Wereldwijd wordt er hard gewerkt aan AI. Gaan Nederland en Europa terrein verliezen en wat moeten bedrijven doen? ‘Uit de crisis innoveren’ is een veelgehoorde zinsnede, wat kunnen we eigenlijk leren van het crisisinnovatiebeleid na WO II? Meer internationaal samenwerking is een deel van de sleutel – in onderzoek, in digitaal beleid – maar dan moet Europe allerlei politieke eisen aan die samenwerking zien te beperken. Dit en nog veel meer in de laatste AWTI e-mail alert voor de zomer.
In het recente commissiedebat in de Tweede Kamer over innovatie bleek dat het kabinet verschillende aanbevelingen van de AWTI voor een betere doorgroei van start-ups uitvoert. Opvallend was dat het kabinet toezegde zelf met kennisinstellingen en start-ups te gaan spreken over een modelovereenkomst voor intellectueel eigendom.
Nieuwsbericht
Advies Beter van start
Universiteiten en onderzoeksinstellingen in Nederland besteden in verhouding minder aandacht aan kunstmatige intelligentie (AI) dan in veel andere landen. Dit laat onderzoek van het Rathenau Instituut zien. Ook lijkt de Europese Unie bij het onderzoek naar AI achterop te raken bij economische grootmachten als China en de VS Staten. Dat is zorgwekkend omdat die landen ook nog eens beschikken over megabedrijven als Google en Alibaba die veel onderzoek doen naar kunstmatige intelligentie. Europa moet het veel meer hebben van onderzoek dat aan universiteiten gedaan wordt. (Zie ook: ‘Opinie: Nederlands bedrijfsleven moet sneller stappen zetten met AI en innovatie’ onder Nieuws en achtergronden uit Nederland).
Nieuwsbericht Rathenau
Rapport Rathenau
Nieuwsbericht Computable
Veel meer investeren in r&d en veel meer internationaal samenwerken op het gebied van onderzoek, met alleen strikte (voorzorgs)maatregelen voor samenwerking met China. Dat zijn, volgens hoofdredacteur Richard L. Hudson van Science|Business de grote trends in r&d wereldwijd. De VS doet er, sinds de komst van president Joe Biden, weer volop aan mee. De EU is vooral terughoudend, als het om geld gaat en in toenemende mate ook als het om internationale wetenschappelijke samenwerking gaat. Dat loopt, volgens Hudson, niet goed af voor de EU.
Artikel Science|Business
Innovatiebeleid kan een cruciaal onderdeel zijn van de reactie van regeringen op crises. Onderzoekers van de universiteiten van Duke en Columbia onderzochten het Amerikaanse crisisinnovatiebeleid na de Tweede Wereldoorlog en vergeleken dat met nu. Ze constateren dat crisisinnovatiebeleid op enkele punten verschilt van regulier innovatiebeleid en proberen uit de ervaringen uit WO II en de periode die daarop volgde lessen te trekken voor de huidige coronacrisis en het herstel hieruit. Zo zou er nu meer aandacht moeten komen voor toepassingsgericht onderzoek, gericht op bijvoorbeeld kostenverlaging of verhoging van de productiecapaciteit van innovatieve producten.
Artikel The Atlantic
Wetenschappelijk artikel (pdf)
“Een belachelijke korting van 149 miljoen euro, terwijl een investering van 1,1 miljard euro structureel nodig is om tot een Normaal Academisch Peil te komen.” De 14 Nederlandse universiteiten, WOinActie, de vakbonden, de studentenbonden en diverse andere organisaties zijn niet te spreken over de huidige regeringsplannen voor het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. Het onderwerp houdt ook de Tweede Kamer bezig, blijkt uit een bericht van HOP / Ad Valvas.
Nieuwsbericht VSNU
Nieuwsbericht HOP / Ad Valvas
De Universiteit Utrecht ziet bij alle aanname- en promotiebeslissingen af van de impactfactor als maatstaf voor wetenschappelijk succes. Begin 2022 zal elke afdeling van de universiteit zijn wetenschappers beoordelen aan de hand van andere maatstaven, waaronder hun inzet voor teamwerk en hun inspanningen om open wetenschap te bevorderen. Projectleider Paul Boselie: “Impactfactoren weerspiegelen niet echt de kwaliteit van een individuele onderzoeker of academicus.” Toch is niet iedereen in Utrecht even blij met het nieuwe beleid. De Young Science in Transition (YSiT) werkgroep van het UMC Utrecht wordt, naar eigen zeggen, te weinig betrokken bij het ontwikkelen van nieuwe manieren van erkennen en waarderen van wetenschappers. Bovendien vinden ze het veranderen van beoordelingscriteria niet genoeg: ook de beoordelaars moeten getraind en begeleid worden om op nieuwe manieren te selecteren.
Artikel Nature
Artikel UU – 1
Artikel UU – 2
Artikel ScienceGuide
Gaia-X, het initiatief om een Europese data- en cloudinfrastructuur te ontwikkelen, heeft nu ook een Nederlandse hub. TNO is er de coördinator van. Het centrum gaat zorgen voor kennisuitwisseling, het uitvoeren van voorbeeldprojecten en het inbrengen van de Nederlandse gezichtspunten in de Europese overleggen over Gaia-X.
Nieuwsbericht TNO
Er is geen aanleiding om te gaan sleutelen aan de WBSO. Dat laat demissionair staatssecretaris Mona Keijzer (EZK) weten aan de Tweede Kamer. Een verkenning van literatuur over de mogelijke effecten van parameteraanpassingen in de WBSO laat zien dat er geen eenvoudige maatregelen zijn om het stimulerende effect van de WBSO op de r&d-uitgaven van bedrijven in Nederland te verhogen. Daarnaast wil Keijzer rust in de overheidsondersteuning van innovatie creëren.
Kamerbrief
Verkenning aanpassingen WBSO
Nederland zal ruim 3 miljard euro van de 6 miljard euro uit het Europese Recovery and Resilience-Fund (RRF) moeten aanwenden voor directe en indirecte kennisinvesteringen in het toekomstige herstelplan om niet achterop te raken bij zijn Europese concullega’s. Neth-ER is in de plannen van andere lidstaten gedoken en het forse aandeel dat gespendeerd gaat worden aan kennis valt hierbij op. In een brief aan de Tweede Kamer wijst Neth-ER dan ook op de urgentie van een Nederlands herstelplan.
Nieuwsbericht Neth-ER
Analyse Neth-ER (pdf)
De Nederlandse economie kan met miljarden groeien als kunstmatige intelligentie breed wordt ingezet in het bedrijfsleven, inclusief het mkb. Dat zegt ceo Martijn Bertisen van Google Nederland in een nieuwe aflevering van de podcast The Next Move van Business Insider. De overheid zou het massale gebruik kunnen ondersteunen met financiële maatregelen en regelgeving. Ook ceo Ron Vrijmoet van AI-start-up Deus komt uitgebreid aan het woord over hoe Nederland en Europa technologische kansen kunnen benutten.
Nieuwsbericht Business Insider
Podcast
Ingenieurs van QuTech kunnen met behulp van meetapparaatonafhankelijke (MDI) kwantum-sleuteldistributie (QKD) zorgen voor onaftapbare communicatie, die voor meerdere gebruikers schaalbaar is tegen lage kosten. Een opmerkelijk neveneffect is dat de beveiligde communicatie over dezelfde glasvezelverbinding naast het conventionele internetverkeer kan plaatsvinden. MDI-QKD is een belangrijke stap in de richting van een voor iedereen toegankelijk kwantuminternet.
Nieuwsbericht TU Delft
Filmpje QuTech
Veel Nederlanders hebben onvoldoende digitale vaardigheden in huis om adequaat gebruik te maken van de mogelijkheden van het internet en het Internet of Things. Een onderzoek van hoogleraar Alexander van Deursen (UT) toont dat er grote verschillen zijn in digitale vaardigheden. “De consequentie is een verdere versterking van bestaande sociale ongelijkheid.”
Nieuwsbericht UT
Rapport (pdf)
Om te voorkomen dat andere landen door overnames, fusies en investeringen inzicht krijgen in cruciale Nederlandse kennis of technologie, heeft het kabinet in de Tweede Kamer het wetsvoorstel Wet veiligheidstoets bij overnames, fusies en investeringen ingediend. In een brief informeert minister Stef Blok (EZK) de Kamer nader over twee onderwerpen: hoe zal worden bepaald wat ‘sensitieve technologie’ is en hoe zal gekeken worden naar ‘de achtergrond van verwervers die de continuïteit van bedrijven in vitale processen kunnen schaden’.
Kamerbrief (pdf)
Hoewel er nog veel innovaties voor nodig zijn, moet waterstof een rol van betekenis gaan spelen in de Nederlandse energievoorziening. Daarom gaat het kabinet een plan opstellen voor het geschikt maken van de Nederlandse aardgasinfrastructuur voor waterstof. Dit heeft staatssecretaris Dilan Yeşilgöz-Zegerius (EZK) aangekondigd in reactie op het rapport HyWay27. Dat concludeert dat het haalbaar, veilig en kostenefficiënt is om bestaande gasleidingen te hergebruiken voor waterstof.
Nieuwsbericht Rijksoverheid
Kamerbrief (pdf)
Rapport (pdf)
Het kabinet wil ervoor zorgen dat de energietransitie in de gebouwde omgeving voor huishoudens zoveel mogelijk woonlastenneutraal plaatsvindt. Op basis van drie rapporten over de haalbaarheid en betaalbaarheid van de energietransitie in de woningbouw, constateert minister Kajsan Ollongren (BZK) dat “kostenreductie door opschaling via innovatie dé sleutel is om tot een betaalbare transitie te komen”.
Nieuwsbericht Rijksoverheid
Kamerbrief en bijlagen
Zijn hogeronderwijsinstellingen geschikt als structurele kennispartner van de stad? Over die vraag gaat een verkennende studie van het Rathenau Instituut. Welke spanningen en knelpunten spelen er wanneer universiteiten en hogescholen onderzoek gaan doen in, met en voor de stad? Ook de organisatie van dit soort samenwerkingsinitiatieven komt aan bod. Eén van de lessen is dat hogescholen iets kunnen leren van hoe beleidsgerichte kennisorganisaties, zoals het RIVM, de overheid steunen met praktijkgericht onderzoek.
Artikel Rathenau
ECIU, het Europees consortium van innoverende universiteiten, heeft een reeks aanbevelingen gepubliceerd voor de verdere uitrol van het Europees Universitair Initiatief. Volgens de ECIU moet de komende jaren een hoger niveau van innovatie aan de dag worden gelegd, dat is afgestemd op de behoeften van de samenleving. Het Europees Universitair Initiatief moet niet worden gedwongen om toe te werken naar volledige Bachelor‑, Master- en PhD-graden, maar moet de aandacht veel meer uitgaan naar een leven lang leren. Creatie van flexibele leertrajecten moet volledig worden beloond om innovatie op Europees niveau te ondersteunen.
Nieuwsbericht ECIU
Een Nederlands onderzoek naar ontvangers van ERC-beurzen voor starters in 2014 beweert ‘bias’ te hebben gevonden. Aanvragers van universiteiten of instellingen waar de beoordelaars werkten, zouden gemiddeld 40 procent meer kans hebben gehad op een subsidie. Het ERC betwist de feiten, maar het debat over een oude controverse is heropend.
Nieuwsbericht Science|Business
Binnen haar eigen grenzen wil de EU wél onderzoekssamenwerking bevorderen. Maar dan worden er meteen allerlei politieke eisen aan gesteld, aldus een artikel van Europe of Knowledge, zoals het verminderen van de achterstand van Oost‑ op West-Europa. Dat levert in de praktijk veel problemen op, bijvoorbeeld rond de machtsdynamiek in projecten of druk op de financiering. Beleidsmakers zouden vooraf beter moeten nadenken over wat ze met het stimuleren van onderzoekssamenwerking willen bereiken en of hun oplossing het beste middel is om hun doel te bereiken.
Artikel Europe of Knowledge
Wetenschappelijk artikel (pdf)
Van 28 juni tot en met 16 juli vinden de eerste Horizon Europe infodagen plaats. Het online evenement biedt potentiële aanvragers en andere belanghebbenden van onderzoek en innovatie in de EU de kans om informatie te krijgen en vragen te stellen over de nieuwigheden, belangrijkste financieringsinstrumenten en processen van Horizon Europe. De verslagen van de eerste infodagen, onder meer over onderzoeksinfrastructuren en cluster 4 ‘digitaal, industrie en ruimtevaart’ staan online. Aan de nog resterende bijeenkomsten kunt u deelnemen.
Programma en videoverslagen
De Europese Commissie (EC) heeft een eerste concrete actie ondernomen in het kader van de nieuwe ‘missie’ Kankerbestrijding, een programma ter waarde van 1 miljard euro voor de komende zeven jaar. Ze lanceerde vorige week het Kenniscentrum voor Kanker, een nieuw onlineplatform voor het verzamelen van informatie over, en het coördineren van maatregelen voor de bestrijding van kanker. Raconteur, de bijlage van The Times, ging afgelopen weekend over het overleven van kanker in de huidige tijd.
Nieuwsbericht EC
Een Europees kankerbestrijdingsplan
Website Kenniscentrum voor Kanker
Nieuwsbericht Science|Business
Raconteur 4-7-2021
Het Observatory for Public Sector Innovation (OPSI) van de OESO organiseerde op 28 juni een webinar over missiegericht innovatiebeleid. Centraal thema: hoe kan missiegerichte innovatie worden ingezet om complexe uitdagingen aan te pakken? Er kwamen verschillende casestudies en voorbeelden van best practices aan de orde. Het Transformative Innovation Policy Consortium (TIPC) van de Universiteit van Sussex organiseerde vorige maand drie online ‘open learning’-bijeenkomsten over missiegericht innovatiebeleid: hoe onderscheidt het zich van gewoon beleid, welke theorieën zitten erachter en hoe evalueer je de uitkomsten van transformatieve innovatie? Een complete cursus over missiegericht innovatiebeleid is beschikbaar op de ‘online learning’-pagina van het TIPC. De Britse conservatieve denktank Onward organiseerde afgelopen maand een serie webinars over het bereiken van een emissieloze maatschappij in 2050. Thema’s waren onder meer duurzame financiering, landbouw in de toekomst, CO2-vrij stadsvervoer, groene woningen en netto-nul-innovatie.
Webcast OPSI
Webcast ‘Moonshot-Transformations: new generation of Transformative ‘Mission-oriented’ Innovation Policies’
Podcast ‘Theories of Change for Transformative Innovation Policy’
Podcast ‘A Formative Approach to the Evaluation of Transformative Innovation Policies’
Online learning page TIPC
Videoverslagen Onward
Hoe kunnen programma’s in het kader van Horizon Europe innovatie stimuleren en Europa in staat stellen zijn positie als wereldleider op technologisch gebied te versterken? Dat was de vraag die centraal stond tijdens het evenement ‘Duurzame, langetermijninvesteringen en concurrerende Europese industrie’ van de Europese organisatie van de technologische industrie Orgalim, gehouden op 25 juni jl. In een artikel van Digital Europe noemt directeur-generaal Cecilia Bonefeld-Dahl vier acties die de EU moet ondernemen om haar positie als industriële zwaargewicht van de wereld te behouden.
Verslag Orgalim
Videoverslag
Artikel Digital Europe
Het Britse Productivity Institute organiseerde op 9 juni een onderzoeksconferentie. Keynote speaker was Erik Brynjolfsson, directeur van het Stanford Digital Economy Lab. Hij presenteerde recente bevindingen van zijn instituut over welke beroepen en bedrijven het meest te maken hebben met AI en hoe dit de economie, de productiviteit, de manier waarop we werken en de lonen op de arbeidsmarkt beïnvloedt.
Verslag Productivity Institute
Videoverslag Keynote
De Europese Commissie, het Europees Parlement (EP) en de Europese Raad hebben overeenstemming bereikt over twee grote beleidsterreinen: cohesie (23/6) en landbouw (25/6). In het cohesiebeleid (373 miljard euro) zijn ruimere mogelijkheden opgenomen voor regionale investeringen in onderzoek en innovatie. Zo worden de regels voor staatsteun aan onderzoek en innovatie versoepeld. Ook is een nieuw instrument opgezet: het Interregional Innovation Investment Instrument. In het landbouwprogramma (van 377 miljard euro) is geld uitgetrokken voor technologieën die de voedselproductie duurzamer maken.
Nieuwsbericht EP (23/6)
Nieuwsbericht Science|Business – 1
Interregional Innovation Investment Instrument (pdf)
Nieuwsbericht EC (25/6)
Nieuwsbericht Science|Business – 2
De Groep van wetenschappelijk hoofdadviseurs van de Europese Commissie (GCSA) heeft een wetenschappelijke opinie uitgegeven over een systemische aanpak van de energietransitie in Europa. Een van de belangrijkste aanbevelingen is dat voor een duurzame en eerlijke overgang naar een klimaatneutraal energiesysteem niet alleen innovatieve technologieën nodig zijn, maar ook een mensgerichte aanpak die alle deelnemers, waaronder burgers, actief bij de energietransitie betrekt.
Nieuwsbericht EC
Rapport GCSA (pdf)
Finland stelt zich voor 2030 ten doel 4 procent van het bbp te besteden aan onderzoek en innovatie. Tot dusver zijn evenwel weinig beleidsmaatregelen genomen om dit doel te halen. Een rapport van de OESO laat zien hoe Finland de huidige 3 procent in de afgelopen vijftig jaar heeft gehaald. In het verleden behaalde resultaten zijn echter geen garantie voor de toekomst, maakt het rapport duidelijk.
Rapport OESO
Het Verenigd Koninkrijk heeft met de Europese Unie een overeenkomst over gegevensstromen gesloten, die jaarlijks goed is voor miljarden aan handel. Een artikel van Politico stelt dat het VK er al direct over nadenkt om zich niet aan alle regels te houden, omdat die voor het bedrijfsleven veel te complex zouden zijn. Hoe de EU daarop zal reageren, is ongewis.
Artikel Politico
Welke technologieën hebben het meeste momentum in een wereld die steeds sneller gaat? McKinsey identificeerde tien trends, waaronder een nieuw niveau van procesautomatisering en ‑virtualisering, nieuwe connectiviteit, de biorevolutie en schone technologieën.
Nieuwsbericht McKinsey
Rapport McKinsey
Slides McKinsey
Kunstmatige intelligentie (AI) wordt door steeds meer organisaties, bedrijven, onderzoekers en regeringen ingezet om bepaalde doelen te bereiken. Er kan ook steeds meer mee, doordat de technologie zich in hoge snelheid doorontwikkelt. Dit wordt besproken in een artikel van BBN Times. Het rapport Tools for trustworthy AI van de OESO presenteert een raamwerk voor het vergelijken van instrumenten en praktijken die er zijn om betrouwbare AI-systemen te implementeren. PwC schreef een stuk voor het World Economic Forum (WEF) over de universele ethische principes die alle bedrijven en organisaties zouden moeten toepassen bij het gebruik van AI. Voor wie zich deze zomer wil verdiepen in AI, biedt een lijst van gratis te downloaden boeken van de wetenschappelijke uitgeverij Springer misschien goede aanknopingspunten.
Artikel BBN Times
Rapport OESO
Artikel PwC / WEF
AI-boekenlijst Springer
De SME and Entrepreneurship Outlook 2021 van de OESO gaat over het effect van de crisis en de beleidsreacties op het mkb en ondernemers. Het beschrijft kwesties voor langere termijn, zoals de schuldenlast van mkb-bedrijven, hun rol in meer veerkrachtige toeleveringsketens of de verspreiding van innovatie. Het rapport bevat landenprofielen waarin de impact, de kwetsbaarheidsfactoren en de bronnen van veerkracht in de OESO-landen worden gebenchmarkt, en werpt een licht op liquiditeitssteun en herstelplannen voor het mkb.
Rapport OESO
Tijdens de laatste bijeenkomst van de ministers van Digitale Zaken en Technologie van de G7 werd geconstateerd dat er grote behoefte is aan internationale regelgeving inzake gegevensstromen. De G7 wil in dit verband een Roadmap for Cooperation on Data Free Flow with Trust (DFFT) opstellen. Op een webinar van de Britse denktank Chatham House debatteerde een panel van deskundigen over het belang hiervan en hoe die beleidscoördinatie eruit zou kunnen zien voor het VK, de EU en Japan. Samenwerking op het gebied van datasharing zal innovatie een enorme impuls geven, denkt een artikel van The European Sting. Tijdens een webinar van Open Austria werd gesproken over de kansen en mogelijkheden van een trans-Atlantische tech-agenda.
Videoverslag Webinar Chatham House
Artikel The European Sting
Videoverslag Webinar Open Austria
De technologische rivaliteit tussen de VS en China, de COVID19-pandemie en de wereldwijde tekorten aan halfgeleiders hebben vele regeringen ertoe aangezet de onderlinge afhankelijkheden in de transnationale waardeketen voor halfgeleiders onder de loep te nemen. Er worden ook al allerlei maatregelen overwogen. Ter ondersteuning van de besluitvorming hierover schreven het Duitse Mercator Institute for China Studies (MERICS) en de Stiftung Neue Verantwortung een rapport over hoe het totale mondiale ecosysteem voor de productie van halfgeleiders eruitziet, welke rol China daarin speelt en hoe die zich zou kunnen ontwikkelen.
Nieuwsbericht Merics
Rapport Merics / Stiftung Neue Verantwortung (pdf)
De Amerikaanse overheid beschikt over veel te weinig gegevens om goed economisch en technologiebeleid te kunnen voeren. Dat stelt de Amerikaanse denktank ITIF naar aanleiding van een onderzoek. ITIF roept het Congres op extra middelen ter beschikking te stellen voor het meten van de Amerikaanse economie. Uiteindelijk zou dit ingebed moeten worden in het reguliere werk van federale bureaus.
Nieuwsbericht ITIF
Rapport ITIF
In een artikel van Wired schetst Alondra Nelson, de adjunct-directeur van het wetenschappelijk bureau van het Witte Huis (OSTP) welke plannen de regering Biden heeft met het wetenschaps‑ en technologiebeleid. Er komt in ieder geval veel aandacht voor het voorkomen van, en beter reageren op nieuwe pandemieën. En de regering gaat plannen maken voor het bijsturen van technologische ontwikkelingen, zoals AI, op hun bijdrage aan ongelijkheid. Daar zouden sociaal-technologische standaarden voor moeten worden ontwikkeld.
Artikel Wired
Dit is het laatste nummer voor de zomervakantie. De volgende AWTI e-mail alert verschijnt op 26 augustus 2021