AWTI e-mail alert 15 september 2022

Dijkgraaf reageert positief op AWTI-advies interdisciplinair onderzoek

In het advies ‘Grenzeloos onderzoeken’ zet de AWTI  uiteen hoe interdisciplinariteit bottom-up en top-down tot stand komt. De AWTI pleit ervoor deze mechanismen op eigen wijze te stimuleren met twee onderscheidende overheidsrollen. Minister Dijkgraaf onderschrijft het belang van interdisciplinair onderzoek, blijkt uit deze kabinetsreactie. Hij dankt de AWTI voor dit waardevolle rapport waarin het belang en de kenmerken van interdisciplinair onderzoek scherp uiteen worden gezet. De aanbevelingen worden door de minister onderschreven en krijgen invulling in het beleid. In de brief gaat Dijkgraaf nader in op de aanbevelingen uit het rapport.
Kabinetsreactie AWTI-advies ‘Grenzeloos onderzoeken’

Politieke ophef om instroomplan UvA

Afgelopen week ontstond politieke ophef over het voornemen van de Universiteit van Amsterdam om volgend collegejaar een quotum in te stellen voor de instroom van internationale studenten. De universiteit wil dit omdat het vreest dat Nederlandse studenten worden weggeconcurreerd bij populaire studies. Ook andere  universiteiten geven aan de groei van internationale studenten te willen beperken. De uitzondering hierop is de Universiteit Maastricht, waarvan bestuursvoorzitter Rianne Letschert aangaf een ‘vervelende bijsmaak’ te krijgen van deze ontwikkeling. Minister Wiersma liet afgelopen week weten de zorg van universiteiten te begrijpen, maar gaf tegelijk aan dat wat de UvA wil wettelijk nog niet kan. Minister Dijkgraaf informeert de Kamer begin 2023 over mogelijke nieuwe instrumenten voor universiteiten om de instroom te reguleren.
Artikel HOP | U-today
Verslag vragenuur dinsdag 6 september: vraag over toestroom internationale studenten
Kamervragen Van der Molen (CDA)
Artikel ScienceGuide

Europees Parlement kritisch op voorgestelde bezuiniging Horizon Europe

Het Europees Parlement heeft de door lidstaten voorgestelde bezuinigingen op de Horizon Europe begroting voor 2023 afgewezen. Het Parlement is voornamelijk kritisch op de inbreng van Lidstaten, wiens voorstel 663 miljoen euro lager uitpakte dan de door de Europese Commissie voorgestelde 12,3 miljard euro. “De jaarlijkse rituele dans begint. De Commissie heeft een redelijke ontwerpbegroting ingediend en de Raad heeft deze op onredelijke wijze verlaagd. Het is een rituele absurditeit”, aldus Christian Ehler, Europarlementariër en rapporteur voor de begroting van de Commissie industrie, onderzoek en energie (ITRE). Begin oktober wordt de begroting in stemming gebracht.
Artikel ScienceBusiness

ISC-rapport over ondersteuning wetenschappelijke systemen in conflictgebied

De International Science Council (ISC) heeft met partners een rapport gepubliceerd met aanbevelingen voor de internationale gemeenschap om door conflict getroffen wetenschappelijke systemen beter te ondersteunen. "De oorlog in Oekraïne moet een waarschuwingssignaal zijn dat er andere episodes zullen zijn die de wetenschap ontwrichten, en we zijn niet goed voorbereid. Als wetenschappelijke gemeenschap kunnen we ofwel passief zijn of erkennen dat we bij het vinden van manieren om Oekraïne te helpen ook moeten generaliseren en manieren moeten vinden om de toekomst van onze planeet en die van de mensen te verzekeren", aldus ISC-president Peter Gluckman.
Nieuwsbericht International Science Council

Raad van State tempert verwachtingen emissiearme stal in stikstofcrisis

Innovatie werd lang gezien als belangrijk om het stikstofprobleem aan te kunnen pakken, maar de uitspraak van de Raad van State heeft een belangrijke optie hierbij vorige week afgewezen. Zo acht de Raad het niet bewezen dat een zogeheten emissiearme stal daadwerkelijk voor minder stikstof zorgt. Uitgegeven vergunningen hadden daarom niet mogen worden verstrekt.
Uitspraak Raad van State

Zes Proof of Concept-beurzen voor Nederlandse onderzoekers

De European Research Council heeft 55 Proof of Concept-beurzen voor excellent onderzoek uitgereikt. In totaal waren er 120 voorstellen voor de beurzen ter waarde van 150.000 euro. In Nederland zijn er beurzen toegekend aan de UvA (2x), TUE, UU, UT en WUR.
Artikel Neth-ER
Publicatie Europese Onderzoeksraad

Klimaatwetenschappers pleiten voor nieuw onderzoeksorgaan

Het ‘Klimaatonderzoek Initiatief Nederland’ (KIN) moet zo spoedig mogelijk opgericht worden, concludeert een tijdelijk adviesorgaan van klimaatwetenschappers dat ingesteld is door NWO en KNAW. Het Nederlandse klimaatbeleid zou zich momenteel te veel richten op de doelen van 2030, het KIN zou volgens het advies een bijdrage kunnen leveren om klimaatgerelateerd onderzoek in Nederland te verbinden, verdiepen en verbreden om een substantiële bijdrage te leveren om de doelen van 2050 te behalen. “We kunnen de ergste onomkeerbare gevolgen van klimaatverandering nog voorkomen. Maar dat lukt alleen als wetenschappers en relevante maatschappelijke actoren intensief samenwerken aan systeemtransities. De klimaatgerelateerde wetenschap moet zich daarvoor anders organiseren, en daarom is een KIN onontbeerlijk”, aldus Heleen de Coninck, Hoogleraar Innovatiestudies aan de TU en voorzitter van de taskforce. De besturen van NWO en KNAW reageren positief op de uitkomsten van het rapport en onderschrijven de voorstellen.
Nieuwsbericht NWO
Artikel U-Today

Kabinet wil meer aandacht voor valorisatie en onderzoek in Europese Innovatie Agenda

Het kabinet wil dat in de strategie van de Europese Commissie voor een Europese Innovatie Agenda een sterkere koppeling wordt gemaakt met valorisatie en internationale samenwerking. Dat valt op te maken uit het afgelopen week gepubliceerde fiche. Daarnaast stelt het kabinet dat innovatie niet los kan worden gezien van onderzoek en wetenschap. "Juist bij deep tech innovaties en sleuteltechnologieën is fundamenteel onderzoek van groot belang om ook op de langere termijn inzichten en oplossingen te bieden", schrijft het kabinet. Het kabinet vraagt in het fiche daarnaast onder andere extra aandacht voor het verkleinen van de innovatiekloof en disruptieve innovaties
Fiche: Mededeling Nieuwe Europese Innovatie Agenda

Europese Commissie akkoord met Herstel- en Veerkrachtplan NL

De Europese Commissie stemt in met het Nederlandse voorstel voor het Herstel- en Veerkrachtplan. Hiermee komen Europese middelen beschikbaar vanuit het fonds dat werd opgezet als herstelfonds na corona. Hiermee kunnen initiatieven worden gefinancierd op het terrein van verduurzaming en digitalisering, zo schrijft minister Kaag aan de Kamer. In de verklaring van EC-voorzitter Von der Leyen wordt het innovatieve karakter van het Nederlandse plan uitgelicht.
Kamerbrief minister Kaag
Verklaring Ursula von der Leyen

Wetgevingsoverleg wetenschapsbeleid op 7 november

Op 7 november wordt in de Tweede Kamer een wetgevingsoverleg Wetenschapsbeleid gehouden. Dat staat in de besluitenlijst van de procedurevergadering. Bij dit debat worden diverse actuele onderwerpen rondom het brede thema wetenschap behandeld.
Besluitenlijst

Rathenau: Vooral vrouwelijke onderzoekers ervaren persoonlijke belemmeringen

Vrouwelijke wetenschappers (43 procent) ervaren vaker dat persoonlijke kenmerken een belemmering vormen in hun carrière dan mannen (33 procent), blijkt uit drijfverenonderzoek dat het Rathenau Instituut eens in de vier jaar laat uitvoeren. Één op de zes vrouwelijke onderzoekers en docenten aan universiteiten en UMC’s denkt dat het geslacht hierbij een rol speelt. Andere conclusies uit het onderzoek zijn dat een meerderheid van de universitaire wetenschappers minder tijd aan onderzoek kan besteden dan dat met hun werkgever is afgesproken en dat de coronapandemie voor vertraging van onderzoek heeft gezorgd. Met het drijfverenonderzoek brengt het Rathenau in kaart welke motivatie onderzoekers en docenten hebben om hun werk te doen en hoe ze dat werk ervaren.
Nieuwsbericht Rathenau
Publicatie Rathenau

UU lanceert onderzoeksinstituut voor duurzame en circulaire chemie

De Universiteit Utrecht heeft op 1 september het Institute for Sustainable and Circular Chemistry (ISCC) gelanceerd. Het ISCC wil vanuit een sterke scheikundige basis samenwerkingen buiten de chemie op zoeken om een bijdrage te leveren aan de duurzaamheidstransitie, met een focus op onderzoek naar moleculen en circulaire materialen. “We zijn in de kern een scheikunde-instituut, maar wat ons uniek maakt is dat we het breder trekken en de maatschappelijke context meenemen. Zo’n systeembenadering is nodig om onderzoek te kunnen doen naar het volledige proces van ontwerp, synthese en analyse van moleculen en materialen in geïntegreerde systemen”, aldus hoogleraar en wetenschappelijk directeur van het ISCC Eelco Vogt.
Nieuwsbericht Universiteit Utrecht

Oproep Gedragswetenschappers: Gedragsexpertise onderdeel maken van gezondheidsbeleid

Gedragswetenschappers roepen staatssecretaris Van Ooijen op om gedragswetenschappelijke expertise beter te benutten voor gezondheidswinst. Een groep gedragsexperts heeft de staatssecretaris een position paper aangeboden. In de oproep wordt onder andere voorgesteld om een gedragsparagraaf op te nemen bij nieuw gezondheidsbeleid “Hoe krijgen we mensen, burgers maar ook zorgprofessionals, echt in beweging. Daarbij kunnen wij vanuit ons vak juist een bijdrage leveren, mits we ook vanaf het begin betrokken worden”, aldus sociaal psycholoog bij TNO en medeauteur Pepijn van Empelen.
Artikel TNO
Publicatie Lifestyle4Health

Oproep onderzoekers voor nieuwe regelgeving voor moderne veredelingstechnieken

Onderzoekers van de WUR pleiten voor nieuwe regelgeving rondom de regulering van genetisch gemodificeerde gewassen, blijkt uit een publicatie in Science. De beoordeling van gewassen die zijn ontwikkeld door middel van genetische modificatieprocessen zou momenteel te veel verschillen tussen landen en niet meer wetenschappelijk verdedigbaar zijn. “We laten zo veel kansen liggen. Niet alleen in gewasverbetering, maar denk ook aan ziekteresistentie. Biotechnologie is in het verleden gebruikt om gewassen resistent te maken tegen herbiciden. Op die manier konden boeren door genetische verbetering meer bestrijdingsmiddelen spuiten. Maar genetische verbetering kan juist ook in omgekeerde richting worden gebruikt, door resistentie tegen plantenziekten in te bouwen. Hierdoor zouden we het gebruik van pesticiden juist drastisch kunnen terugdringen”, aldus WUR-hoogleraar Ken Giller.
Artikel WUR
Publicatie Science

EU lijkt aan te sturen op prijsplafond energie

Ondanks grote weerstand bij onder andere Nederland lijkt er toch een Europees akkoord mogelijk over het maximeren van de energieprijzen. Afgelopen week werden de Europese ministers het eens over de uitgangspunten en naar verwachting komt de Europese Commissie op basis daarvan deze week met een voorstel. Onder andere Nederland gaf eerder steeds aan dat een prijsplafond de energietransitie in de weg zou staan, omdat het de afhankelijkheid van fossiel in stand zou houden.
Artikel NOS

Hernieuwing samenwerkingsverband LERU en CE7

De League of European Research Universities (LERU) en de zeven Central European Universities (CE7) hebben een nieuw samenwerkingsverband ondertekend. In 2016 gingen LERU en CE7 een eerste samenwerking aan, na evaluatie besloten de partijen om de samenwerking te verlengen. “Het zijn uitdagende tijden voor alle universiteiten in Europa. Het is belangrijk om een gezamenlijke stem te hebben als het gaat om het verdedigen van waar we als universiteiten voor staan”, aldus LERU voorzitter Professor Yves Flückiger. De organisaties hebben gezamenlijk een prioriteitenlijst op korte termijn voor EU-instellingen gepresenteerd.
Artikel LERU
Publicatie LERU & CE7

Commissie presenteert werkprogramma Erasmus+ 2023

De Europese Commissie heeft het werkprogramma voor Erasmus+ 2023 gepresenteerd. De prioriteiten liggen bij het verbeteren van inclusiviteit van het programma, waaronder de integratie van (Oekraïense) vluchtelingen; vergroening verwerken in alle programmaonderdelen; en scholen ondersteunen met de digitale transformatie. De vlaggenschipinitiatieven Europese Universiteiten en Centres of Vocational Excellence (CoVE’s) keren ook terug in het voorstel. In totaal wordt er ruim 4 miljard euro vrijgemaakt voor het werkprogramma.
Artikel Neth-ER
Publicatie Europese Commissie

Het gedrag van de wetenschap in tijden van oorlog

ScienceBusiness heeft naar aanleiding van de oorlog in Oekraïne een paper gepubliceerd over het gedrag van de wetenschap in tijden van oorlog. In de paper worden enkele leidende principes voorgesteld voor hoe de (internationale) wetenschap zich zou moeten opstellen in oorlogstijd.
Publicatie ScienceBusiness

Cybervereisten voor Internet of Things-producten

Het aankomende voorstel voor de Cyber Resilience Act zal basisnormen voor cyberbeveiliging verplicht stellen voor alle aangesloten apparaten, schrijft EURACTIV na inzage van het conceptvoorstel van de Europese Commissie. Met deze voorstellen hoopt de EC kwetsbaarheden in de Internet of Things (IoT) sector in te dammen, waar het hacken van een enkel apparaat risico’s oplevert voor een gehele organisatie of keten. 
Artikel EURACTIV

Europees Parlement streeft naar consensus innovatiedeel AI Act

Het Europees Parlement werkt toe naar een compromis over het innovatiedeel van de AI Act, schrijft EURACTIV na inzage in het meest recente voorstel waarin meerdere voorstellen van verschillende politieke partijen zijn opgenomen. In het nieuwe voorstel moet elke lidstaat tenminste één AI ‘regulatory sandbox’ opzetten, een digitale testomgeving voor regelgeving, die op het moment van inwerkingtreding van de verordening operationeel moet zijn. De doelstellingen voor de sandbox zijn onder andere het bevorderen van innovatie, verbeterde rechtszekerheid en het vergemakkelijken en versnellen van toegang tot AI voor het MKB en start-ups. In een artikel op Techcrunch reageren verschillende experts uit het werkveld op de gevolgen van de AI Act naar aanleiding van een publicatie van denktank Brookings (zie nieuwsbrief vorige week). In het artikel komen verschillende visies naar voren.
Artikel EURACTIV
Artikel Techcrunch

Opinie: EU en NAVO moeten beter samenwerken op defensie

De defensieonderzoeks- en innovatieprogramma’s van de EU en NAVO moeten beter met elkaar samenwerken om dubbel werk te voorkomen, aldus defensiespecialist Raluca Csernatoni in een artikel op ScienceBusiness. Csernatoni juicht de verhoogde EU investeringen in defensie en verbeterde samenwerking tussen Europese Lidstaten op het gebied van defensieonderzoek toe, maar schrijft dat er nog veel winst behaald kan worden door te zorgen voor betere samenhang tussen onderzoek van de EU en externe initiatieven zoals DIANA (Defence Innovation Accelerator for the North Atlantic) van de NAVO.
Artikel ScienceBusiness

Oekraïne sluit zich aan bij Digital Europe

De Europese Commissie en Oekraïne hebben een associatieverdrag getekend over deelname aan Digital Europe. Oekraïense bedrijven, organisaties en overheidsdiensten krijgen toegang tot oproepen van het programma met een totaal budget van 7,5 miljard euro voor de periode 2021-2027. "Dit zal van groot belang zijn om Oekraïense bedrijven, onderzoekers en overheidsinstanties dichter bij de EU te brengen in termen van het bouwen van gemeenschappelijke digitale infrastructuren en het bevorderen van digitale transformatie ten behoeve van onze mensen", aldus Eurocommissaris Thierry Breton.
Artikel ScienceBusiness
Nieuwsbericht Europese Commissie

Tsjechië komt met compromis voor bekritiseerde Data Act

Tsjechië, de huidige voorzitter van de EU-Raad, poogt de discussies rondom de Data Act met een nieuw voorgesteld compromis te bevorderen, schrijft Euractiv. Het compromis gaat over het vanuit het bedrijfsleven bekritiseerde vijfde hoofdstuk van de Data Act, wat overheden in uitzonderlijke gevallen de mogelijkheid geeft om toegang tot gegevens van particuliere ondernemingen te kunnen eisen. Om tegemoet te komen aan de eerdere kritiek wordt in het nieuwe voorstel de reikwijdte van de bevoegdheid verduidelijkt en zijn er aanvullende voorwaarden voor overheden toegevoegd. Het aangepaste voorstel wordt op maandag 5 september besproken.
Artikel Euractiv

EU wil met nieuw kantoor in de VS digitale diplomatieke banden versterken

De EU heeft een kantoor geopend in San Francisco met als doel om samenwerking tussen de EU en VS op het gebied van digitale diplomatie te versterken. “De opening van het kantoor in San Francisco beantwoordt aan de toezegging van de EU om de trans-Atlantische technologische samenwerking te versterken en de wereldwijde digitale transformatie te stimuleren op basis van democratische waarden en normen. Het is een concrete stap om het werk van de EU op het gebied van zaken als cyber en het tegengaan van hybride dreigingen, en manipulatie en inmenging van buitenlandse informatie verder te versterken”, aldus Eurocommissaris Josep Borrell.
Nieuwsbericht Europese Commissie

Experts: Europese financiering van kwantumbedrijven blijft achter op VS

Diverse experts pleiten in ScienceBusiness voor een forse verhoging van Europese investeringen in kwantumbedrijven. In het artikel wordt de 2022 Quantum Technology Monitor van McKinsey aangehaald: hier valt te lezen dat de EU ver achterblijft op de VS, het VK en Canada met respectievelijke investeringen van 2,164 miljard, 979 miljoen en 656 miljoen dollar aan investeringen in kwantumbedrijven tussen 2001 en 2021, ten opzichte van slechts 294 miljoen dollar vanuit de EU. In het artikel doen verschillende experts aanbevelingen om het Europese beleid te verbeteren.
Artikel ScienceBusiness

VK: UKRI-raden presenteren O&I visie

Acht van de negen UKRI-raden (UK Research and Innovation) hebben hun strategische uitvoeringsplannen gepresenteerd. UKRI geeft aan met dat de plannen moeten laten zien hoe ze onderzoek en innovatie van wereldklasse stimuleren en economische, sociale, ecologische en culturele ontwikkeling aanjagen. De UKRI heeft een jaarlijks budget van 7,9 miljard pond.
Nieuwsbericht UKRI

VK verlengt vervangende financiële steun voor Horizon Europe

De Britse regering heeft aangekondigd de vervangende financiering voor alle Britse Horizon Europe-beurzen te verlengen tot en met 31 december 2022. De verlenging is een gevolg van de aanhoudende spanningen rond een eventuele associatie van het Verenigd Koninkrijk (en Zwitserland) met Horizon Europe. Een voorwaarde voor het ontvangen van de Britse steun is dat succesvolle aanvragers al hun financiering moeten ontvangen van Britse instellingen gedurende de gehele duur van de beurs.
Nieuwsbericht Open Access Government

VK: zorgen over wegblijven wetenschappelijk talent

Ondanks verhoogde investeringen in O&O maakt de wetenschap zich zorgen over het wegblijven van wetenschappelijk talent in het VK, aldus experts in een rondetafelgesprek met de wetenschaps- en technologiecommissie van het Britse Hogerhuis. "Imperial (College London, red) ondervindt momenteel een aantal uitdagingen bij het werven. De boodschap over het verwelkomen van hoogopgeleide wetenschappers in het VK wordt steeds meer overstemd door post-Brexit-retoriek en beleid om de algehele immigratie naar het VK te verminderen”, aldus Maggie Dallman, vice-president voor internationale zaken aan het Imperial College London.
Artikel ScienceBusiness

VK: Onzekerheden voor wetenschap en tech door Britse leiderschapswissel

De leiderschapswissel in het VK leidt tot zorgen onder Britse onderzoekers en techexperts. In mei dit jaar kondigde de regering aan het Future Research Assessment Programme te willen hervormen, maar door het opstappen van premier Johnson is er veel onduidelijkheid ontstaan. Op 1 september heeft het Higher Education Policy Institute (HEPI) de bundel ‘Research Evaluation: Past, present and future’ gepubliceerd met essays van diverse experts. In een artikel op University World News lichten enkele schrijvers hun ideeën toe. In de techsector klinken vergelijkbare zorgen. Ondanks dat er onder Johnson diverse initiatieven waren op het gebied van techbeleid, zoals de Online Safety Bill, bleef het thema zo goed als onbehandeld tijdens de verkiezingscampagne. In een artikel in EURACTIV bespreken experts de mogelijke gevolgen voor het Britse techbeleid.
Artikel University World News
Nieuwsbericht HEPI
Artikel EURACTIV

Genderperspectief op AI en de arbeidsmarkt

AI kan genderongelijkheid op de arbeidsmarkt in de toekomst vergroten, concludeert Bruegel onderzoeker Estrella Gomez-Herrera in een onderzoek over de impact van AI op de arbeidsmarkt vanuit genderperspectief. Verdere horizontale en verticale gendersegregatie op werk en een toename van de loonkloof worden als mogelijke risico’s genoemd. In het rapport worden maatregelen voorgesteld om genderongelijkheid in de toekomst te verminderen.
Publicatie Bruegel

OESO: Studenten scoren steeds slechter op algemene vaardigheden

Studenten in het hoger onderwijs scoren steeds slechter op algemene vaardigheden zoals geletterdheid, kritisch denken en probleemoplossend vermogen, concludeert de OESO. "Studenten met een mastergraad hebben niet meer de vaardigheden rondom digitalisering en kritisch denken die nodig zijn voor de huidige arbeidsmarkt. Er is een reëel risico dat een diploma in het hoger onderwijs aan waarde verliest", aldus projectleider Dirk van Damme.
Artikel Scienceguide
Publicatie OESO

Machine Learning voor analyse peer-review

De impactfactor van een wetenschappelijk tijdschrift is een slechte voorspeller voor de kwaliteit van beoordeling van een individueel manuscript, concludeert onderzoeker Anna Severin in Nature. De onderzoekers hebben met inzet van machine learning ruim 10.000 peer-review-rapporten in biomedische tijdschriften geanalyseerd op basis van verschillende proxy-maatstaven voor kwaliteit. De verschillen tussen high- en low-impact tijdschriften zouden bescheiden zijn en de variabiliteit groot.
Publicatie Nature

Mozaïek-nanodeeltjes tegen toekomstige coronavirussen

Proeven met vaccins op basis van mozaïek-nanodeeltjes lijken veelbelovende resultaten te hebben tegen een reeks coronavirussen. Onderzoekers van het California Institute of Technology (Caltech) publiceerden in juli de eerste resultaten van hun onderzoek in Science, in een artikel op MIT Technology Review lichten de onderzoekers hun werk toe. De onderzoekers hopen uiteindelijk een vaccin te kunnen ontwikkelen dat een bredere bescherming biedt voor toekomstige coronavirussen.
Artikel MIT Technology Review
Publicatie Science

Alliantie kondigt extra Afrikaanse onderzoekscentra aan

De African Research Universities Alliance (ARUA) heeft aangekondigd om de komende 12 maanden zeven extra ‘Centres of Excellence’ op te richten. De nieuwe centra worden medegefinancierd door de EU en gaan zich onder andere richten op de duurzame ontwikkelingsdoelstellingen (SDG’s) van de VN. Secretaris-Generaal Ernest Aryeetey benadrukt het belang van dergelijke onderzoekscentra omdat 95% van het onderzoek in Afrika aan universiteiten wordt gedaan. Met de nieuwe plannen wordt het aantal centra in Afrika verhoogd naar 20.
Artikel University World News

Dilemma’s van slimme steden

In een artikel op Raconteur worden de voor- en nadelen van ‘Smart Cities’ afgewogen. Zo lijkt het verzamelen en inzetten van data in slimme steden veelbelovend. Volgens de Britse regering zouden slimme steden "de productiviteit verhogen, banen creëren, de veiligheid verbeteren, milieuvoordelen bieden en openbare diensten efficiënter en toegankelijker maken". Tegenstanders maken zich echter zorgen over de risico’s rondom privacy en toezicht.
Artikel Raconteur