Beeld: ©AWTI

AWTI e-mail alert 25 juni 2020

De coronacrisis heeft niet allen nu al invloed op wetenschap, technologie en innovatie, maar ook op de langere termijn. Hoe zien wetenschap, technologie en innovatie er in de toekomst uit? Hebben we er meer van nodig, of moeten we juist wetenschap en innovatie anders organiseren en financieren? In deze e-mail alert komen deze vragen in meerdere artikelen aan bod. Daarnaast ook veel ander nieuws, o.a over energie-innovatie en groene investeringen en over AI en maatschappij.
 

Bericht van de AWTI


Marleen Stikker en Chokri Mousaoui nieuwe leden AWTI

Mevrouw Marleen Stikker en de heer Chokri Mousaoui worden lid van de Adviesraad voor wetenschap, technologie en innovatie. Ze treden per 1 juli 2020 voor een periode van vier jaar toe. Marleen Stikker is directeur en oprichter van Waag, het Amsterdamse onderzoeksinstituut voor creatieve technologie en sociale innovatie. Chokri Mousaoui is tech-entrepreneur, oprichter en voormalig ceo van Eternal Sun.
Nieuwsbericht AWTI

De opvallendste berichten van de afgelopen week


Rathenau: “Stuur op samenwerking in kennisecosystemen”

In een Bericht aan het parlement laat het Rathenau Instituut zien dat voor acute crises en snel veranderende maatschappelijke behoeften een brede en diverse kennisinfrastructuur nodig is. Om dat te verkrijgen, moet het stelsel van wetenschappelijk onderzoek minder worden aangestuurd en gefinancierd via onderlinge concurrentie, kortlopende projectfinanciering en een waaier aan programma’s en fondsen. De sturing moet zich sterker richten op het vitaal maken en houden van kennisecosystemen.
Nieuwsbericht Rathenau
Publicatie Rathenau (pdf)


Oproep: “Grijp coronacrisis aan voor structurele hervorming wetenschap”

Een groep Europese wetenschappers heeft een manifest gepubliceerd over hervorming van de wetenschap na de coronacrisis. De crisis zou aanleiding moeten zijn om de financieringsmodellen voor de wetenschap te heroverwegen - met name de nadruk op concurrerende financiering - en zich te richten op wetenschap die, vanuit een meer ‘interdisciplinaire aanpak’, bijdraagt aan een betere en duurzamere toekomst. Een rapport van de OESO pleit voor een meer ‘transdisciplinaire aanpak’ van de wetenschap in de toekomst. Hierbij wordt niet alleen kennis uit verschillende wetenschappelijke disciplines met elkaar gecombineerd, maar ook die van stakeholders uit de publieke en private sector en van burgers.
Artikel / manifest University World News
Rapport OESO


Nederland stijgt van plaats 6 naar 4 in World Competitiveness Ranking 2020

De business school IMD uit Zwitserland heeft voor de 32e keer haar jaarlijkse ‘World Competitiveness Ranking’ (WCR) vrijgegeven. Deze vergelijkt de prestaties van 63 economieën over de hele wereld met elkaar op het gebied van concurrentiekracht. Singapore staat voor het tweede jaar op rij op nummer 1. Op plaats twee tot en met vijf volgen Denemarken, Zwitserland, Nederland en Hong Kong. Voor Nederland betekent dat een stijging van plaats 6 naar 4. Een duidelijk patroon in de resultaten van dit jaar is de kracht van kleinere economieën.
Nieuwsbericht IMD
IMD World Competitiveness Ranking 2020 (pdf)
 

Nieuws en achtergronden uit Nederland


Weckhuysen neemt misverstanden over zijn advies weg

Gisteren was er een Algemeen Overleg in de Tweede Kamer over het Nederlandse wetenschapsbeleid. Hierin werd gesproken over het advies van de KNAW-commissie onder leiding van Bert Weckhuysen, ‘Evenwicht in het wetenschapssysteem’. In een technische briefing ter voorbereiding op het overleg, nam Weckhuysen verschillende misverstanden over het advies weg en legde hij uit waarom en hoe er een evenwichtiger verdeling tussen ongebonden en strategisch onderzoek zou moeten komen. Zijn belangrijkste boodschap was echter: “Nieuw additioneel geld is nodig om de balans en het talentbeleid vorm te geven. Ik ben geen voorstander om een paar tientallen miljoentjes te schuiven van A naar B.” De Kamer toonde zich gematigd enthousiast over het advies.
Artikel ScienceGuide


NWO financiert open access platform Nederlandse wetenschappelijke tijdschriften

Op 1 juli aanstaande start het KNAW Humanities Cluster met de bouw en inrichting van een Open Access tijdschriftenplatform openjournals.nl. Het platform wil een oplossing bieden voor zelfstandige Nederlandse wetenschappelijke tijdschriften. Openjournals.nl biedt hen een laagdrempelige manier om volledig open access te worden. Het platform zal naar verwachting eind 2020 live gaan.
Nieuwsbericht NWO


Bedrijfsleven pleit voor herstel gebaseerd op duurzaamheid

Bijna 250 bedrijven hebben de verklaring ‘Dutch businesses endorse sustainability in COVID-19 recovery’ getekend. Hierin bepleiten zij om duurzaamheid als hoeksteen te nemen voor de corona-herstelplannen.
Nieuwsbericht VNO-NCW
Verklaring (pdf)


Noordzee kan ‘energy powerhouse’ en broedplaats van innovatie worden

Strategische koppeling en inzet van alle energiesystemen op de Noordzee kan Nederland miljarden besparen op de weg naar een CO2-arme energievoorziening in 2050. Met een goede coördinatie en regie kunnen offshore wind, offshore aardgas, ondergrondse opslag van CO2, offshore geproduceerde waterstof en elektriciteit de Noordzee tot een ‘powerhouse’ maken” Dat is de conclusie van het rapport ‘Unlocking potential of the North Sea’ van het onderzoeksprogramma North Sea Energy. Het akkoord over de toekomst van de Noordzee, dat het kabinet en vertegenwoordigers van belangenorganisaties afgelopen dinsdag sloten, biedt ruimte aan realisatie van het rapport, natuur en visserij. Milieu- en natuurorganisaties steunen het akkoord, in de visserijsector heerst verdeeldheid.
Nieuwsbericht North Sea Energy
Artikel TNO
Rapport North Sea Energy (pdf)
Kamerbrief over Akkoord voor de Noordzee
Nieuwsbericht H2O
Het Akkoord voor de Noordzee (pdf)


Werkgevers: “Versnippering onderzoeksgeld ondermijnt sleuteltechnologie”

“Er dreigt een verdere versnippering van onderzoeksgeld. Minister Ingrid van Engelshoven (OCW) legt ook een duidelijke wens van de Tweede Kamer om meer slagkracht te ontwikkelen op belangrijke sleuteltechnologieën naast zich neer”, aldus MKB-Nederland en VNO-NCW. De werkgevers bekritiseren de voorgenomen besteding van 22 miljoen euro extra voor de Nationale Wetenschapsagenda. De minister wil de helft van de 22 miljoen extra over de volle breedte van de wetenschap verspreiden.
Nieuwsbericht MKB-Nederland


SER: Zorg in Nederland mede met technologie betaalbaar houden

Digitale innovaties zijn, volgens een verkenning van de SER, één van de vier manieren om de zorguitgaven te beperken. Het gaat, volgens de verkenning, “om een breed spectrum van innovaties waarmee patiënten en zorgprofessionals direct te maken krijgen en om innovaties achter de schermen van de organisatie van de zorg.” De baten ervan zijn echter “nog onzeker en sterk afhankelijk van hoe de digitale transformatie wordt vormgegeven.” (Zie ook: “Coronapandemie biedt kans om gezondheidsstelsel opnieuw uit te vinden” onder Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld).
Nieuwsbericht SER
Rapport SER (pdf)
 

Nieuws en achtergronden uit Europa


Europese Commissie druk bezig met afstemming geldstromen onderzoek en innovatie

In een vergadering van de Industrie- en Onderzoekscommissie van het Europees Parlement (ITRE) vertelde eurocommissaris Mariya Gabriel dat de Europese Commissie “vorderingen maakt” met nieuwe regels voor de manier waarop Horizon Europa synergie gaat bereiken met andere EU-financieringsstromen. Ze maakte zich wederom sterk voor een snel akkoord over de volgende EU-begroting. In januari 2021 moet het nieuwe kaderprogramma voor onderzoek en innovatie, Horizon Europe, van start gaan. Gabriel pleitte ook, en niet voor de eerste keer, voor een budget van minstens 120 miljard euro. De onderzoeksalliantie EU-LIFE stelde afgelopen week dat het budget minimaal 150 miljard euro zou moeten bedragen.
Nieuwsbericht Science|Business – 1
Nieuwsbericht Science|Business – 2
Nieuwsbericht EU-LIFE


EP-leden versoepelen regels om mkb betrokken te houden bij EIT

In de Commissie ITRE van het Europees Parlement werd ook gesproken over de mogelijkheden om kleine en middelgrote ondernemingen te behouden voor de kennis- en innovatiegemeenschappen (KICs) van het Europees Instituut voor Innovatie en Technologie (EIT). Besloten is dat het EIT akkoord mag gaan met een lagere bijdrage van deze partijen als ze door de coronacrisis in de financiële problemen zijn geraakt.
Nieuwsbericht Science|Business


Waarschuwing: Veel corona-onderzoek mogelijk onbetrouwbaar

“Er worden in Europa meerdere Covid-19 geneesmiddelenproeven uitgevoerd door organisaties die eerder de wet op de rapportage van de resultaten van klinische proeven hebben overtreden.” Dat stelt een organisatie die opkomt voor transparantie in het medisch onderzoek, Transparimed, in een artikel van Research Professional News.
Artikel Research Professional News


Toekomstige crises: Méér of ándere wetenschap en innovatie?

De Deutsche Forschungsgemeinschaft (DFG) heeft een commissie opgericht om het basisonderzoek naar pandemieën in alle disciplines te versterken. In de komende twee jaar zal het 18 leden tellende panel, dat verschillende disciplines vertegenwoordigt, samenwerken met Duitse en internationale instellingen om de samenwerking te intensiveren. In een artikel van Research Professional News pleit een Italiaanse wetenschapper voor een vergelijkbare aanpak voor Europa als geheel. Een artikel van MIT Technology Review pleit voor hogere overheidsinvesteringen in het innovatiebeleid. Een rapport van het Centre for Frugal Innovation in Africa (CFIA), een centrum van de universiteiten van Leiden, Delft en Rotterdam, gaat tegen de gedachtegang van de hiervoor genoemde benaderingen in. “Europa stelt zich, in al zijn besluitvormingsprocessen, overdreven afhankelijk op van superspecialisatie en protocolgedreven wetenschappelijk bewijs. Dat verklaart, op zijn minst gedeeltelijk, waarom Europa het zo moeilijk vindt om verstoringen te voorspellen en zich snel aan te passen aan crises.” De onderzoekers pleiten voor het creëren van meer ruimte voor experimenten en oordeelkundige improvisatie: ‘frugal innovation’. Een artikel van Harvard Business Review (HBR) wijst op de noodzaak van ‘reverse innovation’: het benutten van innovaties uit opkomende en ontwikkelingslanden. Die hebben bijvoorbeeld veel meer ervaring met het bestrijden van pandemieën dan wij hebben. Wat kunnen geïndustrialiseerde landen hiervan leren?
Persbericht DFG
Artikel Research Professional News
Artikel MIT Technology Review
Artikel CFIA
Rapport CFIA (pdf)
Presentatie CFIA (pdf; 2020)
Artikel HBR


Hoe we ons uit de crisis moeten innoveren

Onder het motto van Abraham Lincoln, “de beste manier om je toekomst te voorspellen is om die te creëren”, kiest de Europese Centrale Bank voor digitalisering en duurzaamheid als de leidende principes voor het herstel van de Europese economie. Dat zei bankpresident Christine Lagarde op een virtuele bijeenkomst van de Italiaanse Nationale Consultatie over het economisch herstel in Italië. Overheden zouden deze keuze van de ECB moeten aanvullen door het stimuleren van innovatie en het nemen van risico’s in nieuwe en groeiende sectoren, en het ondersteunen van mensen in de overgang naar nieuwe banen in veelbelovende sectoren. Dat laatste betoogt ook Robert D. Atkinson, president van de Amerikaanse denktank ITIF, in een artikel van Tagesspiegel. “Herstelpakketten van overheden moeten transformatief zijn.” Het Internationaal Energie Agentschap (IEA) presenteerde afgelopen week een concreet plan voor duurzaam herstel van de wereldeconomie, dat niet alleen economische groei zou stimuleren, maar ook de komst van miljoenen nieuwe banen en een structurele daling van emissies. Volgens IEA-topman Fatih Birol heeft de wereld nog zes maanden de tijd om de koers van de klimaatcrisis te veranderen, anders zet het tijdperk van voortdurende emissiegroei zich weer gewoon voort. Dat zegt hij in een artikel van The Guardian. Een rapport van de Britse innovatiestichting Nesta laat zien hoe het innovatiebeleid, in het kielzog van de coronacrisis, achtergebleven regio’s opnieuw kan helpen opbouwen en de levensstandaard van miljoenen werkenden kan verbeteren. Het rapport legt tevens uit hoe de overheid ervoor kan zorgen dat haar middelen worden ingezet voor de uitdagingen waar het publiek het meest om geeft.
Toespraak Lagarde
Artikel Tagesspiegel (D)
Nieuwsbericht IEA
Rapport IEA
Artikel The Guardian
Nieuwsbericht Nesta
Rapport Nesta (pdf)


EU definieert ‘groene investeringen’ om duurzame beleggingen te stimuleren

Het Europees Parlement (EP) heeft ingestemd met nieuwe wetgeving voor duurzame investeringen, waarover de Europese Commissie en de Europese Raad eerder overeenstemming hadden bereikt. De wetgeving beschrijft de criteria om investeringen te kunnen beschouwen als ‘duurzaam’. Het doel is om op deze manier het “groenwassen” van investeringen te bestrijden en een impuls te geven aan echte duurzame ontwikkeling.
Nieuwsbericht EP
Wetsvoorstel (pdf)


CERN wil nieuwe, nóg grotere testfaciliteit bouwen, voor 21 miljard euro

De CERN-Raad heeft een nieuwe strategie gepresenteerd voor de toekomst van de deeltjesfysica in Europa. De wetenschappelijke prioriteiten zijn het in detail bestuderen van het higgsdeeltje en het verkennen van de grens van het hoogst haalbare energieniveau. Om dit te kunnen onderzoeken is de bouw nodig van een Future Circular Collider, als opvolger van de huidige Large Hadron Collider. Hiervoor zou 21 miljard euro nodig zijn. Een opiniebijdrage van Scientific American stelt dat dit geld wel beter kan worden gebruikt, bijvoorbeeld voor klimaatonderzoek.
Nieuwsbericht CERN
Artikel Nature
Artikel AAAS Science Magazine
Artikel Scientific American


Proces van ‘faling forward’ blijkt echt te bestaan

Bedrijven leren echt iets van hun mislukte innovatieprojecten. Dat laat onderzoek van het Britse Enterprise Research Centre (ERC) zien, uitgevoerd onder een grote groep Spaanse bedrijven over de periode 2008-2016. Bedrijven die een mislukt innovatieproject hebben uitgevoerd, hebben na enkele jaren vaak wel andere innovaties doorgevoerd. Overheidsbeleid zou bedrijven kunnen steunen om ook na mislukte projecten door te zoeken naar innovaties.
Rapport ERC (pdf)
Beleidsaanbevelingen ERC (pdf)


Energiesector kan fungeren als beleidsmodel voor vergroening van álle sectoren

Onderzoek van de London School of Economics and Political Science (LSE) laat zien dat investeren in groene energie in de energiesector loont. Door dat breed uit te dragen en meer zekerheid te geven over de regelgeving omtrent groene investeringen in andere markten, kunnen overheden vergroening van goederen en diensten in de hele economie bevorderen.
Persbericht LSE
Rapport LSE (pdf)
Samenvatting rapport


Heel Europa moet nu aan de slag met kunstmatige intelligentie

De coronacrisis herinnert ons eraan dat het niveau van de digitalisering van bedrijven rechtstreeks is gerelateerd aan hun veerkracht, aldus een artikelserie van adviesbureau BCG. Bedrijven die daar nog niet mee bezig zijn, moeten nú aan de slag met digitalisering in het algemeen en kunstmatige intelligentie (AI) in het bijzonder. Zowel de rol van bedrijven als die van overheden komen in de artikelen aan bod. Afgelopen weekend ging de bijlage Raconteur van The Times volledig over de digitaliseringsgolf die momenteel over ons heen spoelt. Een artikel van de denktank Nesta neemt de stelling in dat overheden vooral de toepassingen van AI moet stimuleren die ten goede komen aan de maatschappij. Combinatie van AI met collectieve intelligentie (CI) is daarbij noodzakelijk. Het Britse Centre for Data Ethics and Innovation (CDEI) heeft zijn eerste nationale AI-barometer gepresenteerd. Deze geeft een analyse van de meest urgente kansen, risico’s en governance-uitdagingen voor AI  en het gebruik van data in het VK. Het rapport bespreekt ook hoe de organisatie samen met de overheid de benutting van AI en data in de maatschappij kan stimuleren.
Artikel BCG – 1
Artikel BCG – 2
Artikel BCG – 3
Bijlage Raconteur – The Times
Artikel Nesta
Nieuwsbericht Britse overheid
AI Barometer – CDEI
(pdf)


De onderzoeks- en innovatiekloof in de EU en de economische gevolgen daarvan

DG Onderzoek en Innovatie van de Europese Commissie en de European Parliamentary Research Services (EPRS) hebben beide een rapport uitgegeven over de onderzoeks‑ en innovatiekloof in de EU en de beleidsuitdagingen die daaruit voortkomen. Het eerstgenoemde rapport gaat over de oorzaken van de ongelijkheid tussen EU-regio’s, zoals de afstand tussen bedrijven en kennisinstellingen. Het tweede rapport duikt in de verschillen tussen EU15 en EU13 in hun deelname aan het Europees Kaderprogramma. Beide rapporten doen voorstellen om de onderzoeks- en innovatiekloof te verkleinen, zoals het beter op elkaar afstemmen van regionaal, nationaal en Europees beleid.
Rapport DG Onderzoek en Innovatie
Rapport EPRS (pdf)


Duitsland: Uitgaven aan energieonderzoek stijgen met 9 procent

De Duitse regering heeft het Bundesbericht Energieforschung 2019 gepubliceerd, een jaarlijkse voortgangsrapportage over het energieonderzoek in Duitsland. Uit het rapport blijkt dat de totale overheidsuitgaven aan energieonderzoek in 2019 ten opzichte van het jaar ervoor met 9 procent zijn gestegen tot 1,15 miljard euro. Het rapport maakt inzichtelijk waar de prioriteiten liggen binnen het Duitse energiebeleid.
Nieuwsbericht Nederlands Innovatie Attaché Netwerk
Rapport Duitse overheid (pdf)
 

Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld


Hoe wetenschap, technologie en innovatie veranderen in tijden van coronacrisis

De OESO heeft een tweedaagse workshop georganiseerd over ‘Wetenschap, technologie en innovatie in tijden van corona’. Het ging erover hoe wetenschap, technologie en innovatie reageren op de coronacrisis en hoe ze er tegelijkertijd door worden getransformeerd. Op de website van de OESO staan alle presentaties van de virtuele bijeenkomst plus een achtergronddocument. Een rapport van softwarebedrijf IdeaScale, beschreven door Innovation Management, kijkt specifiek naar de effecten van de coronacrisis op (trends in) innovatieprocessen in organisaties.
Verslag OESO-workshop
Artikel Innovation Management
Rapport IdeaScale (registratie verplicht)


Digitale programma’s als middel voor herstel uit coronacrisis

Het Canadese Brookfield Institute verzamelt gegevens over publieke en private programma’s die wereldwijd worden opgezet om uit de huidige economische crisis te komen. De informatie is opgedeeld in digitalisering in de publieke sector, digitale infrastructuur, onderwijs en vaardigheden, financiële steun voor digitalisering bij bedrijven, en e-banking.
Nieuwsbericht en overzicht Brookfield Institute


“Coronapandemie biedt kans om gezondheidsstelsel opnieuw uit te vinden”

Er wordt al tientallen jaren gewerkt aan de digitale transformatie van de gezondheidszorg. Maar de coronapandemie heeft de uitdaging nog urgenter gemaakt.” Dat stelt Pat Combes, Worldwide Technical Leader van Amazon Web Services in een podcast van de denktank ITIF. “Natuurlijk moeten we nog steeds belangrijke zaken als privacy, veiligheid en bruikbaarheid van al deze nieuwe technologie aanpakken.”
Podcast ITIF


Coronacrisis heeft geen effect op balans tussen innovatie en privacy

De coronacrisis heeft de balans die verschillende landen hebben gekozen tussen enerzijds innovatie en anderzijds bescherming van de privacy tot nu toe niet wezenlijk veranderd. Landen die altijd al voor een voorzichtige aanpak kozen, doen dat nu nog steeds. Dat concludeert een onderzoek van PwC. Een artikel van het Stanford Institute for Human-Centered Artificial Intelligence (HAI) stelt, naar aanleiding van een onderzoek: “Overheden zijn nog steeds niet serieus over het risico van AI voor de mensenrechten.”
Nieuwsbericht PwC
Rapport PwC (pdf)
Artikel HAI
Rapport HAI (pdf)


Deloitte: Blockchain is volwassen technologie geworden

De leiders van grote bedrijven beschouwen blockchain als bewezen technologie. Uit de Deloitte’s Global Blockchain Survey 2020 komt naar voren dat de aanvankelijke twijfels over het nut van blockchain zijn vervaagd en de technologie nu wordt gezien als integraal onderdeel van organisatorische innovatie. Geld en middelen voor blockchain worden nu dan ook op een meer betekenisvolle en tastbare manier ingezet.
Nieuwsbericht en samenvatting rapport Deloitte
Rapport Deloitte (pdf)


Angel Gurría (OESO): “Doorgaan met onderhandelingen technologiebelasting”

Nadat de VS uit het overleg met de EU over technologiebelasting dreigde te stappen, riep Secretaris-generaal Angel Gurría van de OESO alle leden op de lopende onderhandelingen over belastingheffing op digitale economische activiteiten voort te zetten. De OESO houdt onverkort vast aan het doorgaan van de onderhandelingen, omdat tal van landen anders unilaterale maatregelen dreigen te nemen. Dat zou handelsrelaties ernstig kunnen verstoren.
Nieuwsbericht OESO


John Van Reenen (MIT): “Innovatie vergt ‘inclusief’ beleid”

“Door niet te werken aan ‘inclusiviteit’, verliezen we hele generaties nieuwe geesten.” Dat zegt MIT-econoom John Van Reenen. Hij noemt dit het ‘verloren Einstein’-effect. Om innovatie op gang te houden moeten we beter werk maken van het ondersteunen van vrouwen, kinderen uit huishoudens met een laag inkomen en minderheden.
Podcast New Economic Thinking (YouTube)


Heeft het Westen de technologiestrijd met China al verloren?

Het Westen heeft de afgelopen twee decennia niet strategisch nagedacht over het beschermen of stimuleren van de eigen technologie-industrie. Daardoor zijn, we voor bepaalde technologische ontwikkelingen zoals 5G, afhankelijk geworden van China, aldus journalist Gordon Corera in een podcast van de BBC. Hij vraagt zich af: Zijn we de technologiestrijd met China aan het verliezen? En wat kunnen we hiervan leren voor ons industriebeleid?
Podcast BBC (29 min)


VS: Dit jaar geen visa meer voor buitenlandse wetenschappers

President Donald Trump heeft de immigratiebeperkingen voor buitenlanders uitgebreid. Tot het einde van dit jaar zullen er (op enkele uitzonderingen na) geen H-1B-visa meer worden uitgereikt aan buitenlanders. Met deze visa trekken kennisinstellingen en techbedrijven buitenlands talent aan.
Nieuwsbericht Nature