AWTI e-mail alert 18 november 2021

In het vorige nummer van de AWTI e-mail alert hebben we in het bericht ‘Kenniscoalitie: investeer 1,1 miljard structureel in onderzoek en innovatie’ per abuis de oproep van het ‘Normaal academisch peil’ om 1,1 miljard te investeren in academisch onderwijs en onderzoek gekoppeld aan de berekening door Rabo Research van het bbp-effect van het voorstel van de Kenniscoalitie om 1,5 miljard te investeren in onderzoek. De berekening van het bbp-effect door Rabo Research heeft betrekking op het voorstel van de Kenniscoalitie. De oproep van het ‘Normaal academisch peil’ staat daar los van en het effect is hiervan niet berekend.

WRR: Overheid en samenleving moeten opkomst AI goed doordenken

Kunstmatige intelligentie (AI) zal leiden tot grote maatschappelijke veranderingen. Als Nederland zich hierop niet goed voorbereidt, is er niet alleen het risico dat kansen worden gemist, maar ook dat de samenleving opgescheept wordt met een technologie die onze belangen niet dient. Dat stelt de WRR in het rapport ‘Opgave AI. De nieuwe systeemtechnologie’. De overheid moet zich op zo veel zaken bezinnen, dat de WRR pleit voor oprichting van een AI-coördinatiecentrum, met een eigen ministeriële onderraad.
Nieuwsbericht WRR
Rapport WRR
Nieuwsbericht NOS

Europarlementariërs dringen aan op opname academische vrijheid in EU-verdragen

Leden van het Europees Parlement en vertegenwoordigers van universiteiten eisen dat academische vrijheid een kernbeginsel wordt in de EU-Verdragen. Lidstaten die de universitaire autonomie en vrijheid om onderzoek te doen beperken, zouden ter verantwoording moeten worden geroepen. Daarop drongen ze aan in een panelbijeenkomst van het Panel for the Future of Science and Technology (STOA) van het Europees Parlement. Science|Business doet verslag. Aanleiding voor het standpunt is dat Hongarije in 2019, tot nu toe ongestraft, de Centraal Europese Universiteit (CEU) dwong uit het land te vertrekken omdat de universiteit ideeën zou uitdragen die niet stroken met die van de Hongaarse overheid. Een artikel van World University News laat zijn licht over de zaak schijnen.
Nieuwsbericht Science|Business
Artikel World University News

Wetenschappers over VN-klimaatakkoord: “Dit lost het probleem niet op”

De VN-klimaattop COP26 is geëindigd met ondertekening van het Glasgow Climate Pact. Het omvat een serie afspraken over het terugdringen van CO₂- en methaanemissies, maar de vooraf door veel landen beoogde doelstelling van maximaal 1,5 °C klimaatopwarming deze eeuw wordt er niet mee gehaald. VN-secretaris António Guterres was dan ook teleurgesteld, al zag hij ook veel lichtpuntjes. Onderzoekers denken dat het moeilijk wordt de temperatuurstijging te beperken tot 2 °C, meldt een artikel van Nature. Een rapport van de denktank Chatham House zet op een rij wat er allemaal is gebeurd en afgesproken in Glasgow. Een artikel van Science|Business beschrijft de belangrijkste aankondigingen die werden gedaan op het gebied van onderzoek en innovatie. Het meest verrassend was misschien welk de aankondiging van een Chinees-Amerikaans samenwerkingsverband op het gebied van schone technologie. In een bijeenkomst van The New York Times werd gesproken over welke klimaatinnovatie de komende jaren wereldwijd nodig en mogelijk is. Het rapport Tracking Clean Energy Progress van het Internationaal Energie Agentschap laat zien dat schone-energietechnologie zich tot nu toe (lang) niet snel genoeg ontwikkelt om de klimaatdoelstelling van maximaal 1,5 °C klimaatopwarming voor 2050 te halen. Op de, voorafgaand aan COP26 gehouden, Europese Workshop on Science for the Green Transition werd geconstateerd dat de wereld de klimaatdoelen alleen kan halen als wetenschappers, bedrijven en overheden veel intensiever gaan samenwerken. Daar werden ook voorstellen voor gedaan. Op de COP26-conferentie werd de oprichting van de UN Climate Change Global Innovation Hub aangekondigd, waarbinnen deze samenwerking zou kunnen plaatsvinden. (Zie ook: ‘Vliegen met een schoon geweten ligt ver in het verschiet’ onder Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld).
Glasgow Climate Pact (pdf)
Nieuwsbericht VN (13 november)
Conferentieverslag VN
Artikel Nature
Rapport Chatham House (pdf)
Artikel Science|Business
U.S.-China Joint Glasgow Declaration (10 november)
Nieuwsbericht Science|Business (11 november)
Videoverslag Bijeenkomst The New York Times
Rapport IEA
Rapport Workshop (7 november)
Website UN Climate Change Global Innovation Hub
Playlist bijeenkomsten UN Climate Change Global Innovation Hub Pavillon (YouTube)

Valorisatie universitaire kennis kan veel beter

Nederlandse universiteiten hebben, internationaal bezien, veel hoogwaardige ‘assets’ die in potentie goed kunnen worden gevaloriseerd. Dat gebeurt echter onvoldoende, aldus een rapport van het Roland Berger, samengesteld op verzoek van Techleap. Het internationale adviesbureau adviseert om structureel meer en radicale veranderingen door te voeren in de manier waarop we valorisatie benaderen, organiseren, ondersteunen en financieren. Overgaan van technologietransfer naar co-creatie is de eerste stap. (Zie ook: ‘Europese universiteiten vragen hulp overheden bij uitvoering innovatiestrategieën’ onder Nieuws en achtergronden uit Europa).
Aankondiging Roland Berger
Rapport (pdf)

Innovatie Barometer Overheid 2021: Medewerkers bepalen innovatiekracht

Medewerkers zijn de cruciale factor voor geslaagde vernieuwing bij overheidsorganisaties. Zij beschikken over de benodigde kennis of halen die naar binnen via hun netwerken. Dat blijkt uit de Innovatie Barometer Overheid 2021, een onderzoek naar innovaties in Nederlandse overheidsorganisaties. Van alle deelnemende overheidsorganisaties implementeerde 86 procent één of meerdere innovaties in 2019 en 2020.
Nieuwsbericht Rijksoverheid
Rapport (pdf)
Nieuwsbericht Binnenlands Bestuur

Hoe gaat het nu met onze brede welvaart? Een update

Nu het bbp uit het dal van de coronacrisis klimt, dient de vraag zich aan hoe het onze brede welvaart vergaat. Worden de problemen groter of kleiner? Groeien de verschillen tussen bevolkingsgroepen in de ontwikkeling van brede welvaart? Daarover spreken Leontine Treur en Otto Raspe (beiden RaboResearch) en Sjoerd Hardeman (UU) in een podcast.
Podcast Rabobank

Oproep meer samenwerking voor toekomstbestendige communicatienetwerken

Er is meer nationale samenwerking nodig vanuit de Nederlandse sectoren en netwerkindustrie voor de ontwikkeling en inzet van communicatienetwerken. Dat stelt een groep van telecombedrijven, technische universiteiten en kennisinstellingen in een oproep. Deze staat, samen met een plan van aanpak, beschreven in het position paper ‘Communicatienetwerken voor en door Nederland’.
Nieuwsbericht Dutch Digital Delta
Q&A Dutch Digital Delta
Position paper (pdf)

Rijk voerde jarenlang lobby naar datacentra, stroomnetwerk kan ze nauwelijks aan

De enorme groei van het aantal datacentra in Nederland is de afgelopen jaren gestimuleerd door een actieve internationale lobby van het ministerie van EZK. Dat maken de Telegraaf en het Haarlems Dagblad op uit documenten die ze in handen kregen na een Wob-verzoek. Ze constateren echter ook dat het ministerie “onvoldoende onafhankelijke en actuele gegevens” had om te bepalen “wat datacenters betekenen voor het toekomstig economisch innovatie- en verdienvermogen”. Een negatief gevolg is in ieder geval dat het Nederlandse elektriciteitsnet overbelast raakt. Vorige week wezen we in deze nieuwsbrief nog op een pleidooi om te komen tot een nationaal industriebeleid voor datacenters.
Nieuwsbericht Haarlems Dagblad

Uitstootvermindering industrie vraagt uitbreiding energie-infrastructuur

De Nederlandse industrie kan broeikasgasuitstoot met meer dan de helft verminderen, maar hiervoor is wel uitbreiding van de energie-infrastructuur nodig. Dat blijkt uit een rapport van het PBL, TNO en RVO. Het rapport is gebaseerd op de strategieën die de Nederlandse industrie per regio opstelde. In totaal verwacht de industrie in 2030 is een daling van circa 31 megaton te kunnen behalen. De uitstoot van de industrie bedroeg in 2020 53,5 megaton. Maar dit kan alleen als de infrastructuur voor transport van elektriciteit, waterstof, CO₂, warmte en grondstoffen wordt uitgebreid. Hoe de transportinfrastructuur voor waterstof eruit moet komen te zien, is nog grotendeels onduidelijk. Dat hangt mede af van de mogelijkheden voor ons land om groene waterstof in andere landen op te wekken. Op de klimaattop in Glasgow heeft Nederland met Namibië afgesproken samen te gaan werken op dit terrein.
Nieuwsbericht RVO
Rapport
Nieuwsbericht De Telegraaf

Nederlands initiatief in Glasgow: nieuwe vrachtauto’s uitstootvrij in 2040

Op initiatief van Nederland hebben elf landen op de klimaattop in Glasgow (COP26) afgesproken dat vanaf 2040 alle nieuwe vrachtwagens en bussen uitstootvrij moeten zijn. Onderdeel van het plan is dat in 2030 30 procent van alle nieuw verkochte vrachtwagens en bussen geen CO₂ uitstoten en dat in 2050 alle vrachtwagens en bussen die nog wel CO₂ uitstoten van de weg zijn verdwenen. De landen gaan nu beleid maken om die afgesproken doelstellingen te halen. Het idee is dat ze samenwerken, kennis uitwisselen en jaarlijks rapporteren over de voortgang.
Nieuwsbericht NOS

Europese universiteiten vragen hulp overheden bij uitvoering innovatiestrategieën

De European University Association (EUA) heeft een position paper uitgebracht over hoe de bijdrage van universiteiten aan innovatie-ecosystemen kan worden vergroot. Het schetst hiervoor een aantal benaderingen en constateert dat de uitwerking hiervan alleen kan slagen als universiteiten hiervoor financiële ondersteuning krijgen. Het position paper is gebaseerd op een enquête onder 166 universiteiten in 28 EU landen. Het bevat aanbevelingen voor universiteiten, beleidsmakers en financieringsagentschappen.
Nieuwsbericht EUA
Rapport EUA (pdf)
Videoverslag Presentatie Rapport (YouTube)
Bericht University World News

EU zet stap richting meer r&d-samenwerking met VS

Washington “verwelkomt” veranderingen in EU-subsidiemodel die de betrokkenheid van Amerikaanse universiteiten bij Horizon Europe-onderzoeksprojecten kunnen vergroten. Er wordt vooral meer samenwerking verwacht op het gebied van klimaat, gezondheid en andere urgente problemen.
Nieuwsbericht Science|Business – 1
Nieuwsbericht Science|Business – 2
Geannoteerde Model-subsidieovereenkomst – EU (pdf)

Toegang tot EuroHPC-supercomputers is nu open

De EuroHPC Joint Undertaking (EuroHPC JU) heeft de eerste uitnodiging uitgedaan voor het indienen van voorstellen voor toegang tot haar supercomputers. Onderzoekers uit de academische wereld, onderzoeksinstellingen, overheidsinstanties en het bedrijfsleven die gevestigd zijn in een EU-lidstaat of in een met Horizon 2020 geassocieerd land, kunnen een aanvraag indienen.
Nieuwsbericht EuroHPC

Twee miljard euro voor de digitale transitie

De Europese Commissie (EC) heeft de werkprogramma’s voor het programma Digital Europe vastgesteld. Hiervoor wordt de komende twee jaar bijna 2 miljard euro uitgetrokken. Het programma Digital Europe heeft tot doel de digitale soevereiniteit van Europa te versterken op gebieden als kunstmatige intelligentie, cloud computing, kwantumcomputing en cyberbeveiliging. De noodzaak van de investeringen volgt mede uit de vorige week verschenen Digital Economy and Society Index (DESI) 2021. Die laat zien dat alle EU-lidstaten vooruitgang hebben geboekt met de digitalisering, maar niet elk land even veel. De kloof tussen de koplopers en de achterblijvers is nog steeds groot. Alle lidstaten zullen ook zelf inspanningen moeten leveren om de doelstellingen voor 2030 van Europa’s digitale decennium te halen. Het JRC beschrijft in een achterliggend rapport de methodiek die gebruikt wordt voor DESI.
Nieuwsbericht EC
Programma Digital Europe
Nieuwsbericht Science|Business
Nieuwsbericht EC
DESI 2021
Q&A DESI 2021
Website Europa’s digitaal decennium
Nieuwsbericht JRC
Rapport JRC (pdf)

Europees Parlement bekijkt potentieel en ethische risico’s van AI

De speciale commissie van het Europees Parlement (EP) voor kunstmatige intelligentie in het digitale tijdperk (AIDA) heeft een ontwerprapport gepubliceerd. Het belicht het enorme potentieel van AI als er goed wordt omgegaan met de ethische risico’s. De EU zou, volgens het rapport, een voortrekkersrol moet spelen in het vaststellen van normen voor AI. Een beleidsbrief van AI Watch zet uiteen waar de EU momenteel staat in de mondiale AI-wereld.
Persbericht EP
Ontwerprapport (pdf)
Nieuwsbericht AI Watch
Rapport AI Watch (pdf)

Europese Commissie wint miljardenzaak van Google

Het Algemeen Gerecht van de Europese Unie in Luxemburg heeft geoordeeld dat de Europese Commissie terecht een boete van 2,4 miljard euro heeft opgelegd aan Google wegens machtsmisbruik. De zaak gaat over Google Shopping, een prijsvergelijkingsdienst van de techgigant, die Google consequent voortrekt op andere prijsvergelijkers. Google kan nog in beroep gaan bij het Europese Hof van Justitie, maar “het arrest van het gerecht is heel doorwrocht”, zegt Hans Vedder (Rijksuniversiteit Groningen) in een bericht van de NOS. Hij verwacht niet dat het hof, als Google in beroep gaat, tot een heel andere uitkomst zal komen. “Juristen bij andere techbedrijven zullen zich nu ook wel achter de oren krabben, denk ik.” Een artikel van Politico gaat nader in op de gevolgen van de uitspraak van het Algemeen Gerecht van de EU voor de marktwerking in het digitale domein.
Uitspraak Algemeen Gerecht van de EU
Nieuwsbericht CNBC
Nieuwsbericht NOS
Artikel Politico

Podcast: Technologieën inzetten voor de samenleving

In een podcast van het discussieplatform Over to Europe spreken twee onderzoekers over de uitdagingen van twee van de meest transformerende technologieën van onze tijd: sociale media en kunstmatige intelligentie. Het gaat om Jakob Johannsen, een PhD-onderzoeker die werkt aan de impact van sociale media op democratie aan het Europees Universitair Instituut (Fiesole, Italië), en Joanna Bryson, hoogleraar Ethiek en Technologie aan de Hertie School (Berlijn). Ze praten over hoe onze bestuurders, onderzoekers en regelgevende instanties deze vraagstukken aanpakken.
Podcast Over to Europe (YouTube)

Frankrijk: AI-strategie verschuift focus naar talent

Het Franse plan om wereldleider te worden op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI) is een nieuwe fase ingegaan, gericht op het koesteren van talent. De Franse regering gaat 781 miljoen euro investeren in AI-opleiding en het aantrekken van internationaal talent.
Nieuwsbericht Science|Business
Nieuwsbericht Franse overheid (F)

Internationale wetenschappelijke samenwerking neemt toe

Steeds meer academische papers en boeken worden geproduceerd in internationale samenwerking, blijkt uit een rapport van het adviesbureau Oxford Economics over productiviteit in wetenschappelijk onderzoek. In alle zeven landen waarover het onderzoek rapporteert (China, Duitsland, Frankrijk, Japan, het VK, de VS en Zuid-Korea), is het aandeel van het onderzoek dat is geproduceerd door academici uit meerdere landen samen tussen 1998 en 2018 toegenomen. Tegelijkertijd daalde het aandeel van samenwerkingsverbanden binnen instellingen.
Nieuwsbericht Science|Business
Rapport Oxford Economics (pdf)

De toekomstige richting van, en visie voor AI

MarktechPost heeft een tweedelige serie (lange) artikelen geplaatst over de toekomst van kunstmatige intelligentie (AI). De serie tracht ook uit te leggen waarom we andere benaderingen nodig hebben dan die welke we het voorbije decennium hebben gebruikt om de volgende golf van technologische vooruitgang en AI-startups te creëren. Het tweede artikel gaat, in de nasleep van de VN-conferentie COP26, ook in op de relevantie van AI voor de aanpak van de bedreigingen waarvoor de mensheid staat. Een artikel van Science|Business gaat specifiek in op de rol die apps kunnen spelen bij het terugdringen van CO₂-emissies, het centrale onderwerp van de COP-conferentie.
Artikel MarktechPost – 1
Artikel MarktechPost – 2
Artikel Science|Business

Estland wijst wereld de weg naar ‘trusted connectivity’

De Estse premier Kaja Kallas wil dat de vrije wereld het idee van ‘trusted connectivity’ uitbouwt, een kader om internationale digitale infrastructuur uit te rollen. Daarbij worden democratische waarden als openheid, transparantie en bescherming van individuele rechten voorop gesteld. Parallel daaraan moeten overheden ervoor zorgen dat data beschermd worden en vrij kunnen stromen.
Artikel iBestuur

“Een grimmig vooruitzicht”: Cybersurveillance neemt wereldwijd een hoge vlucht

Een rapport van de Amerikaanse denktank Atlantic Council geeft een beeld van de manieren waarop westerse bedrijven cyberwapens en surveillancetechnologie internationaal verkopen. De toenemende overlapping tussen wapenhandel en de geheimzinnige surveillance-industrie dreigt de nationale veiligheid van westerse landen te schaden en zal het potentieel voor nog meer misbruik creëren, aldus het rapport, dat wordt besproken door MIT Technology Review.
Rapport Atlantic Council
Artikel MIT Technology Review

Vliegen met een schoon geweten ligt ver in het verschiet

De luchtvaart rekent op technologische innovaties om na 2050 klimaatneutraal te kunnen vliegen. Een grote groep landen heeft daarover ook afspraken gemaakt op de klimaattop COP26. Maar hoe realistisch zijn alle ideeën over duurzame luchtvaart?, vraagt een artikel van De Groene Amsterdammer zich af. Op basis van een analyse van projecten die tot nu toe zijn uitgevoerd en de plannen die er zijn voor de toekomst luidt de conclusie: groen vliegen is vooralsnog een loze belofte. Innovation Origins houdt een dossier bij over duurzame luchtvaart. Het nieuwste artikel hierin gaat over elektrisch vliegen. Een artikel op de website van de TU Delft gaat over vliegen op waterstof. Een artikel van adviesbureau PwC, uit juni 2021, gaat over het sneller verduurzamen van de luchtvaart met behulp van (het bijmengen van) biobrandstoffen. Greenpeace is daar bepaald geen voorstander van, laat de organisatie weten naar aanleiding van de afspraken die zijn gemaakt op COP26.
COP 26 declaration: International Aviation Climate Ambition Coalition
Artikel De Groene Amsterdammer
Dossier Innovation Origins
Artikel Innovation Origins
Artikel TU Delft
Artikel PwC
Persbericht Greenpeace

Moeten centrale banken aan de slag met digitale valuta en zo ja: hoe?

Zoals we al eerder in de AWTI e-mail alert schreven denken centrale banken in de hele wereld na over digitale valuta en hun rol daarin. Een rapport van de Bank for International Settlements (BIS) geeft een overzicht van het (vele) onderzoek dat hiernaar is uitgevoerd. Het rapport gaat onder andere in op operationele architecturen, technologieën en privacy, en de macro-economische implicaties van cryptocurrencies voor het financiële stelsel, de financiële stabiliteit en het monetaire beleid. Het constateert ook dat een aantal vragen, met name over de grensoverschrijdende dimensies van CBDC’s, nog onopgelost is.
Rapport BIS (pdf)

Ethiek op het scherp van de snede: Ontwikkeling en inzet van autonome wapens

Er is geen terrein waarop de discussie over toepassing van robots en kunstmatige intelligentie zo scherp wordt als op dat van defensie. Een vierdelige artikelenserie van Polytechnique Insights gaat er dieper op in: zijn de ontwikkeling en het gebruik van autonome wapens onvermijdelijk, is het gebruik ervan te rechtvaardigen en zijn er ethisch nog grenzen aan te stellen?
Artikelenserie Polytechnique Insights

Wat is dat toch, de Facebook Metaverse?

De deelnemers aan de Web Summit 2021 raakten er niet over uitgepraat, merkten we vorige week nog op: de metaverse, het nieuwe technologische richtsnoer voor Facebook. De metaverse is een wereld in virtual reality waar sociale media, spellen en webwinkels samenkomen, zodat gebruikers die wereld niet meer hoeven te verlaten. Artikelen van Cordis, De Ingenieur en RTL Nieuws leggen uit waar het om gaat en welke discussies erover bestaan.
Artikel Cordis
Artikel De Ingenieur
Artikel RTL Nieuws

VS: Amerikaanse Huis keurt infrastructuurwet goed

Het Amerikaanse Congres gaf anderhalve week geleden groen licht voor de infrastructuurwet van president Joe Biden. De Senaat keurde die in augustus al goed. Een artikel van SSTI geeft een korte opsomming van wat de plannen inhouden. Het gaat onder andere om (25 miljard dollar) aan investeringen in technologie-demonstratieprojecten, het ondersteunen van regionale innovatie en, natuurlijk, uitbreiding en verbetering van de elektriciteitsinfrastructuur, transportsystemen, breedbandnetwerken en verbetering van de cyberveiligheid. Een artikel van de denktank Brookings schetst wat het vervolg is.
Nieuwsbericht KBC
Nieuwsbericht SSTI 
Nieuwsbericht AIP
Nieuwsbericht TechPolicy
Artikel Brookings

VS: Federale rechter dwingt Apple direct betalingen buiten apps toe laten

Apple mag een door de rechter opgelegde verandering van zijn App Store-beleid niet uitstellen tot na december. Het techbedrijf moet makers van apps vanaf december de mogelijkheid geven om in hun apps gebruikers te laten weten dat ze bijvoorbeeld via een website goedkopere abonnementen kunnen afsluiten. Apple had gevraagd om uitstel van de uitvoering omdat het bedrijf in beroep was gegaan, maar daar wilde de rechter niet van weten.
Nieuwsbericht Business Insider
Nieuwsbericht The Verge