Beeld: ©AWTI

AWTI e-mail alert 5 maart 2020

De opvallendste berichten van de afgelopen week

Tien technologieën die in 2020 gaan doorbreken

MIT Technology Review presenteert jaarlijks een lijst van technologische ontwikkelingen die op het punt van een doorbraak staan. De eerstgenoemde is een Nederlandse ontwikkeling: de realisatie van het eerste quantuminternet in de wereld, tussen Delft en Den Haag. Verder staan op de lijst bijvoorbeeld hypergepersonaliseerde geneeskunde, digitaal geld en anti-verouderingsmiddelen.
Artikel MIT Technology Review


Wederom geen budgetakkoord: zorgen Europese wetenschap nemen verder toe

Het is de Europese regeringsleiders wederom niet gelukt om tot overeenstemming te komen over een Europese begroting voor 2021-2027. Volgens Europese Commissievoorzitter Ursula von der Leyen komt de uitvoering van delen van de programma’s Horizon Europe en Erasmus+ nu in gevaar, meldt Science|Business. Volgens een bericht van Research Professional News dreigt een vroegtijdig einde van het idee van Europese Universiteiten, waarmee veel partijen al bezig zijn. Bij de discussie over het nieuwe Meerjarig Financieel Kader van de EU speelt het principe van ‘juste retour’ een grote rol: veel landen willen evenveel van de EU terugkrijgen als ze erin stoppen. Een briefing van de Beleidsafdeling Begrotingszaken van het Europees Parlement legt uit waarom dit macro-economisch gezien een “misleidende” insteek is.
Nieuwsbericht Science|Business – 1
Nieuwsbericht Science|Business – 2
Nieuwsbericht Research Professional News
Briefing Beleidsafdeling Begrotingszaken EP (pdf)


Landen moeten digitale toekomst in eigen hand nemen

De OESO heeft een rapport gepubliceerd dat een integraal beleidskader schetst voor digitalisering van de economie en maatschappij door nationale overheden. De centrale gedachte is dat overheden en belanghebbenden moeten samenwerken om die toekomst vorm te geven en er optimaal van te profiteren. Er is ook een speciale online Toolkit gemaakt. Het Beleidskader en de Toolkit zijn de uitkomsten van het grote project Going Digital. Een rapport van het Britse Bennett Institute for Public Policy gaat in op het specifieke onderwerp ‘data’, dat een belangrijke plaats in nationale digitale strategieën zou moeten innemen. De European Parliamentary Research Service (EPRS) geeft een overzicht van rapporten die Europese denktanks het afgelopen jaar hebben gepubliceerd over overheidsbeleid op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI). Een artikel van Nesta stelt dat er nog niet genoeg kennis is over (en voor) goed beleid voor AI. Daarnaar zou nog veel meer onderzoek moeten worden gedaan. De regering van Nieuw-Zeeland heeft een onafhankelijke adviesraad in het leven geroepen om zich te laten begeleiden bij de digitale transitie, meldt ZD Net.
Rapport OESO (pdf)
Toolkit Going Digital
Nieuwsbericht Bennett Institute for Public Policy
Rapport Bennett Institute for Public Policy (pdf)
Briefing EPRS (pdf)
Artikel Nesta
Artikel ZDNet
 

Nieuws en achtergronden uit Nederland


Arbeidsinspectie aan de slag met rapport WOinActie en FNV

De arbeidsinspectie gaat nog dit jaar onderzoek doen naar de werkomstandigheden aan Nederlandse universiteiten. De collectieve klachten van protestbeweging WOinActie en vakbond FNV zijn nu officieel in behandeling genomen. Het gaat met name om structureel overwerk en allerhande lichamelijke, psychische en relationele klachten. Bovenop wat we al wisten, kwam er twee weken geleden meer specifieke informatie over arbeidsklachten van postdocs. Het CWTS (Universiteit Leiden) deed hier onderzoek naar. Uit het onderzoek komt naar voren dat postdocs kampen met onzekere carrièreperspectieven, stress en depressieklachten.
Nieuwsbericht HOP / EM
Nieuwsbericht CWTS
Samenvatting onderzoeksverslag (pdf)


Financiële druk op hoger onderwijs blijft hoog

Het aantal studenten in Nederland is ook in 2019 weer toegenomen en de omvang van de rijksbijdrage hield deze toename opnieuw niet bij. Dit blijkt uit de Public Funding Observatory 2019 van de European University Association. Ook op Europees niveau nemen investeringen in hoger onderwijs verder toe, maar blijven ze achter op de groei van het aantal studenten.
Nieuwsbericht Neth-ER
Rapport EUA (pdf)
Nationale rapportages EUA (pdf)


SSH-beraad: “De grote uitdagingen van deze tijd zijn niet louter technisch”

Na drie jaar draagt Claes de Vreese, hoogleraar politieke communicatie (UvA), het voorzitterschap van het SSH-beraad over aan Bas van Bavel, hoogleraar economische en sociale geschiedenis (UU). SSH staat voor Social Sciences and Humanities. Van het huidige kabinet verwachten de wetenschappers niet veel meer, zeggen ze in gesprek met ScienceGuide. “De minister heeft al aangegeven minder waarde te hechten aan de alfa- en gammawetenschappen.” Nu is hun blik gericht op de toekomst. “Er ligt een taak voor ons om die waarde duidelijker voor het voetlicht te brengen.”
Artikel ScienceGuide


“Praktijkgericht onderzoek is volwassen, nu is het tijd voor hbo-promoties”

In de Strategische Agenda hoger onderwijs wordt aangekondigd dat het tijd is voor een gesprek over ‘de derde cyclus’, de evenknie van de academische promotie in het hbo. “Het feit dat we nu het voorwaardelijke geloof en de ruimte krijgen om dit uit te werken is prachtig”, vindt rector Geleyn Meijer (HvA) die een aantal gedachten over het onderwerp deelt met ScienceGuide.
Artikel ScienceGuide


Internationalisering hoger onderwijs cruciaal nu tegenstellingen in EU toenemen

Op een bijeenkomst van de Europese Raad voor Onderwijs, Jeugd, Cultuur en Sport toonde minister Ingrid van Engelshoven zich een voorstander van meer ‘brain circulation’ binnen de EU. “Tegenstellingen in de Europese Unie kunnen doorbroken worden door internationalisering van het hoger onderwijs”, zegt minister. (Zie ook: ‘Zweedse concept-richtlijnen voor “verantwoorde internationalisering” universiteiten’ onder Nieuws en achtergronden uit Europa).
Artikel ScienceGuide


Amhaouch (CDA): “Onderzoek wat de innovatieve maakindustrie nodig heeft”

In november nam de Tweede Kamer een motie aan van de VVD en het CDA. Deze riep de regering op te onderzoeken hoe Nederland ook in de toekomst een hoogwaardig maakland kan blijven. In een artikel van FME licht CDA-kamerlid Mustafa Amhaouch de motie toe. “Wij zijn sterk in de hightech sector, maar op bepaalde terreinen moeten we een schaalsprong maken.” Volgens de FME zelf moet de overheid in ieder geval sterk investeren in kunstmatige intelligentie (AI). Dat zei FME-voorzitter Ineke Dezentjé Hamming-Bluemink in een gesprek met de Tweede Kamer. Een artikel van ScienceGuide doet uitgebreid verslag van de bijeenkomst. Er werd bijvoorbeeld veel gesproken over hoe Nederland ervoor kan zorgen dat er genoeg AI-talent in ons land komt en blijft.
Artikel FME
Motie (pdf; november 2019)
Nieuwsbericht FME
Artikel ScienceGuide


Ondernemerschap in Nederland in 20 jaar verdubbeld

In het begin van deze eeuw was ongeveer 5% van de Nederlandse beroepsbevolking actief bezig met het opstarten of het voeren van een onderneming jonger dan 3,5 jaar. De laatste paar jaar is dit gestegen naar meer dan 10 procent. Dit blijkt uit het 2019/2020 Global Report van de Global Entrepreneurship Monitor (GEM). De groei is volgens het rapport mede het gevolg van de goede ondernemerschapsmogelijkheden in ons land.
Nieuwsbericht Panteia
Nieuwsberichten GEM
2019/2020 Global Entrepreneurship Monitor


Nederland heeft nu landelijk dekkend stelsel van ROMs

Het kabinet gaat de oprichting van twee nieuwe regionale ontwikkelingsmaatschappijen steunen, te weten ROM Regio Utrecht en het Groeifonds Flevoland. Hiermee ontstaat een landelijk dekkend netwerk van ROMs in ons land. Dat schrijft staatssecretaris Mona Keijzer (EZK) in een brief aan de Tweede Kamer. Het netwerk is blijkens de brief van belang voor een goed samenspel van Rijk en regio’s bij regionaal-economische ontwikkelingen, zoals de uitvoering van het missiegedreven topsectoren- en innovatiebeleid.
Kamerbrief (pdf)
 

Nieuws en achtergronden uit Europa


Zweedse concept-richtlijnen voor “verantwoorde internationalisering” universiteiten

In de Zweedse universitaire wereld wordt steeds intensiever gedebatteerd over strategieën, waarden en ethische overwegingen als het gaat om internationale samenwerking. Als extra input voor deze discussie hebben vier organisaties voor hoger onderwijs en onderzoek een document opgesteld met “richtlijnen voor verantwoorde internationalisering”.
Bericht University World News
Rapport (pdf)


Plan S voor open access bestudeert mogelijkheid van variabele publicatiekosten

Financiers die zich hebben aangesloten bij het Europerse ‘open access’-initiatief Plan S praten met uitgevers over de vraag of de publicatiekosten kunnen variëren afhankelijk van de rijkdom van een land. Dat meldt Research Professional News. Voor ontwikkelingslanden zou open access anders te duur uitpakken. De organisatie van technische universiteiten in Europa, CESAER, herbevestigt in een opinion paper haar steun voor de plannen voor open science en open access. Een artikel van de Ukrant (Rijksuniversiteit Groningen) onderzoekt waarom de overgang naar open access (OA) in de praktijk zo moeizaam verloopt. “Wil je OA echt van de grond krijgen, dan moeten onderzoekers een stimulans voelen om ermee aan de slag te gaan.”
Nieuwsbericht Research Professional News
Nieuwsbericht CESAER
Position paper CESAER (pdf)
Artikel Ukrant


Science|Business Network: Hoe de Europese ‘science cloud’ mondiaal kan worden

De architecten van de European Open Science Cloud (EOSC) streven ernaar om Europese gegevens niet alleen voor Europese onderzoekers, maar voor onderzoekers wereldwijd toegankelijk te maken. Een paper van Science|Business Network onderzoekt hoe het Europese initiatief op vergelijkbare initiatieven elders in de wereld kan aansluiten.
Nieuwsbericht Science|Business
Rapport Science|Business Network


Europese Raad akkoord met strategische innovatieagenda EIT

De Raad van de Europese Unie heeft overeenstemming bereikt over de toekomstige strategische innovatie­agenda (SIA) van het Europees Instituut voor innovatie en technologie (EIT). Het akkoord van vandaag maakt de weg vrij voor opener en efficiëntere kennis- en innovatie­gemeenschappen in de EU. Een nieuw monitoring­systeem moet de transparantie verbeteren.
Nieuwsbericht Europese Raad


Europese Commissie: Meer nationale investeringen nodig in onderzoek en innovatie

De Europese Commissie (EC) heeft, in het kader van het Europese semester, verslagen gepubliceerd over de belangrijkste sociaal-economische uitdagingen van alle EU-lidstaten. Een aanbeveling aan (bijna) alle landen is om meer te investeren in onderzoek en innovatie te ondersteuning van de productiviteit, de economische groei en de ‘groene’ transitie.
Persbericht EC
Landenrapporten
Rapport Nederland (pdf)


Eurofound: Gericht actie ondernemen op ontwikkelen baanbrekende technologieën

Er is een Europese visie voor opkomende baanbrekende technologieën nodig. Dit concludeert Eurofound in een rapport dat de potentiële impact van acht baanbrekende technologieën op de arbeidsmarkt onderzoekt. Een maand geleden adviseerde de AWTI de Nederlandse overheid nog over een aanpak voor sleuteltechnologieën.
Nieuwsbericht Eurofound
Rapport Eurofound
Advies AWTI (januari 2020)


Verschillende reacties op AI-plannen Europese Commissie

Veel reacties op de, twee weken geleden aangekondigde, plannen van de Europese Commissie op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI). Het budget is te laag, stelt een artikel van Science|Business. Een artikel van de Financial Times noemt vier grote problemen met de Europese AI-strategie, waaronder te weinig aandacht voor het beperken van bureaucratische regels voor start-ups en onduidelijkheid over die manier waarop Europa wil omgaan met de risico’s van AI. Maar de Europese ambities hebben zeker waarde, betogen artikelen van IPS Journal en de Alliance on Artificial Intelligence (ALLAI). “Het gaat niet alleen maar om geld.” Ook in Nederland zijn de meningen verdeeld. “Recept voor verdere achterstand”, kopt bijvoorbeeld NRC. VNO-NCW en MKB-Nederland zijn bang dat Europese AI-regelgeving innovatie zal vertragen. Drie hoogleraren met AI-expertise zijn in de Volkskrant positiever: “Nederland moet nu aanhaken bij de ambities van de Europese Commissie.”
Artikel Science|Business
Artikel Financial Times (registratie verplicht)
Artikel IPS Journal
Artikel ALLAI
Artikel NRC
Nieuwsbericht VNO-NCW
Artikel de Volkskrant


Merendeel EU-lidstaten heeft nationale AI-strategie

Een groot deel van de EU-landen heeft een strategie voor AI gepubliceerd. De overige lidstaten werken momenteel aan zo’n strategie, blijkt uit een overzicht van de Europese Commissie (rapport EC-1). De Commissie heeft ook een rapport uitgebracht over het internationale industriële en onderzoekslandschap van AI (rapport EC-2). Het geeft onder andere een beeld van de omvang van het AI-ecosysteem, wereldwijd en op landenniveau, en de belangrijkste mondiale concurrenten van de EU. Dit De EC is met de OESO gaan samenwerken om beleidsmakers en andere belanghebbenden te voorzien van informatie over ontwikkelingen op het gebied van AI (nieuwsbericht EC). Eén van de middelen hiertoe is de AI Policy Observatory van de OESO. In een artikel op LinkedIn vertelt OESO-secretaris-generaal Angel Gurría meer over deze digitale dienst. Duitsland presenteerde deze week een ‘kloon’ van het OESO-observatorium (nieuwsbericht OESO).
Nieuwsbericht Neth-ER
Rapport EC – 1 (pdf)
Rapport EC – 2 (pdf)
Nieuwsbericht EC
AI Policy Observatory - OESO
Artikel LinkedIn
Nieuwsbericht OESO


Europees onderzoek: Open data aanjager economie

Open data en het hergebruik van open datareeksen helpen bij efficiencyverbetering, bij het realiseren van lagere kosten voor dienstverlening en bij het behalen van sociale en milieudoelstellingen. Dit laat een onderzoek zien van Capgemini Invent, uitgevoerd in opdracht van de Europese Commissie.
Nieuwsbericht Capgemini
Rapport (pdf)


Europa kan voorop blijven lopen door in te zetten op ‘cobots’

Een artikel van VOX – CEPR beschrijft een studie die laat zien dat industriële robots de afgelopen jaren geen banen hebben vernietigd of het werkgelegenheidsaandeel van laaggeschoolde werknemers in Europa hebben verminderd; de adoptie van robots is meestal positief geassocieerd met de totale werkgelegenheid. De Europese Commissie wil hiervan profiteren, met name door in te zetten op ‘cobots’, robots die werken naast of in interactie met mensen. Op dit gebied loopt Europa mondiaal voorop. Het rapport doet zeven aanbevelingen over hoe de EU deze positie kan behouden. Er zijn overigens wel kritische kanttekeningen te zetten bij de toenemende mens-robotsamenwerking. Dat doet bijvoorbeeld een artikel van The Verge: “In magazijnen, callcenters en andere sectoren beheren intelligente machines de mensen en maken ze het werk stressvoller, gevaarlijker en slopend.” Een rapport van het Institute for Manufacturing van de Universiteit van Cambridge (IfM) gaat dieper in op de gevolgen van robotisering en AI op de toekomstige industriële arbeidsmarkt en op de beleids‑ en onderzoeksvragen die deze ontwikkelingen oproepen. Om optimaal te profiteren van de opkomst van robots en AI moeten jongeren daar goed voor worden opgeleid, meent een artikel van Forbes. Het legt uit hoe het onderwijs dit zou moeten aanpakken. Een rapport van het European Trade Union Institute (ETUI) stelt dat er daarnaast regulering moet komen om werkenden te beschermen tegen negatieve gevolgen van (robots en) AI.
Artikel VOX – CEPR
Rapport EC
Artikel The Verge
Nieuwsbericht IfM
Rapport IfM (pdf)
Artikel Forbes
Rapport ETUI (pdf)


Snelgroeiende ondernemingen in de EU: demografie, financiën & beleidsmaatregelen

Een rapport van de Europese Commissie (EC) analyseert de geografische en sectorale spreiding van snelgroeiende ondernemingen in Europese landen en regio’s. Ook onderzoekt het de bijdrage van risicokapitaalmarkten aan de financiering van de groei. Tot slot neemt het rapport de beleidsinstrumenten onder de loep die de EU-lidstaten inzetten om bedrijven te ondersteunen die snel willen groeien. Er zijn factsheets per land gemaakt.
Rapport EC (pdf)
Factsheet Nederland (pdf)


KPMG: Europese fintechinvesteringen naar recordhoogte, sector verandert

De Europese investeringen in fintech, technologische vernieuwing in de financiële sector, zijn in 2019 gestegen naar iets meer dan $ 58 miljard. Dit is een toename van ruim 30% ten opzichte van 2018, laat een onderzoek van KPMG zien. Het adviesbureau ziet dat de grenzen tussen financiële dienstverleners en niet-financiële bedrijven die op zoek zijn naar fintechoplossingen vervagen. “Bedrijven als Alibaba en Google blijven op zoek naar mogelijkheden om financiële diensten meer te integreren in het bestaande aanbod aan consumenten en bedrijven.”
Nieuwsbericht KPMG
Rapport KPMG (pdf)


De biogebaseerde industrie in de EU in kaart gebracht

De Europese Commissie (EC) heeft voor het eerst de biogebaseerde industrie in de EU in kaart gebracht. Voor de publicatie werd eerst een uitgebreide database gemaakt van EU-faciliteiten waar verschillende typen biogebaseerde producten worden geproduceerd. De database is toegankelijk via een online interactief dashboard.
Rapport EC (pdf)
Dashboard Bio-based Industry


Duitsland: “Meer voorzichtigheid bij wetenschappelijke contacten met China”

Duitsland zou de controle over de economische en wetenschappelijke relaties met China moeten aanscherpen en uitbreiden. Dat stelt de Duitse Expertenkommission Forschung und Innovation (EFI) in haar jaarverslag over 2019. Het rapport adviseert onder andere de oprichting van een competentiecentrum voor Duitse wetenschappers en academici over juridische kwesties die relevant zijn voor samenwerking en onderzoek met en in China.
Nieuwsbericht Innovatie Attaché Netwerk Duitsland & Zwitserland


Ierland: Advies van Accenture over het leren in de 21e eeuw

Accenture Ireland heeft een rapport uitgebracht ‘Learn to Lead’. Het beschrijft hoe het land, met een innovatieve benadering van het oplossen van vaardigheidstekorten, zijn jongeren kan voorbereiden op de banen van de toekomst. Voor zo’n aanpak dienen de academische wereld, de overheid en de industrie nauw samen te werken.
Rapport Accenture Ireland (pdf)
Artikel Irish Tech News


Onderhandelingen over post-brexitperiode van start

De Europese Raad en het VK hebben beide hun ideeën gepubliceerd voor de onderhandelingen over hun toekomstige relatie (na brexit). Mark Walport, aftredend hoofd van de belangrijkste openbare financieringsinstelling UK Research and Innovation (UKRI) toont zich in een artikel van Science|Business optimistisch. Artikelen van University World News en Euractiv tonen zich aanzienlijk somberder. Het uitblijven van afspraken over wetenschap zou wel eens ‘collateral damage’ van brexit kunnen worden.
Onderhandelingsmandaat Raad (pdf)
Beleidsdocument Britse regering (pdf)
Artikel Science|Business
Artikel University World News
Artikel Euractiv


VK: “Universiteiten dreigen vertrouwen van de natie te verliezen”

“Het Britse hoger onderwijs heeft het vertrouwen van de natie verloren.” Dat staat in een rapport van de denktank Policy Exchange. “Als het geen actie onderneemt om te laten zien hoe het zijn onderzoekskracht vertaalt in voordelen voor de lokale gemeenschappen, zou het wel eens in een crisis kunnen terechtkomen.”
Artikel University World News
Rapport Policy Exchange (pdf)


VK: Standaarden voor het gebruik van AI in de publieke sector

Het Britse Committee on Standards in Public Life (CSPL) heeft een rapport uitgebracht. Hierin doet het acht aanbevelingen aan de overheid, nationale instanties en regelgevers om een sterk en coherent bestuurs- en regelgevend kader te creëren voor het gebruik van AI in de publieke sector. Dit moet eraan bijdragen dat het publiek vertrouwen in de overheid houdt.
Nieuwsbericht Britse regering
Rapport Commissie (pdf)
 

Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld


Kansen en bedreigingen van 5G en IoT

Raconteur, de tweewekelijks verschijnende bijlage van The Times, heeft in februari artikelseries uitgebracht over 5G en het Internet of Things (IoT). De invalshoeken zijn gevarieerd, van het industrieel potentieel van de technologieën tot beveiligingsvraagstukken. De Amerikaanse denktank Brookings gaat dieper in op het veiligheidsrisico dat landen lopen als ze het Chinese bedrijf Huawei inschakelen voor de uitrol van 5G. Het artikel ziet een uitweg in de keuze voor software in open standaards. McKinsey heeft een discussiestuk uitgebracht over de perspectieven van connectiviteit, met name via 5G, voor de mobiliteits‑, gezondheids‑ en retailsector en de maakindustrie.
Rapport 5G
Rapport IoT
Artikel Brookings
Artikel McKinsey
Rapport McKinsey (pdf)
Samenvatting rapport (pdf)


De hype van techstart-ups is voorbij

Na een decennium van onstuimige groei, aangespoord door innovatoren, investeerders, bedrijven, universiteiten en de media, landen veel start-ups weer met beide voeten op de grond. Ontslagen, sluitingen en onzekerheid zijn aan de orde van de dag. Artikelen van The New York Times en het tijdschrift Issues schetsen de recente geschiedenis en constateren dat start-ups en opkomende technologieën weer op een realistische manier worden geëvalueerd.
Artikel The New York Times
Artikel Issues


Australië: “Mkb-bedrijven moeten verder kijken dan technologische innovatie”

De adviesraad Innovation and Science Australia (ISA) roept de overheid om meer aandacht en steun te geven aan bedrijven die investeren in niet-r&d gerelateerde innovatie. “Onze analyse laat zien dat hun inkomsten 3,5 procentpunten per jaar sneller groeien en de werkgelegenheid 5,2 procentpunten dan andere kleine bedrijven”, aldus ISA-voorzitter Andrew Stevens.
Artikel ZDNet
Rapport ISA (pdf)


China: Nieuwe, eigen weg voor academische evaluatie

Het Chinese ministerie van Onderwijs en dat van Wetenschap en Technologie hebben een mededeling gepubliceerd over een hervorming van het Chinese academische evaluatiesysteem. De belangrijkste verandering is dat het aantal papers in internationale geïndexeerde tijdschriften en het aantal citaties daarvan niet langer de basis voor het systeem zullen vormen. Er zal meer worden gekeken naar de mate waarin onderzoek bijdraagt aan het oplossen van Chinese problemen. Twee artikelen van University World News zetten uiteen wat de gevolgen kunnen zijn.
Artikel University World News – 1
Artikel University World News – 2


VS: Voorstel om begrotingsneutraal bedrijfsinvesteringen in onderzoek te stimuleren

In 1994 kende de VS de meest genereuze belastingvoordelen voor r&d ter wereld. Nu staat het land internationaal nog maar op een 30e plaats, aldus een artikel van The Hill. Het doet een voorstel om de belastingaftrek voor r&d te verdubbelen. Dat zou veel extra groei en werkgelegenheid opleveren. De maatregel zou gefinancierd kunnen worden door meer belasting te heffen op dividend.
Artikel The Hill