De belangrijkste punten uit de beleidsbrief hoger onderwijs en wetenschap van minister Dijkgraaf zetten we op een rij. Zijn Europese investeringen in gas en kernenergie wel of niet duurzaam? De NWO maakte bekend welke wetenschappers de NWO Spinoza- en Stevinpremies ontvangen. En er is steeds meer financiële steun voor circulaire economie. Dit en meer in de alert van deze week. Stuur de alert gerust door naar iemand uit je netwerk en diegene kan zich hier abonneren.
Minister Dijkgraaf (Onderwijs, Cultuur en Wetenschap) publiceerde op 17 juni zijn langverwachte beleidsbrief ‘Hoger onderwijs en wetenschap’. AWTI-voorzitter Eppo Bruins ziet veel positiefs in de beleidsbrief en herkent in de brief verschillende lijnen uit eerdere AWTI-adviezen, zoals de oproep tot scherpere profilering en betere samenwerking.
Nieuwsbericht op de AWTI-site
Minister Dijkgraaf kwam afgelopen week met zijn langverwachte beleidsbrief hoger onderwijs, waarin de belangrijkste punten worden uitgewerkt. Hij benoemt daarbij drie doelstellingen: (1) versterking van het fundament, (2) ruimte geven aan divers talent, (3) vergroten van de maatschappelijke impact van hoger onderwijs en onderzoek, en de publieke erkenning hiervan. Omdat het gaat om een enorme hoeveelheid uitwerkingen geven we hier puntsgewijs de belangrijkste aankondigingen weer:
Inleiding:
Beurzen:
Sectorplannen:
Overige investeringen:
Overige punten
De reacties uit het onderwijsveld met betrekking tot de conclusies uit de Raad voor Concurrentievermogen zijn overwegend positief. Bij de vergadering van Europese ministers zijn onder andere besluiten genomen over de uitbreiding van internationale onderzoekssamenwerkingen met niet-EU-landen, snellere uitvoering van Horizon Europe missies en de implementatie van open science met bijbehorende hervormingen van de onderzoeksbeoordeling. Neth-ER heeft in een artikel de belangrijkste raadsconclusies van de Raad voor Concurrentievermogen gebundeld. Verschillende universiteiten- en onderzoekskoepels, waaronder ALLEA, EUA en Science Europe, hebben zich positief uitgelaten over de raadsconclusies over open science en onderzoeksbeoordeling. Zo juicht ALLEA de rol voor peer review bij onderzoeksbeoordelingen toe, alsmede het belang van het ontwikkelen van criteria gericht op kwaliteit en impact.
Artikel Neth-ER
Persbericht Europese Commissie
Persbericht ALLEA
Beter beleid kan een revolutie op het gebied van kwantumwetenschap ontketenen, schrijven professoren Michael G. Raymer en Saikat Guha in een opiniestuk voor denktank Brookings. “Over het algemeen heeft QIST (quantum information science, and technology) de afgelopen jaren buitengewone vooruitgang geboekt. Het potentieel voor verdere doorbraken en de daaruit voortvloeiende voordelen is enorm, maar er blijven grote uitdagingen. Amerikaanse beleidsmakers zouden er alles aan moeten doen om die belofte waar te maken”, aldus de schrijvers. In het artikel gaan de auteurs in op de ontwikkelingen en uitdagingen rondom kwantumwetenschap en op welke manier beleid dit kan bevorderen.
Opiniestuk Brookings
Zes wetenschappers worden dit jaar beloond met NWO Spinoza- en Stevinpremies, de hoogste onderscheidingen in de Nederlandse wetenschap. Thea Hilhorst, Klaas Landsman, Corné Pieterse en Ignas Snellen ontvangen de Spinozapremie; Bas Bloem en Tanja van der Lippe ontvangen de Stevinpremie. De laureaten worden beloond met 2,5 miljoen euro voor wetenschappelijk onderzoek.
Nieuwsbericht NWO
De Universiteit Maastricht en Radboud Universiteit hebben op 14 juni een samenwerkingsovereenkomst ondertekend. De universiteiten gaan verschillende gezamenlijke opleidingen en ontwikkelprogramma’s aanbieden, daarnaast gaan de universiteiten meer samenwerken op het gebied van onderzoek. “Dankzij deze samenwerking kunnen beide universiteiten nog meer van betekenis zijn voor onze samenleving”, aldus Han van Krieken, rector magnificus van de Radboud Universiteit.
Nieuwsbericht Maastricht University
Nieuwsbericht Radboud Universiteit
Nederland en Europa worden op vrijwel alle digitale fronten steeds afhankelijker van niet-Europese landen, schrijft TNO in een paper over digitale soevereiniteit. TNO waarschuwt onder andere voor de hoge mate waarin Europese data op Amerikaanse servers staat en de digitale infrastructuur die voornamelijk in handen is van niet-Europese leveranciers. TNO pleit voor nationale en Europese investeringen in innovatie, versterkte digitale infrastructuren, ontwikkeling van businessmodellen voor implementatie door marktpartijen en verdere beleidsmaatregelen. In twee aanvullende artikelen over dezelfde paper wijdt TNO verder uit over voordelen van het versterken van de digitale soevereiniteit en de kansen voor Europese bedrijven en technologieaanbieders.
Artikel TNO (digitale afhankelijkheid)
Artikel TNO (kansen voor Europese bedrijven en technologieaanbieders)
Artikel TNO (voordelen van versterking digitale soevereiniteit)
Het kabinet reageert gematigd enthousiast op het Europese voorstel over het aantrekken van vaardigheden en talent naar de EU, blijkt uit een fiche. Hoewel het kabinet de zorgen over de tekorten op de arbeidsmarkt met de EC deelt, zoekt het kabinet liever naar oplossingen binnen de landsgrenzen. “Hierbij kan onder meer gedacht worden aan arbeidsbesparende technologie, de inzet van onbenut arbeidspotentieel, het stimuleren van mensen om meer uren te werken, een betere aansluiting tussen onderwijs en arbeidsmarkt, en om- en bijscholing Het kabinet ziet arbeidsmigratie van buiten de EU, met uitzondering van kennismigratie, als sluitstuk voor de aanpak van tekorten op de arbeidsmarkt”, valt te lezen in het fiche.
Fiche kabinet
Minister Wiersma heeft tijdens het debat over de Wet uitbreiding bestuurlijk instrumentarium onderwijs getracht zorgen weg te nemen dat het wetsvoorstel de academische vrijheid in het hoger onderwijs aantast. Onder andere universiteiten zijn hiervoor bevreesd. “Daar stel ik u graag gerust op, want met dit wetsvoorstel blijft de autonomie juist gewaarborgd. Een spoedaanwijzing heeft alleen invloed op de bestuurlijke verhoudingen in uitzonderlijke situaties", aldus Wiersma. Met de nieuwe wet moet de minister sneller kunnen ingrijpen bij wanbeheer. De Kamer is nog verdeeld. Binnenkort wordt het debat hervat.
Verslag debat
Nieuwsbericht UNL
Er gaat steeds meer overheidssubsidie naar circulaire projecten, blijkt uit een rapport van de RVO. Uit monitoring blijkt dat de geldstroom is toegenomen van 236 miljoen euro in 2018 tot 295 miljoen euro in 2020. In het rapport worden de trends rondom circulaire projecten van de afgelopen jaren in kaart gebracht.
Nieuwsbericht RVO
Investeringsfonds Invest-NL is er in 2021 in geslaagd om het investeringsniveau op peil te houden en volgens minister Adriaansens is dat een gewenste ontwikkeling. "Naast de eigen directe investeringen in 19 opschalende en innovatieve MKB-bedrijven ondersteunt Invest-NL via de 7 fondsinvesteringen een veelvoud hiervan op indirecte wijze. Ik zie graag dat Invest-NL deze lijn voortzet en bedrijven en projecten financiert die zonder de investering van Invest-NL onvoldoende financiering uit de markt kunnen ophalen. De ambitie van Invest-NL om te groeien naar een positie waarin ze een leidende en bepalende rol nemen in de markt voor impactinvesteringen kan ik alleen maar toejuichen", aldus de minister.
Kamerbrief Adriaansens
De federatie All European Academies (ALLEA) heeft een tienpuntenplan gepresenteerd om de Oekraïense wetenschap tijdens en na de oorlog te helpen. Twee prominente Oekraïense onderzoeksleiders zeggen daarnaast in een interview met Science|Business dat het land een ‘Marshall Plan’ nodig heeft om het Oekraïense R&D-systeem te herstellen en moderniseren na de oorlog. “We zijn er van overtuigd dat een succesvol en duurzaam herstel van Oekraïne rechtstreeks afhangt van zijn vermogen om zijn economie te verschuiven naar wetenschapsintensieve technologieën met een hoge toegevoegde waarde”, aldus de onderzoekers. Uit een peiling waar Science|Business over schrijft zou driekwart van de Oekraïense onderzoekers moeite hebben om hun werk te blijven uitvoeren. Zo'n 15 procent is gevlucht naar het buitenland. In een interview met Science|Business laat Eurocommissaris Mariya Gabriel weten dat de oorlog in Oekraïne de EU dwingt om meer strategisch naar R&D te kijken, bijvoorbeeld op het gebied van gezondheid, groene energie en halfgeleiders.
Artikel Science|Business (interview Gabriel)
Artikel Science|Business (peiling)
ALLEA
Artikel ScienceBusiness (Marshall Plan)
De European Research Council (ERC) heeft aangekondigd om vanaf 2024 over te stappen op forfaitaire (lump sum) financiering voor zijn Advanced-beurzen voor ervaren onderzoekers. Het doel van de aangepaste financiering is om de rapportagelast voor onderzoekers te verlichten. De reacties uit het werkveld zijn wisselend: de League of European Research Universities reageert overwegend positief, terwijl de European University Association vreest dat de plannen te snel worden ingevoerd en had liever gezien dat aanvragers de aangepaste financiering als optie krijgen.
Artikel ScienceBusiness
Artikel Nether
De digitale revolutie kan tot een ecologische catastrofe leiden, waarschuwt Europarlementariër David Cormand bij een evenement over groene ICT. "Voorlopig is deze revolutie catastrofaal, een ecologische catastrofe omdat alle verbonden objecten veel, veel, veel dingen nodig hebben, en op dit moment hebben we geen standaarden om daarmee een circulaire economie te hebben”, aldus Cormand. Cormand pleit voor Europese wetgeving om de digitale revolutie te verduurzamen.
Artikel Euractiv
Hervormingen op nationaal niveau zijn essentieel om op lange termijn onderzoeks- en innovatiedoelen te behalen, concludeert de Europese Rekenkamer (ERK) na evaluatie van de Horizon Europe-inspanningen uit 2020 om onderpresterende landen te stimuleren. De ERK noemt dat de Europese Commissie de monitoring van landen kan verbeteren, maar noemt structurele veranderingen en investeringen op nationaal niveau als beslissende factor voor resultaten op de lange termijn. "De belangrijkste conclusie is dat de verbredingsmaatregelen katalysatoren zijn, dus ze bundelen lidstaten om innovatiepotentieel te ontsluiten", aldus ERK-lid Ivana Maletić over de noodzaak voor hervormingen op nationaal niveau.
Artikel Euractiv
Science Europe heeft een visie op wetenschapscommunicatie gepresenteerd. Het doel van de visie is om de leden van Science Europe beter met elkaar te laten verbinden en samenwerken, en hierdoor de wetenschapscommunicatie binnen Europa te verbeteren.
Publicatie Science Europe
Secretaris-generaal van The Guild Jan Palmowski waarschuwt universiteiten om zelf actie te ondernemen om de gevaren van Chinese samenwerking te beperken. "Ik denk dat het heel belangrijk is dat we deze interne discussie in de sector hebben, want ik wil niet dat de overheid het voor ons doet", aldus Palmowski. Een consortium aan Europese journalisten onder leiding van Follow the Money heeft in mei onthuld dat er de afgelopen jaren een grote toename is in de samenwerking tussen Europese onderzoekers en Chinese onderzoekers aan militair gelieerde universiteiten. Inmiddels worden de regels voor onderzoekssamenwerkingen door verschillende universiteiten aangescherpt.
Artikel ScienceBusiness
Dossier Follow the Money
Universiteitenkoepel The Guild zegt in een statement dat de European Innovation Council de rol van kennis- en technologieoverdracht bij universiteiten moet erkennen en ondersteunen om valorisatie te verbeteren. The Guild sluit zich met dit statement aan bij het rapport met kritische conclusies over de EIC van Europarlementariër Christian Ehler. “We verwelkomen de aandacht van beleidsmakers voor de EIC om ervoor te zorgen dat deze optimaal kan werken. Om dit te laten gebeuren, is het van cruciaal belang dat we het wiel niet opnieuw uitvinden, maar versterken wat al werkt, zodat het nog beter kan werken – en dat geldt ook voor de kennis en capaciteit van de technologietransferbureaus van onze universiteiten”, aldus secretaris-generaal van the Guild Jan Palmowski.
Nieuwsbericht The Guild
Het Europees Parlement lijkt zich tegen het voorstel te keren om investeringen in kernenergie en gas als 'groen' te bestempelen. De Europese Commissie wilde met dit plan deze energiebronnen stimuleren in de transitiefase naar een duurzame energievoorziening, maar hier kwam van vele kanten kritiek op. Volgens critici zou volledig ingezet moeten worden op duurzame energiebronnen, zeker in het licht van de klimaatambities. De betrokken commissies in het EP namen enkele dagen geleden een resolutie aan om het plan te schrappen, maar de uiteindelijke stemming is begin juli. Dan moet duidelijk zijn welke rol kernenergie en gas krijgen in de komende decennia.
Nieuwsbericht Europees Parlement
De Europese Commissie heeft 28 nieuwe Euratom-projecten gelanceerd voor onderzoek en innovatie. Euratom is opgericht als nucleair onderzoeks- en trainingsprogramma, het totale budget voor de oproep van dit jaar was 100 miljoen euro. Naast 25 Europese lidstaten werken ook verschillende landen van buiten de Europese Unie mee aan de projecten.
Nieuwsbericht Europese Commissie
Het Europese project COREnect heeft een strategische routekaart gepresenteerd met aanbevelingen om Europa een leiderschapsrol te geven op het gebied van chips voor digitale connectiviteitsinfrastructuren. De routekaart is samengesteld door experts en beleidsmakers uit diverse industrieën en richt zich op drie aandachtsgebieden: 1) Compute & Store; 2) Connect & Communicate en 3) Sense & Power. Binnen de aandachtsgebieden worden acties voorgesteld op korte, middellange en lange termijn.
Nieuwsbericht Europese Commissie
De European High-Performance Computing Joint Undertaking (EuroHPC JU) heeft aangekondigd dat Duitsland de eerste Europese supercomputer met exascale-mogelijkheden zal huisvesten. Exascale supercomputers kunnen meer dan een miljard miljard berekeningen (exaflops) per seconde maken. De EuroHPC JU is een publiek-private samenwerking tussen Europese instellingen, lidstaten en particuliere bedrijven met als doel om de Europese supercomputercapaciteiten te stimuleren. Naast de exascale supercomputer JUPITER in 2023 zijn er ook vier mid-range supercomputers in Griekenland, Hongarije, Ierland en Polen aangekondigd.
Nieuwsbericht EuroHPC JU
UK Research and Innovation (UKRI) gaat de komende drie jaar 481 miljoen pond investeren in R&D-infrastructuur. UKRI heeft 23 infrastructuursprojecten en 9 scopingsstudies uitgekozen voor financiering, waaronder investeringen in de Britse nationale synchrotron Diamond-II, de Britse Facility for Airborne Atmospheric Measurements en een nieuwe innovatie-infrastructuur voor de creatieve industrie.
Artikel UKRI
Het Witte Huis beperkt wetenschappelijke betrekkingen met Russische onderzoeksinstellingen en individuele wetenschappers of rectoren die de oorlog in Oekraïne steunen, als gevolg van aanvullende sancties. De sanctie ligt politiek gevoelig en volgt na weken van intern debat binnen de regering. Volgens UNESCO is Rusland de belangrijkste wetenschappelijke partner van de VS.
Statement Witte Huis
Artikel ScienceBusiness
De Amerikaanse overheid krijgt mogelijk een drastische uitbreiding van bevoegdheden om toezicht te houden op investeringen die Amerikaanse bedrijven in het buitenland doen, schrijft POLITICO na inzage van een conceptwetsvoorstel. Het voorstel is een compromis tussen een eerder verregaander voorstel van de senaat en een minder streng voorstel vanuit het ministerie van financiën. “Het creëren van een mechanisme voor de beoordeling van uitgaande investeringen is een cruciaal hulpmiddel, aangezien het Congres werkt aan het bieden van vangrails voor belastinggelden en het beschermen van onze toeleveringsketens van zorgwekkende landen, waaronder de Volksrepubliek China”, aldus een statement van betrokken senatoren.
Artikel POLITICO
Het buitenlandse beleid van de VS verergert het chiptekort en voedt daarmee de inflatie, schrijft Kevin Klyman, technologieonderzoeker aan Harvard’s Kennedy School, in National Interest. Klyman deelt de mening dat de sancties richting de Chinese halfgeleidersector geopolitieke voordelen oplevert, maar denkt dat de economische kosten voor de VS aanzienlijk groter zijn. In het artikel wordt verder ingegaan op de sancties, de impact op de halfgeleiderindustrie en de economische gevolgen.
Opiniestuk National Interest
Verschillende energie- en technologiebedrijven schrijven in Raconteur over mogelijke oplossingen tegen de groeiende energieprijzen en -schaarste. In het artikel wordt onder andere gesproken over innovatieve kleinere en goedkopere windturbines en machine learning-technologie om besparingen te maximaliseren. Daarnaast wordt er gekeken naar mogelijke beleidsmaatregelen om innovatie aan te jagen, met digitalisering de energiesector te versterken en samenwerking tussen de overheid en het bedrijfsleven te bevorderen.
Artikel Raconteur
De metaverse kan tegen 2030 tot 5 biljoen dollar genereren voor de economie, blijkt uit een studie van adviesbureau McKinsey & Company. Bij de presentatie op VivaTech in Parijs roept het adviesbureau overheden en bedrijven op om de kansen die de metaverse biedt niet te missen. De auteurs verwachten dat de gemiddelde gebruiker tot zes uur per dag gebruik zal maken van de metaverse en noemen het volledig aannemelijk dat de helft van de live-evenementen via de metaverse gehouden zal worden. "Beleidsmakers zullen baat hebben bij vooruit plannen en het definiëren van de juridische en beleidsmatige aspecten van de metaverse en de brede implicaties ervan in deze discussies", aldus het rapport.
Studie McKinsey (pdf)
Artikel Euractiv