachten van die tijd, waarbij werd erkend dat realisme en openheid de sleutel waren tot een opkomende ‘dooi’ in de Koude Oorlog.”
Opiniestuk University World News

VS: Brede oproep om aanpak AI-kinderporno
In de VS is een brede oproep gedaan aan het congres om te voorkomen dat AI-gegenereerde content wordt gemaakt van seksueel misbruik van kinderen. De juridisch adviseurs (attorney generals) van alle Amerikaanse staten en vier territoria stelden een gezamenlijke brief op waarbij zij waarschuwen dat bij dergelijke content vervolging van daders ingewikkelder wordt. Er moet daarom een commissie worden ingesteld om oplossingen te vinden, zo stellen zij voor. Een optie daarbij is om ook de productie van AI-gegenereerde kinderpornografische content strafbaar te maken. "Of de kinderen op de bronfoto’s nu fysiek worden misbruikt of niet, het creëren en verspreiden van geseksualiseerde afbeeldingen waarop echte kinderen zijn afgebeeld, bedreigt het fysieke, psychologische en emotionele welzijn van de kinderen die er het slachtoffer van zijn, evenals dat van hun ouders", zo valt te lezen in de brief.
Brief aan congres
Artikel TechCrunch

End-to-end encryptie lijkt overeind te blijven in Britse Online Safety Bill
De Britse regering erkent dat het niet mogelijk is om online berichten te scannen op schadelijke content, zonder daarbij een inbreuk te plegen op de privacy. Dat schrijft EURACTIV na een debat in het Britse parlement over de Online Safety Bill. Voor grote berichtendiensten als WhatsApp is het echter onbespreekbaar dat de veilige manier van communicatie (via encryptie) zou worden aangetast. Zij dreigden zich zelfs uit het VK terug te trekken als de wet zou worden aangenomen. Uiteindelijk lijkt een compromis gevonden dat scannen op schadelijke content (zoals kinderporno) alleen moet als het technisch haalbaar is om dit privacyveilig te doen, wat in de praktijk dus niet het geval blijkt. Hoewel het wetsvoorstel niet is aangepast zien Whatsapp en Signal dit toch als teken dat hun encryptie niet zal worden gebroken.
Artikel EURACTIV

Onderzoeksinstellingen VS en Duitsland werken samen aan gezondheidsonderzoek
Het Amerikaanse Eric and Wendy Schmidt Center en het Duitse medische onderzoekscentrum Helmholtz München hebben een samenwerking aangekondigd om AI en machine learning in te zetten voor het verbeteren van genomisch onderzoek. In een persbericht wijzen de organisaties erop dat er steeds meer onderzoek mogelijk is naar de behandeling van ziektes, maar dat de vereiste computerkracht achterblijft om de volle potentie te kunnen benutten.
Nieuwsbericht Helmholtz Munich

OESO: Noodzaak van transparantie bij aanpak van online kindermisbruik
Het beleid en de procedures voor het aanpakken van seksuele uitbuiting en misbruik van kinderen (CSAE)-content door online platforms is onvoldoende en slecht inzichtelijk, stelt de OESO in een rapport. Zo zou slechts 10 van de top-50 grootste online platforms voor het delen van content CSAE met voldoende details definiëren om te begrijpen wat er op hun diensten verboden is. Slechts 20 van de 50 diensten brengen een transparantierapport uit op het gebied van CSAE. Ook verschillen de definities, statistieken, methodologie en frequentie van transparantierapporten enorm per platform. Hierdoor is het ingewikkeld is om een grondige beoordeling uit te voeren van de algehele impact van de inspanningen van platforms. 
Publicatie OESO