Beeld: ©AWTI

AWTI e-mail alert 19 maart 2020

De opvallendste berichten van de afgelopen week


Wetenschap aan de basis van aanpak coronavirus

“Het is belangrijk dat we op dat kompas van wetenschappelijke kennis en betrouwbare feiten blijven varen.” Dat zei premier Mark Rutte afgelopen maandag in zijn tv-toespraak over de aanpak van het coronavirus in ons land. Hij verwees daarbij nadrukkelijk naar het RIVM. Wij noemen nog vier betrouwbare wetenschappelijke bronnen voor wie zich verder wil verdiepen in het onderwerp: Nature, Science Magazine, Science News en NewScientist. In een artikel van ERC Magazine bespreken twee wetenschappers het Europese onderzoek op het gebied van COVID-19. Een artikel van OneZero meldt dat computerwetenschappers over de hele wereld bezig zijn algoritmen te bouwen voor de aanpak van het virus. Science|Business is een live blog begonnen over de impact van de crisis op onderzoek en innovatie en wat overheden, financiers, bedrijven, universiteiten, verenigingen en wetenschappers doen om de pandemie het hoofd te bieden.
Website Nature
Website AAAS Science Magazine
Website Science News
Website NewScientist
Artikel ERC Magazine
Artikel OneZero
Live blog Science|Business


Nieuw EU-Actieplan voor de Circulaire Economie

Vorige week presenteerde de Commissie een nieuw actieplan voor de kringloopeconomie. Het plan moet de EU helpen om in 2050 klimaatneutraal te zijn, zoals in de Green Deal staat. In 2015 kwam de Europese Commissie (EC) met een eerste strategie voor versnelling van de overgang naar een circulaire economie. De 54 voorgestelde maatregelen zijn inmiddels allemaal in werking. Een bericht van Neth-ER constateert dat de EC in het nieuwe plan veel nadruk legt op het verbinden van het beleid voor een circulaire economie met dat voor onderwijs en vaardigheden. Een artikel van Europa Decentraal legt uit wat het nieuwe Actieplan voor de circulaire economie op hoofdlijnen inhoudt.
Persbericht EC
EU-actieplan (pdf)
Q&A – EC
Nieuwsbericht Neth-ER
Artikel Europa Decentraal


Wat gaan kwantumcomputers betekenen voor de wereld?

Een artikel van The Startup legt uit wat ‘quantum computing’ is, welke kansen het schept voor economie en maatschappij en welke verwachtingen er zijn voor de toekomst. Het noemt ook een serie bronnen voor wie zich verder in het onderwerp wil verdiepen. Een artikel van Betakit legt uit waarom niet alleen China en de VS, maar ook Canada een koploper in deze technologie kan worden. Canada investeert al twintig jaar in kwantumtechnologie.
Artikel The Startup
Artikel Betakit
 

Nieuws en achtergronden uit Nederland


Geen cijfers meer maar inhoudelijk oordeel over wetenschappelijk onderzoek

In de zesjaarlijkse evaluatie van onderzoeksgroepen en wetenschappelijke instituten krijgt goed personeelsbeleid voortaan meer aandacht, net als open science. Cijferlijstjes verdwijnen uit de beoordeling. Dat melden VSNU, NWO en KNAW. De nieuwe spelregels zijn vastgelegd in een Strategy Evaluation Protocol. Deze gaat gelden vanaf 2021 voor de volgende periode van zes jaar. Recente discussies over de beoordeling van wetenschappers en problemen met hoge publicatiedruk en wetenschappelijke integriteit hebben invloed gehad op de nieuwe koers.
Nieuwsbericht VSNU
Strategy Evaluation Protocol 2021-2027 (pdf)
Nieuwsbericht HOP / Ad Valvas
Artikel ScienceGuide


Driehonderd topwetenschappers: “Geef meer geld aan vrij onderzoek”

Het evenwicht in de wetenschapsfinanciering is zoek, stellen ruim driehonderd wetenschappers in een brief aan het kabinet en aan de Tweede Kamer. Net als de commissie-Weckhuysen vinden zij dat er nu te weinig geld gaat naar vrij onderzoek. Daarmee doelen ze op onderzoek waarbij de wetenschapper zelf bepaalt wat het onderwerp is. Bij strategisch onderzoek, waar nu het meeste geld naartoe gaat, bepaalt de subsidieverstrekker dat. (Zie ook VS: “Grenzen wetenschap komen in zicht door gebrek aan fundamenteel onderzoek” onder Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld).
Nieuwsbericht HOP / UToday
Brief (pdf)


Vertrouwen we AI? Hoe Nederlanders over geautomatiseerde besluitvorming denken

Waar zou je meer vertrouwen in hebben? Een rechter van vlees en bloed, of een digitale rechter? Uit een nationaal survey blijkt dat we beslissingen die automatisch door AI worden genomen, vaak op gelijke voet beoordelen met beslissingen door menselijke experts. Of soms zelfs beter. Maar Nederlanders hebben ook zorgen over de risico’s.
Artikel UvA


Vijf nieuwe Nederlandse voorlopers in kunstmatige intelligentie

In vijf profielen laat Innovation Quarter vijf ‘nieuwe Nederlandse voorlopers in AI’ aan het woord, bedrijven die pionieren met het toepassen van AI in de industrie, gezondheidszorg, duurzaamheid en logistiek. Wat is hun visie op AI? Hoe willen zij de wereld veranderen? En wat zijn hun gouden tips voor ‘Nederland AI-land’?
Artikel Innovation Quarter


Nederland doet veel te weinig aan vaardigheden van laagstbetaalden

Nederland is een Europees middenmoter als het gaat om vaardigheden van werkenden en werkzoekenden. De European Skills Index 2020 van Cedefop laat zien dat er nog veel ruimte is voor verbetering. Dat geldt vooral voor de aansluiting van vaardigheden van de laagstbetaalde mensen op de behoefte van de arbeidsmarkt. Op dat punt scoort Nederland slechts 15 van de maximaal te behalen 100 punten, het laagst van alle EU-landen.
European Skills Index 2020
Resultaten Nederland


Whitepaper Platformwerk in 2020: de tussenstand

De Algemene Bond Uitzendondernemingen (ABU) heeft een whitepaper Platformwerk in 2020 uitgebracht. Een belangrijke conclusie: Platformwerk verlaagt de drempel tot de arbeidsmarkt, maar zorgt tegelijkertijd voor minder sociale zekerheid. Door het loskoppelen van zekerheden van de contractvorm, zou een gelijk speelveld voor verschillende werkvormen kunnen ontstaan.
Nieuwsbericht ABU
Publicatie ABU (pdf)
 

Nieuws en achtergronden uit Europa

Duurzame financiering voor de universiteiten van de toekomst in Europa

De organisatie van Europese universiteiten CESAER heeft een standpunt uitgebracht over een duurzame financiering voor universiteiten in de Europese onderzoeks‑ en onderwijsruimte (ERA en EEA). De organisatie pleit onder andere voor benchmarking van Europese universiteiten ten opzichte van de beste in de wereld, een op feiten gebaseerd evenwicht tussen concurrerende en niet-concurrerende financiering en uitbreiding van steun voor infrastructuur op het gebied van onderzoek, onderwijs en innovatie.
Nieuwsbericht
Position paper


Meeste Europese octrooiaanvragen zijn voor digitale technologieën

Uit de Octrooi Index 2019 van het Europees Octrooibureau (EOB) blijkt dat voor het eerst in meer dan tien jaar tijd de meeste octrooiaanvragen werden ingediend voor digitale technologieën: digitale communicatie (+19,6%) en computertechnologie (+10,2%). In 2019 ontving het EOB meer dan 181.000 aanvragen, 4 procent meer dan in 2018 en een nieuw record. Het aantal octrooiaanvragen uit Nederland is vorig jaar afgenomen, meldt het ANP. Een bericht van Executive People constateert dat Huawei de grootste octrooiaanvragen van 2019 bij het EOB was. Volgens een artikel van NRC is het nu zelfs onmogelijk om een 5G-netwerk te bouwen zonder inbreng van Huawei(-octrooien).
Nieuwsbericht EOB
Nieuwsbericht Science|Business
Nieuwsbericht ANP
Nieuwsbericht Executive People
Artikel NRC (registratie verplicht)


Nieuw project legt basis voor volgende generatie supercomputers in Europa

MEEP (MareNostrum Experimental Exascale Platform) is het eerste project dat financiering ontvangt van de Europese Joint Undertaking voor hoogwaardige computertechnologie (EuroHPC JU). Het project beoogt de ontwikkeling van ‘open source’-technologieën ter ondersteuning van een concurrerend en innovatief HPC-ecosysteem in Europa.
Persbericht EC (pdf)


De stand van co-creatie van innovatieve overheidsdiensten in Europa

Samen met het consortium ‘Understanding Value Co-Creation in Public Services for Transforming European Public Administrations (Co-VAL)’ heeft denktank The Lisbon Council een beleidsbrief uitgebracht over de voortgang van innovatieve overheidsdiensten in 27 lidstaten van de EU. Zulke diensten creëren nationale, regionale en lokale overheden samen met bedrijven, kennisinstellingen en burgers.
Beleidsbrief The Lisbon Council (pdf)


Rol voor kennisveld in nieuw industriële en mkb-beleid

Vorige week maakten we melding van de nieuwe industriële strategie van (1) de Europese Commissie en van (2) de daarop aansluitende strategie voor het mkb. Neth-ER heeft op een rij gezet wat deze strategieën (kunnen) betekenen voor het kennisveld (onderzoeks- en onderwijsinstellingen). Synergieën van bedrijven met onderwijs, onderzoek en innovatie staan in beide strategieën voorop. EARTO, de European Association of Research and Technology Organisations, is op hoofdlijnen goed te spreken over de Europese plannen. Het constateert wel dat er nog veel randvoorwaarden moeten worden ingevuld, niet in de laatste plaats een snel akkoord over het Meerjarig Financieel Kader van de EU.
Artikel Neth-ER – 1
Artikel Neth-ER – 2
Persbericht EARTO


The Guardian: European Green Deal is belangrijk, maar doelen zijn bijna onhaalbaar

Een artikel van The Guardian legt uit wat de European Green Deal is en waarom die noodzakelijk is. Het legt ook uit dat de huidige financieringsplannen van de Europese Commissie nog (lang) niet voldoende zijn om de doelen te behalen. En nog meer problemen: China, de VS en andere grote landen als Rusland en Brazilië willen eigenlijk af van het Klimaatakkoord van Parijs. Ook zullen populistische partijen in Europa de Deal de komende jaren steeds effectiever gaan bestrijden.
Artikel The Guardian


Nog lang niet alle bedrijven AVG-proof en potentiële kansen te weinig benut

De Europese algemene verordening gegevensbescherming (AVG: GDPR), die twee jaar geleden werd ingevoerd, heeft een wereld leidende standaard gezet voor dataprivacy, constateert een artikel van Information Age. Veel bedrijven hebben er nog steeds (vrijwel) niets mee gedaan; die moeten nu echt in actie komen. Nog meer bedrijven benutten de kansen niet die de regulering met zich meebrengt, bijvoorbeeld voor betere besluitvorming of innovatie. Ook op dat vlak zijn nog grote stappen te maken. Een tweede artikel van Information Age bespreekt welke ontwikkelingen we het komende jaar kunnen verwachten in het Europese dataprivacy-landschap.
Artikel Information Age – 1
Artikel Information Age – 2


PwC: Europa moet kiezen tussen innovatie en verantwoorde AI

Een ethische mensgerichte ontwikkeling van kunstmatige intelligentie (AI) biedt Europa een ‘unique selling point’ in de concurrentie met de VS en China. Adviesbureau PwC werkt in een rapport vier scenario’s uit van hoe AI in 2025 in de EU eruit kan zien. De conclusie is dat Europa niet tegelijkertijd innovatiekampioen en kampioen verantwoorde AI kan zijn. De Nederlandse en Europese politiek zouden een duidelijke keuze moeten maken. Een artikel van Francesca Bria, Chief Technology and Innovation Officer van Barcelona, op het UCL IIPP Blog, schetst de weg die Europa kan gaan als het kiest voor een verantwoorde manier van omgaan met AI en digitale technologieën. ‘Verantwoord’ wil zeggen: duurzaam, democratisch en mensgericht. Een rapport van de European Parliament Research Service (EPRS) beschrijft de ethische en morele kwesties die spelen bij discussies over verantwoorde AI.
Artikel PwC
Rapport PwC (pdf)
Artikel UCL IIPP Blog
Rapport EPRS (pdf)


Wat voor mensen zijn nodig in het AI-tijdperk?

Het soort vaardigheden dat nodig is voor de grootschalige benutting van kunstmatige intelligentie (AI) lijkt meer op die van loodgieters dan van techneuten. Dat constateerden de experts bij een rondetafelgesprek van Science|Business (S|B). Er zijn vooral mensen nodig die ‘enige’ kennis van AI kunnen combineren met een grondige kennis van een industriesectoren. De S|B-bijeenkomst vond plaats op 23 januari 2020 in Parijs.
Verslag Science|Business (e-mailadres verplicht)


Europese Commissie kondigt oprichting aan van Clean Hydrogen Alliance

De Europese Commissie heeft het plan opgevat om een EU-brede waterstofalliantie op te zetten. Deze “zal voortbouwen op de bestaande werkzaamheden om de technologische behoeften, investeringsmogelijkheden en regelgevingsbarrières en -mogelijkheden vast te stellen”, aldus de Commissie in een verklaring. Waterstof wordt als “een duidelijke kandidaat” gezien in de transitie naar een klimaatneutraal continent.
Nieuwsbericht EurActiv


Verslag workshop over toekomstige Europese partnerschappen

Het nieuwe kaderprogramma Horizon Europe stelt hogere eisen aan Europese partnerschappen, vooral als het gaat om de bijdrage van projecten aan de prioriteiten van de Europese Unie. Op 9 en 10 maart werd op een bijeenkomst van ERA-LEARN en de Europese Commissie uitgebreid gesproken over wat dit betekent voor kandidaat-partnerschappen, maar ook voor nationale ministeries en bijvoorbeeld nationale/regionale financieringsagentschappen.
Verslag ERA-LEARN


Finland: Er zijn vier redenen waarom innovatiebeleid belangrijk is

Het onderzoeksinstituut voor de Finse economie ETLA heeft de ratio van het nationale innovatiebeleid onderzocht. Het identificeert vier economische rechtvaardigingen voor innovatiebeleid: het oplossen van marktfalen (1) en van systeemfalen (2), het realiseren van positieve spill-overeffecten (3) en (4) taakgerichte beleidsdoelen (grote maatschappelijke uitdagingen, verantwoorde innovatie, innovatiebevordering aan de vraagzijde en innovatie in de publieke sector). Innovatiebeleid kan op al deze punten effectief zijn, al zijn wel vaak verbeteringen nodig.
Rapport ETLA


Finland: Gratis publicatie over hoe overheden zich voorbereiden op ‘Extreme Events’

In 2011 publiceerde het Finse instituut ETLA een wetenschappelijk rapport over hoe overheden en publieke instellingen zich zouden moeten voorbereiden op ‘extreme gebeurtenissen’ van uiteenlopende aard. Vanwege de uitzonderlijke economische situatie als gevolg van de coronavirusepidemie heeft ETLA de publicatie nu gratis beschikbaar gemaakt.
Rapport ETLA


VK: Grootste toename van wetenschapsbudget ooit

Het Verenigd Koninkrijk wil de investeringen in onderzoek en ontwikkeling de komende vier jaar verdubbelen, tot 22 miljard pond per jaar in 2024-2025. Twee doelen worden genoemd: de r&d-sector door de coronacrisis heen helpen en de effecten van de pandemie ‘mitigeren’. Het is “de grootste toename ooit” voor onderzoek, zegt Patrick Valance, ‘chief science adviser’ van de Britse regering.
Nieuwsbericht Science|Business
 

Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld


GUNi: “Universiteiten moeten actief het voortouw nemen met duurzame ontwikkeling”

Universiteiten kunnen geen leider zijn in het streven naar duurzame ontwikkeling en tegelijkertijd verwachten dat ze gewoon kunnen doorgaan met hun huidige activiteiten. Dit was de belangrijkste boodschap van professor Daniella Tilbury, keynote speaker op de internationale conferentie over duurzame ontwikkeling op 5 en 6 maart in Barcelona. Het was een bijeenkomst georganiseerd door het Global University Network for Innovation (GUNi). University World News doet verslag.
Artikel University World News


Welk overheidsniveau moet wat doen op innovatiegebied?

Een paper van de Utrechtse onderzoekers Iris Wanzenböck en Koen Frenken stelt dat innovatiebeleid voor het oplossen van maatschappelijke uitdagingen, zoals klimaatverandering en vergrijzing, het beste op subnationaal niveau kan worden gevoerd, gezien de betwiste aard van probleemidentificatie en de contextuele aard van probleemoplossing. Het regionale innovatiebeleid moet concrete maatschappelijke doelstellingen formuleren die zijn afgestemd op de lokale context, terwijl de transnationale context het interregionale leren bevordert en zorgt voor het aanvullende beleid op het gebied van fundamenteel onderzoek, regelgeving en belastingen. Bovendien kan het supranationale niveau algemene doelen stellen die op subnationaal niveau concreter en operationeler worden gemaakt.
Paper Science Direct (open access)


Een agenda om het potentieel van nieuwe technologie te benutten voor groei

“Het tijdperk van slimme machines is veelbelovend. Met een slim beleid zou de toekomst er een kunnen zijn van sterkere en meer inclusieve groei”, stelde een artikel van de denktank Brookings eind februari. De kern van de toekomstige beleidsagenda is om het potentieel van de nieuwe technologieën beter te benutten, door deze toegankelijk te maken voor bedrijven en werknemers en hun vermogen te vergroten om hiervan gebruik te maken. Het artikel is gebaseerd op het boek ‘Growth in a Time of Change’, dat vorige maand verscheen. Brookings is, samen met het Korea Development Institute, een project gestart om het concept van groei door technologische ontwikkeling verder te brengen.
Artikel Brookings
Artikelserie Brookings


De 50 meest innovatieve bedrijven ter wereld van 2020 volgens Fast Company

Het Amerikaanse zakenblad Fast Company heeft zijn jaarlijkse lijst van meest innovatieve bedrijven ter wereld gepresenteerd. Moederbedrijf Snap van fotodeel-app Snapchat voert de lijst aan, gevolgd door Microsoft en Tesla. Afgezien van de hoofdlijst, heeft Fast Company ook nog 44 ranglijstjes gemaakt met een top 10 per sector.
The World’s 50 Most Innovative Companies of 2020 – Fast Company


Strategieën ter ondersteuning van inclusieve innovatie; inzichten uit Zuidoost-Azië

Een rapport van de Britse organisatie Nesta en de UNDP (United Nations Development Programme) beschrijft een aantal casestudies van inclusieve innovatie in Zuidoost-Azië. Het rapport onderscheidt verschillende strategieën die overheden hanteren. Vervolgens formuleert het drie aanbevelingen, niet alleen voor opkomende, maar ook voor Westerse landen die projecten voor inclusieve innovatie willen uitvoeren: zorg voor overheidsbrede coördinatie, spits de ondersteuning toe op lokale behoeften en betrek burgers nauw bij projecten.
Nieuwsbericht Nesta
Artikel Nesta
Rapport Nesta / UNDP (pdf)


Discours over concentratie van innovatie in grote steden

Populaire theorieën benadrukken ten onrechte het belang van grote steden voor innovatieactiviteiten. Dat stellen twee onderzoekers van de Friedrich-Schiller-Universität in Jena (Duitsland) op basis van een wereldwijd onderzoek. Octrooionderzoek zou laten zien dat grote steden alleen echt van meerwaarde zijn voor innovatie in de VS en Zuid-Korea. Op twitter zet de Amerikaanse wetenschapper Richard Florida uiteen waarom de Duitse bevindingen niet kloppen, onder andere omdat octrooien geen afdoende indicator zijn voor innovatie.
Artikel Research Gate (open access)
Twitterberichten Richard Florida


Canada: De stand van de superclusters voor de geavanceerde maakindustrie

Na twee jaar van activiteiten presenteert Next Generation Manufacturing Canada (NGen), de organisatie die leiding geeft aan de Canadese Advanced Manufacturing Supercluster, een overzicht van activiteiten, projecten en successen die tot nu toe zijn gerealiseerd. Het project groeit onstuimig, maar loopt ook tegen barrières op.
Artikel NGen
Website Superclusters Canada


VS: “Grenzen wetenschap komen in zicht door gebrek aan fundamenteel onderzoek”

De VS is al tientallen jaren het meest productieve land als het gaat om wetenschap en technologie. Maar het einde van die periode is in zicht, stelt een artikel van Science Alert. Reden: het steeds verder achterblijven van investeringen in fundamenteel onderzoek en de primaire focus op kortetermijnresultaten. Daardoor ontstaan nauwelijks meer totaal nieuwe inzichten.
Artikel Science Alert