Beeld: ©AWTI

AWTI e-mail alert 17 september 2020

Op een sobere Prinsjesdag presenteert het Kabinet deze keer geen kortingen of taakstellingen voor hoger onderwijs en wetenschappelijk onderzoek en investeert het in bedrijven en innovatie. Wetenschappers zijn ook teleurgesteld in Europa, waar de Europese Raad het budget voor Horizon Europe verder wil terugschroeven. Verder in de AWTI e-mail alert aandacht voor de sociale en duurzaamheid behoeftes rond innovatie: wat zijn de juiste vaardigheden die werknemers moeten leren, welke kennis en technologieën zijn nodig voor de transitie naar een groene economie en hoe kan een innovatieve economie ook socialer en inclusiever zijn?  

Bericht van de AWTI

Werkprogramma AWTI 2021

De AWTI heeft het werkprogramma voor 2021 gepubliceerd. Feitelijk gaat het om een aanpassing van het tweejarig werkprogramma 2020-2021. Aanleiding van de herziening zijn de coronacrisis en een nieuwe adviesaanvraag vanuit het ministerie van OCW over ‘interdisciplinaire onderzoekssamenwerking’. De twee andere onderwerpen die komend jaar op de agenda staan, zijn ‘Wetenschap, technologie en innovatie in het nieuwe normaal’ en ‘Nederland en het wetenschaps- en innovatiebeleid van de Europese Unie”.
Werkprogramma AWTI 2021

De opvallendste berichten van de afgelopen week


Prinsjesdag: Kabinet investeert in bedrijven en innovatie

Het kabinet neemt, afgezien van het eerder aangekondigde Nationaal Groeifonds, voor 1 miljard euro aan maatregelen gericht op groeibedrijven, innovatie, het behoud van banen en omscholing in het mkb. Om groeibedrijven (start- en scale-ups) te ondersteunen, stelt het kabinet 150 miljoen euro beschikbaar via een nieuw nationaal scale-upfonds. Ook gaat er 150 miljoen euro naar Regionale Ontwikkelingsmaatschappijen, waarmee zij innovatieve mkb-bedrijven kunnen ondersteunen. Voor de innovatieregeling WBSO komt 157 miljoen euro extra beschikbaar. Daarnaast is er voor mkb-werkgevers 38 miljoen euro beschikbaar voor omscholing van personeel. Voor co-financiering van EU-programma’s gericht op regionale ontwikkeling, innovatie, duurzaamheid en digitalisering maakt het kabinet 225 miljoen euro vrij. Als impuls voor sleuteltechnologieën gaat het kabinet vanaf 2021 structureel 10 miljoen euro per jaar investeren. Daarnaast is er de komende jaren 23,5 miljoen euro extra beschikbaar voor r&d op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI). De VSNU constateert dat het kabinet, in tegenstelling tot voorgaande jaren, geen kortingen of taakstellingen presenteert, maar ook geen extra structurele investeringen doet in het wetenschappelijk onderwijs en onderzoek. “Hiermee hebben we nog geen oplossing voor de aanvraagdruk, de matchingsdruk en de werkdruk van onze medewerkers.”
Nieuwsbericht Rijksoverheid – 1
Nieuwsbericht Rijksoverheid – 2
Miljoenennota 2021 (pdf)
Nieuwsbericht Accountant.nl
Nieuwsbericht VSNU


State of the Union: Klimaataanpak en digitalisering blijven topprioriteiten EU

Strengere normen voor de uitstoot van broeikasgassen – 55 procent in plaats van 40 procent in 2030 – en meer leiderschap op het gebied van digitalisering. Dat waren twee aankondigingen van voorzitter van de Europese Commissie (EC) Ursula von der Leyen tijdens haar eerste ‘State of the Union’. Een rapport van de European Parliamentary Research Service (EPRS) laat zien dat Von der Leyen hiermee voortbouwt op standpunten die ze eerder presenteerde. De grote verandering sindsdien is de coronacrisis, die de bestrijding hiervan en derde prioriteit maakt.
State of the Union – tekst
State of the Union – video (v.a. 19:48)
Bericht Euro News
Nieuwsbericht TheMayor.eu
Rapport EPRS (pdf)
 

Bedrijven moeten nu aanhaken bij platformeconomie

Digitale platformbedrijven zijn binnen een decennium grote delen van de markt gaan beheersen. De coronapandemie heeft die ontwikkeling nog eens versterkt. Een artikel van McKinsey stelt dat dit niet het naderende einde van traditionele marktpartijen hoeft in te luiden als bedrijven nú handelen. Het legt uit welke aanpak ze zouden moeten hanteren. Het artikel vertelt ook dat er een rol is voor overheden om te zorgen voor een level playing field voor nieuwe en bestaande partijen. Een artikel van BCG beschrijft vier strategieën voor hoe bedrijven een digitaal ecosysteem kunnen ontwikkelen.
Artikel McKinsey
Artikel BCG

Nieuws en achtergronden uit Nederland


Iedereen wil meer Europees geld voor onderzoek en innovatie

De Kenniscoalitie, een samenwerkingsverband van KNAW, VSNU, NWO, NFU, Vereniging Hogescholen, TO2 federatie, VNO-NCW en MKB Nederland, heeft een brief gestuurd aan de Nederlandse regering. Hierin vraagt ze de bewindslieden om van onderzoek en innovatie een speerpunt te maken in de gesprekken met het Europees Parlement over het nieuwe MFK. In de Tweede Kamer toonde ook minister-president Mark Rutte zich voorstander van meer Europees geld voor onderzoek en innovatie, meldt ScienceGuide. Hij stelt wel een belangrijke voorwaarde: de totale begroting van de EU mag niet stijgen.
Brief Kenniscoalitie
Nieuwsbericht ScienceGuide


Opinie: “Universiteit moet op zoek naar nieuw type wetenschapper”

Jezelf over de kop werken blijft de norm voor de wetenschap, stellen universitair docent Joeri Tijdink en universitair hoofddocent Christiaan Vinkers in een artikel van Ad Valvas. Geef ruim baan aan de academicus die fouten durft maken, die van binnenuit gemotiveerd is en die op een gezonde manier het maximale uit zichzelf haalt.
Artikel Ad Valvas


Coronavirus drijft innovatie van medische technologie

Het coronavirus is behalve een ziekteverwekker ook een stimulans voor de benutting in de gezondheidszorg van kunstmatige intelligentie (AI), e-health, 3D-printing en misschien zelfs blockchain.
Artikel Technisch Weekblad


Meer wetenschappelijke samenwerking tussen Nederland en Brazilië

Brazilië is voor Nederland een van de belangrijkste wetenschappelijke partners, vergeleken met andere Latijns-Amerikaanse landen en BRICS-landen. In de periode 2008-2017 is het aantal gezamenlijke wetenschappelijke publicaties en de citatie-impact van Braziliaanse en Nederlandse wetenschappers met gemiddeld 16 procent per jaar toegenomen. De wetenschappelijke samenwerking vindt vooral plaats op het gebied van natuurkunde en materiaalwetenschappen, klinische geneeskunde, astronomie en astrofysica en life sciences. Dit blijkt uit een studie die het Netherlands Innovation Network Brazil samen met het Centre for Science and Technological Studies (CWTS, Universiteit Leiden) heeft uitgevoerd. De studie is een vervolg op een briefadvies (met bijbehorende bibliometrische studie van Elsevier) dat de AWTI in 2015 publiceerde over samenwerking in wetenschap en innovatie tussen Nederland en Brazilië.
Publicatie RVO (pdf)
Briefadvies AWTI (oktober 2015)


Weer een Nederlandse unicorn

De Nederlandse betaaldienst Mollie krijgt een investering van 90 miljoen euro van de Amerikaanse investeerder TCV. Naar eigen zeggen is het bedrijf nu ruim 1 miljard dollar waard, waardoor het de unicorn-status heeft bereikt. Oprichter Adriaan Mol heeft nog steeds de meerderheid van de aandelen in handen.
Nieuwsbericht TechCrunch


Amsterdam derde tech-ecosysteem van Europa

Het technologische ecosysteem van Amsterdam is in waarde gestegen tot 73 miljard euro. In 2015 was dat nog maar 10 miljard euro. De meeste waarde is afkomstig van Adyen en Takeaway.com. Gemeten naar de totale waarde van de techbedrijven die sinds 2000 zijn opgericht, staat Amsterdam nu op de derde plaats van Europa, na Londen en Berlijn.
Nieuwsbericht Dealroom.co


Bloomberg: “Nederlands industriebeleid wordt protectionistischer”

De Nederlandse regering heeft vorig jaar een exportvergunning van ASML voor een van haar extreem ultraviolette (EUV) lithografiemachines bestemd voor China niet verlengd. En het is “onwaarschijnlijk” dat die toestemming er alsnog komt, aldus anonieme bronnen in een artikel van Bloomberg. De Nederlandse overheid zou China niet langer zomaar vertrouwen. Het artikel wijst ook op recente overheidshulp voor Smart Photonics en IHC als voorbeelden van een nieuwe houding ten opzicht van China. “Nederland slaat een nieuw pad in met het industriebeleid.”
Nieuwbericht Bloomberg
Nieuwbericht Link Magazine

Nieuws en achtergronden uit Europa


Rekenkamer: Lidstaten moeten landenspecifieke aanbevelingen beter opvolgen

Volgens een rapport van de Europese Rekenkamer hebben de lidstaten zich onvoldoende ingespannen om gevolg te geven aan de landenspecifieke aanbevelingen van de Raad van de EU tussen 2011 en 2018. Zij hebben slechts ongeveer een kwart van de aanbevelingen volledig of substantieel opgevolgd, terwijl met bijna een derde van de aanbevelingen weinig of geen vooruitgang is geboekt. Dat laatste geldt bijvoorbeeld voor Nederland als het gaat om de doelstellingen voor r&d.
Nieuwsbericht Europese Rekenkamer (pdf)
Rapport Europese Rekenkamer (pdf)
Nieuwsbericht Neth-ER


Roep om hogere bestedingen aan onderzoek houdt aan

De Europese onderzoeksgemeenschap is “woedend” over de richting van de onderhandelingen over de EU-begroting 2021-27, aldus interim-voorzitter van de Europese Onderzoeksraad (ERC) Jean-Pierre Bourguignon. Hiermee doelt hij op de “stagnerende” financiering voor r&d, aldus een bericht van Research Professional News. Volgens Bourguignon is het logisch dat de nationale leiders in het licht van de coronapandemie zich concentreren op de uitgavenprioriteiten voor de korte termijn, maar het zou een “vreselijke vergissing” zijn ons niet voor te bereiden op de lange termijn. De universitaire organisatie The Guild stelt in een verklaring dat de EU veel meer moet investeren in fundamenteel onderzoek. “De huidige situatie heeft duidelijk gemaakt dat Europa een wereldwijd toonaangevende kennisbasis moet bevorderen die ten dienste staat van politici, burgers en bedrijven om ons beter voor te bereiden op toekomstige crises.” Desondanks hebben de EU-regeringsleiders besloten het onderzoeksbudget voor komend jaar te verlagen, van de eerder door de Europese Raad voorgestelde 12,3 naar 11,5 miljard euro. Daar kan nog wel geld bijkomen uit het programma Next Generation EU, dat mede openstaat voor r&d, meldt Science Business. Dan gaat het echter niet om fundamenteel, maar om toegepast onderzoek.
Nieuwsbericht ERC
Bericht Research Professional News
Verklaring The Guild
Nieuwsbericht Neth-ER
Nieuwsbericht Science|Business


EU wordt selectiever als het gaat om toestaan onderzoekspartners

In het streven naar technologische soevereiniteit zullen sommige internationale onderzoekspartnerschappen worden beperkt. Maar de EU gaat geen “Europe first”-beleid voeren, aldus EU-onderzoekscommissaris Mariya Gabriel op een conferentie van Science|Business. Volgens Jean-Eric Paquet, EU-directeur-generaal voor onderzoek en innovatie, betekent dit vooral dat de EU selectiever wordt bij het openstellen van Horizon Europe-calls voor partijen waarmee veiligheidsproblemen zouden kunnen ontstaan. Op een, eveneens virtuele, conferentie van het Comité voor de Europese Onderzoeksruimte en Innovatie (ERAC) werd dieper ingegaan op de regels waaraan onderzoekspartnerschappen in de toekomst moeten voldoen.
Nieuwsbericht Science|Business
Documenten ERAC-conferentie


Hoe kunnen we in Europa de technologiesector versterken?

Op een online conferentie van Science|Business bespraken leiders uit de Europese industrie, het onderzoek en het beleid wat de EU doen om “soevereiner” te worden op technologiegebied. Science|Business doet er in zeven artikelen verslag van. De onderwerpen variëren van publiek-private partnerschappen in de gezondheidszorg tot de groene-energietransitie en van deeptech tot meer samenwerking tussen bedrijven en universiteiten als het gaat om het verbeteren van digitale vaardigheden.
Verslag Science|Business


Nesta: Europa moet nú aan de slag met vergroening van het internet

Gebruik van het internet kost veel meer energie dan de meeste mensen zich beseffen, aldus de Britse denktank Nesta. In een rapport beschrijft ze hoe het internet kan vergroenen en hoe Europa daarmee een koploperspositie kan opbouwen. “Er zijn enorm manieren om positieve veranderingen op dit gebied tot stand te brengen, maar we moeten nu handelen.”
Artikel Nesta
Rapport Nesta


Science Europe waarschuwt voor ongewenste gevolgen Digital Services Act

EU-wetgeving inzake digitale diensten en platforms is van essentieel belang gezien de snelle ontwikkeling van onlineplatforms en -diensten. Gezien het feit dat de huidige wetgeving dateert uit 2000, is Science Europe het dan ook met de Europese Commissie eens dat er grote behoefte is aan actualisatie. Ze pleit er wel voor om het beoogde toepassingsgebied van de wetgeving duidelijker af te bakenen. Bovendien moeten de nieuwe regels geen onbedoelde gevolgen hebben voor het onderzoek.
Reactie Science Europe (pdf)
Nieuwsbericht Neth-ER


Waarom de Europese Skills Agenda ook voor onderzoekers interessant is

Veel mensen denken dat de Skills Agenda van de Europese Commissie gericht is aan de onderwijsinstellingen die de vaardigheden moeten bijbrengen. Maar ook voor onderzoekers is de onlangs geactualiseerde Agenda interessant. Zo moet een Talent-on-Demand module academici en bedrijven bij elkaar brengen. Neth-ER zet alle onderzoeksplannen uit de agenda op een rij.
Artikel Neth-ER


Conferentieverslag macro-economische modellen voor het O&I-beleid

De macro-economische modellen die worden gebruikt ter ondersteuning van de beleidsvorming op het gebied van onderzoek en innovatie (O&I) lijken tekort te schieten. Op 7 en 8 september organiseerde de Europese Commissie (EC) een virtuele conferentie over ideeën voor mogelijk betere modellen en experimenten die hiermee zijn uitgevoerd. Voorafgaand aan de conferentie verscheen een rapport over de stand van zaken.
Conferentieverslag EC
Voorbereidend Rapport EC


Eerste verslag over strategische prognoses als instrument voor beleid

De Europese Commissie heeft haar allereerste strategisch prognoseverslag aangenomen. Zij brengt daarin nieuwe uitdagingen en kansen in kaart om beter sturing te kunnen geven aan de strategische keuzes van de EU. Dit eerste verslag gaat dieper in op de rol van prognoses bij het veerkrachtiger maken van de EU in haar streven naar een eerlijkere, klimaatneutrale en digitaal soevereine toekomst.
Nieuwsbericht EC
Rapport EC


Rapport UCL-IIPP: “Innovatie kan niet zonder sociale agenda”

Volgens het Institute for Innovation and Public Purpose (IIPP) van University College London (UCL) moet economische groei innovatiegericht, duurzaam en inclusief zijn. Honorary Professor Hilary Cottam pleit nu in een rapport dat dit niet zonder sociale agenda kan. De drie hoofdpunten daarvan zijn: een nieuw maatschappelijk verhaal (meer gelijkheid en minder voorspelbaarheid), een transitie naar een duurzame samenleving en het afrekenen met structuren uit het verleden die vooruitgang schaden of tegenhouden. Een artikel van The Times-bijlage Raconteur zet uiteen hoe overheid, bedrijfsleven en onderwijs zouden moeten voorkomen dat er een “digitale onderklasse” ontstaat in deze tijd van onzekerheid en digitale transformatie en automatisering.
Rapport UCL-IIPP
Artikel Raconteur


DG CEN – CENELEC: “Normalisatie inzetten voor economisch herstel”

“Het European Standardization System (ESS) heeft zich de afgelopen maanden bewezen”, stelt Elena Santiago Cid, directeur-generaal van de organisaties voor normalisatie CEN en CENELEC, in een artikel van het tijdschrift van het Europees Parlement. In korte tijd kwamen er standaarden voor bijvoorbeeld beademingsapparatuur en persoonlijke beschermingsmiddelen, die alle EU-lidstaten direct overnamen. Dit principe zou gemeengoed moeten worden op de hele Europese interne markt. Die zou daardoor een grote stimulans krijgen.
Artikel The Parliament Magazine


Kennisbehoefte voor de transitie naar een bio-economie in kaart gebracht

Het streven naar een circulaire duurzame bio-economie zou een kerninstrument kunnen zijn voor de Europese GreenDeal. Het is echter ook een stap in het duister. Een rapport van het Kenniscentrum voor Bio-economie van de Europese Commissie zet uiteen wat we nu al weten, welke kennis ontbreekt en hoe we die zouden kunnen aanvullen. Het rapport constateert bijvoorbeeld dat de transitie naar een bio-economie veel inbreng van mensen aan de basis vraagt, maar dat we nauwelijks weten hoe je die kennis en inzet moet aanboren.
Aankondiging EC
Rapport EC (pdf)

Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld


Twijfels over digitale bewaring ‘open access’-tijdschriften

Voor de wetenschap is het belangrijk dat ‘open access’-artikelen ook op de lange termijn toegankelijk zijn. Er is echter weinig consensus over wie hiervoor uiteindelijk verantwoordelijk is, stelt een artikel van Science Magazine. Plan S legt de bal bij uitgevers, maar die hebben voor het grootste deel nog geen uitgewerkte plannen. Bibliotheken hebben er te weinig geld voor. Dat is zorgelijk, omdat regelmatig wetenschappelijke tijdschriften volledig van het internet verdwijnen.
Artikel AAAS Science Magazine


De arbeidsmarkt toerusten op digitalisering

Onder invloed van digitalisering, nu nog eens versterkt door de coronacrisis, is de arbeidsmarkt flink aan het veranderen. Een artikel op het weblog van het World Economic Forum (WEF) noemt 15 vaardigheden waarnaar werkgevers momenteel vooral op zoek zijn. Het artikel baseert zich op onderzoek van LinkedIn onder zijn ruim 660 miljoen gebruikers wereldwijd. Op een virtuele rondetafelbijeenkomst van de OESO werd gesproken over hoe landen, bedrijven en onderwijsinstellingen het gebrek aan (de juiste) vaardigheden bij werkzoekenden en werknemers kunnen oplossen met omscholings- en bijscholingsprogramma's. Een artikel van het Amerikaanse Brookings Institution waarschuwt ervoor dat het denken over ‘vaardigheidstekorten’ te sterk wordt gedacht vanuit werkgevers. Vanuit werknemers geredeneerd zou de aandacht veeleer moeten uitgaan naar ‘ontwikkelingskansen’. Met daarbij een duidelijke aanwijzing van adviesbureau Gartner: “Stop met het opleiden van werknemers in vaardigheden die ze nooit zullen gebruiken.” Het artikel legt ook uit hoe je kunt bepalen welke vaardigheden in de toekomst nodig (kunnen) zijn.
Artikel WEF
Verslag virtuele bijeenkomst OESO
Artikel Brookings
Artikel Gartner


Infographic: De landen en bedrijven die toonaangevend zijn in AI-octrooien

Nu kunstmatige intelligentie (AI) zich zo hard ontwikkelt, is het niet verwonderlijk dat veel landen en bedrijven streven naar een leidende of minstens substantiële positie in de AI-technologiemarkt. Een infographic van RS Components laat zien hoe de internationale verhoudingen liggen als het gaat om AI-octrooien. Opvallend is de zwakke positie van Europa en het ontbreken van Europese bedrijven in de top. Mogelijk kunnen initiatieven zoals de oprichting van een netwerk van 30 ‘units’ in het kader van The European Laboratory for Learning and Intelligent Systems (ELLIS), dat deze week van start ging, de positie van Europa versterken.
Infographic / Infografiek Inside Big Data
Nieuwsbericht ELLIS Society
Nieuwsbericht Emerce


IEA: Energietechnologie-analyse 2020

De publicatie Energy Technology Perspectives 2020 van het Internationaal Energie Agentschap (IEA) brengt de technologische behoeften en mogelijkheden in beeld om de internationale klimaat- en duurzame-energiedoelstellingen te bereiken. Het rapport beschrijft niet alleen 800 schone-energietechnologieën, maar ook de gebieden waarop de technologische vooruitgang nog ontbreekt, zoals het langeafstandsvervoer en de zware industrie.
Nieuwsbericht IEA
Rapport IEA (pdf)


Wetenschap en technologie van groot belang voor duurzame oceaan

Het OESO-rapport ‘Sustainable Ocean for All’ onderstreept de dringende noodzaak om de duurzame groei van de activiteiten in de oceanen te waarborgen. Het roept op tot gecoördineerde actie en een effectievere internationale ontwikkelingssamenwerking. Wetenschap en technologie kunnen, volgens het rapport, een sleutelrol spelen bij de overgang naar duurzame oceaaneconomieën. Het is van belang ervoor te zorgen dat de ontwikkelingslanden toegang hebben tot dergelijke instrumenten.
Rapport OESO
Website The Ocean Economy – OESO


Steden blijven cruciaal voor innovatie

De coronapandemie heeft aangetoond dat veel mensen in staat zijn om bijna overal productief te werken. Maar productiviteit staat los van innovatie, stelt een artikel van Fast Company. Voor succesvolle ontwrichtende innovatie moeten mensen worden blootgesteld aan een verscheidenheid aan creatieve ideeën wat, zoals uit onderzoek blijkt, in grote steden waarschijnlijker is dan daarbuiten.
Artikel Fast Company


China: Digitale marktmacht verstoort verhoudingen in de wereld

China is misschien wel de enige grote economie die dit jaar economisch blijft groeien. Dit is in niet geringe mate te danken aan een decennium van grote investeringen in technologiegedreven structurele transformatie, beschrijft een artikel van Project Syndicate. Een tweede artikel van dit medium gaat dieper in op de gevolgen van de steeds grotere internationale marktmacht die China hiermee opbouwt. Als er niet snel internationale spelregels voor deze markt komen, en dan vooral voor data, software en kunstmatige intelligentie, kunnen grote conflicten tussen landen ontstaan, aldus het artikel.
Artikel Project Syndicate – 1
Artikel Project Syndicate – 2