Beeld: ©AWTI

AWTI e-mail alert 13 februari 2020

Bericht van de AWTI

Terugblik AWTI-symposium

Op het AWTI-symposium presenteerde Emmo Meijer het advies ‘Versterk de rol van wetenschap, technologie en innovatie in maatschappelijke transities’ aan een volle zaal geïnteresseerden. De AWTI constateert dat wetenschap en innovatie onvoldoende benut worden voor maatschappelijke transitie. Om dit te verbeteren, moet de regering zorgen voor een overkoepelend beeld van het Nederland van de toekomst én voor een bijbehorende aanpak voor de transities. Het toekomstbeeld en de aanpak maken gerichte investeringen mogelijk, zorgen voor afstemming tussen maatschappelijke transities, en brengen onderzoekers en innovatoren samen met maatschappelijke en creatieve partijen. Het advies was de aftrap voor wat een interessante en interactieve middag zou worden. Met inspirerende sprekers als Marleen Stikker van Waag, Martin Baptist van Wageningen University & Research en Netty van de Kamp van Kunstloc Brabant. Bart Ahsmann van CLICKNL @Margrethe Jonkman van FrieslandCampina en Paul de Krom van TNO reflecteerden op het advies. Er werd volop gediscussieerd en nog lang nagepraat.
Website AWTI
 

De opvallendste berichten van de afgelopen week


 “Investeer in onze publieke kennisinfrastructuur met beleid”

De druk op wetenschappers neemt niet af door universiteiten simpelweg meer geld te geven. De oplossing is vooral dat universiteiten gaan zorgen voor meer samenhang en transparantie in de keuzes die ze maken. Volgens het Rathenau Instituut vraagt dit nieuwe vormen van sturing van de instellingen zelf, coördinatie in de sector en een actieve invulling van de stelselverantwoordelijkheid van het ministerie van OCW. Dat schrijft het instituut in een Bericht aan het Parlement. De AWTI deed vergelijkbare aanbevelingen in zijn advies ‘Het stelsel op scherp gezet’ van juni 2019. In een factsheet aan het Parlement geeft de AWTI een kort overzicht van het advies, inclusief een aantal aandachtspunten voor het notaoverleg van 10 februari over de Strategische Agenda Hoger Onderwijs en Onderzoek.
Nieuwsbericht Rathenau Instituut
Bericht aan het Parlement (pdf)
Factsheet AWTI
AWTI-advies (juni 2019)
 

Europees beleid zou zich sterker moeten richten op digitalisering

De organisatie van bedrijven uit de tech-industrie, Digital Europe, heeft een rapport uitgebracht over de verdere digitalisering van de Europese industrie. Van het totale EU-budget zou 10 procent moeten worden besteed aan digitalisering, tegen 3 procent nu. Daarnaast zou de EU zich sterker moeten maken voor open markten en eerlijke wereldwijde concurrentie. Op een symposium van de Tweede Kamer zetten eurocommissaris Margrethe Vestager uiteen welke kaders de Europese Commissie hanteert als het gaat om verdere digitalisering van de economie en de maatschappij, zoals het streven naar eerlijkheid en vertrouwen, en het halen van maatschappelijke doelen.
Nieuwsbericht Digital Europe
Rapport Digital Europe (pdf)
Nieuwsbericht Tweede Kamer
Toespraak Vestager
Videoverslag bijeenkomst


Wereldwijd steeds meer focus op sleuteltechnologieën

Afgelopen week presenteerde de AWTI een advies over sleuteltechnologieën. Dit constateerde dat grote investeringen nodig zijn van de overheid, in de orde van 0,5 tot 1 miljard euro per jaar, om de Nederlandse concurrentiepositie op de lange termijn te waarborgen. Verschillende berichten in de internationale pers maken duidelijk hoeveel aandacht er momenteel is voor sleuteltechnologieën. Zo schrijft Innovators Magazine over de revolutie in life sciences en biotech. Volgens dit artikel moet Europa hierin veel meer gaan investeren. In een artikel van Science|Business zegt Kim Jørgensen, de kabinetschef van EU-commissaris Margrethe Vestager, hetzelfde over kunstmatige intelligentie (AI). Artikelen van McKinsey en Deloitte gaan over kwantumtechnologie en hoe bedrijven en overheden zich op de komst van deze nieuwe technologie moeten voorbereiden. Een artikel van Nature heeft het over 3D-printen, een technologie die steeds groter, sneller en beter wordt. Een artikel van Singularity Hub gaat over drones. Een artikel van ZDNet wijst op de presentatie van een roadmap voor blockchain door de Australische regering.
Advies AWTI
Artikel Innovators Magazine (pdf)
Artikel Science|Business
Artikel McKinsey
Artikel Deloitte
Artikel Nature
Artikel Singularity Hub
Artikel ZDNet
Blockchain Roadmap Australia (pdf)
 

Nieuws en achtergronden uit Nederland


 “Een miljard euro extra zou naar de hogescholen moeten gaan”

Bij de lancering van de nieuwe Strategische Agenda Hoger Onderwijs kreeg de roep van minister Ingrid van Engelshoven om één miljard euro extra te besteden aan het hoger onderwijs veel aandacht. Als je ziet welke ambities er liggen voor het hbo, zou dat bedrag helemaal naar de hogescholen moeten gaan, zegt hoogleraar en CHEPS-directeur Barend van der Meulen in een artikel van ScienceGuide.
Artikel ScienceGuide


“Missiegedreven innovatiebeleid vraagt samenwerking lokaal en nationaal”

Het nieuwe missiegedreven innovatiebeleid van het kabinet biedt een uitgelezen kans om op vernieuwende wijze kennisinstellingen en bedrijven te mobiliseren voor complexe maatschappelijk vraagstukken. Het Rathenau Instituut laat in een Bericht aan het Parlement zien wat nodig is voor deze nieuwe vorm van innovatiebeleid, waarbij de nadruk ligt op de aansluiting tussen lokaal en nationaal niveau.
Nieuwsbericht Rathenau Instituut
Bericht aan het Parlement (pdf)


Kamer heeft voor 80 miljard euro aan groeiplannen

De Tweede Kamer debatteerde vorige week (onder andere) over het investeringsplan voor de economie, dat het kabinet heeft aangekondigd. “Zorg er met ijzeren hand voor dat vakdepartementen geen greep in de kas kunnen doen om hun eigen hobby uit te voeren. Zorg voor een onafhankelijke beoordeling van de plannen en een prioriteitsstelling die niet in willekeur kan worden aangepast aan de belangen van politici of lobbyorganisaties”, verwoordde kamerlid Eppo Bruins de algemeen levende vrees dat het fonds te veel een politiek hobbyproject wordt. Maar hij en andere Kamerleden hadden zelf nog wel veel suggesties. “Uw investeringsvoorstellen tellen tijdens dit debat al op tot meer dan 80 miljard”, rekende EZK-minister Eric Wiebes de kamerleden voor.
Artikel NRC (registratie verplicht)
Verslag Kamerdebat


Relatief weinig internationale kenniswerkers in vergelijking met andere EU-landen

Nederland telde van 2016 tot en met 2018 gemiddeld 383 duizend internationale kenniswerkers. Dat is 4,2 procent van de Nederlandse beroepsbevolking. Vergeleken met andere Europese landen is dat bescheiden. Het grootste deel van deze kenniswerkers (63 procent) werkt in de dienstensector. Dit meldt het CBS op basis van onderzoek naar internationale kenniswerkers in Nederland en 13 andere Europese landen.
Nieuwsbericht CBS
Rapport CBS (pdf)
Tabel CBS (xlsx)


Rechter eist dat benutting AI door overheid controleerbaar is

De overheid mag niet langer gebruik maken van het anti-fraudesysteem SyRI (Systeem Risico Indicatie) om fraude te voorkomen en bestrijden. SyRI maakt op z’n manier gebruik van kunstmatige intelligentie dat het systeem niet controleerbaar is en het privéleven van betrokken burgers onvoldoende respecteert, aldus de rechtbank in Den Haag. Het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) “zal de uitspraak grondig bestuderen”.
Nieuwsbericht NOS
Reactie Ministerie SZW
 

Nieuws en achtergronden uit Europa


Nieuwe ERC-president wil meer ruimte voor super-disciplinaire wetenschap

Hij heeft het niet graag over inter‑, trans‑ of multidisciplinair onderzoek. Zijn streven is gericht op súper-disciplinair onderzoek; wetenschappers die boven de ‘muren’ tussen disciplines uitstijgen en op zoek gaan naar expertise en kennis elders om nieuwe oplossingen te vinden. Daarvoor moeten sommige reviewpanels op de schop en de regels voor ERC Synergy Grants aangepast om jonge onderzoekers grotere kansen te geven. De nieuwe ERC-voorzitter Mauro Ferrari wil zijn organisatie graag wat opschudden.
Artikel Science|Business


Besprekingen over aansluiting derde landen bij Horizon Europe begonnen

De EU-lidstaten hebben een begin gemaakt met het vaststellen van regels voor de internationale uitbreiding van het EU-onderzoeksprogramma Horizon Europe. Australië, Canada, Japan, Nieuw-Zeeland, Singapore en Zuid-Korea hebben belangstelling getoond voor een geassocieerd lidmaatschap. De nog steeds lopende onderhandelingen over het nieuwe Meerjarig Financieel Kader van de EU en het daarmee samenhangende budget voor Horizon Europe, frustreren de gesprekken over geassocieerde deelname wel enigszins. De Amerikaanse regering heeft laten weten dat ze niet instemt met de ideeën van de EU over aansluiting bij Horizon Europe.
Nieuwsbericht Science|Business – 1
Nieuwsbericht Science|Business – 2


Discussie over MFK frustrerend voor Europese onderzoekers

Nu de onderhandelingen over het nieuwe Meerjarig Financieel Kader (MFK) van de EU maar niet willen vlotten, komt voor Europese onderzoekers de continuïteit in het aanbod van onderzoeksbeurzen in het gedrang. Dat geldt in het bijzonder voor aanvragen in Pillar Two – Global Challenges and European Industrial Competitiveness. De werkprogramma’s kunnen niet ontwikkeld worden zonder budget. De voorbereidingen voor Pillar One (Basic research) en Pillar Three (Innovation) zijn zo ver gevorderd, dat de aanvraagprocedures bij wijze van spreken een dag na een akkoord over het MFK van start zouden kunnen gaan.
Nieuwsbericht Science|Business


Eurostat: 41 procent van de wetenschappers in Europa is vrouw

In 2018 waren er in de EU (exclusief het VK) bijna 15 miljoen wetenschappers en ingenieurs. Daarvan was 59 procent man en 41 procent vrouw. Dat laten cijfers van Eurostat zien. Mannelijke wetenschappers en ingenieurs zijn oververtegenwoordigd in de industrie (79%), terwijl de verhouding tussen mannen en vrouwen in de dienstensector evenwichtiger is (54% man en 46% vrouw). In vier landen zijn er wel meer vrouwelijke dan mannelijke wetenschappers en ingenieurs: Litouwen, Bulgarije, Letland en Denemarken. In Nederland is de man/vrouwverdeling in de wetenschap nog iets onevenwichtiger dan in de EU als geheel.
Nieuwsbericht Eurostat
Cijfers Eurostat


“Lidstaten moeten ook naar zichzelf kijken voor Europese Onderzoeksruimte”

Eurocommissaris Maryia Gabriel wil een nieuwe impuls geven aan de Europese Onderzoeksruimte (ERA). Maar dat kan de EU niet alleen, zei ze op een bijeenkomst van het Kroatische voorzitterschap van de Europese Raad. Landen moeten ook hun eigen onderzoeksysteem op orde brengen, vooral door (veel) meer te investeren in r&d. Haar boodschap is vooral gericht op Oost- en Zuid-Europese landen. Een factsheet van de Europese Commissie beschrijft in het kort hoe de ERA zich ontwikkelt sinds het idee werd geopperd in 2000.
Nieuwsbericht Science|Business
Factsheet EC (pdf)


Meer wetenschappers in dienst nemen, leidt niet vanzelf tot goed onderbouwd beleid

Wetenschappers en andere specialisten die waarde hechten aan gedegen methodologieën en getraind zijn in het zoeken naar robuust bewijs, correct ontworpen studies en onderzoeksvragen, kunnen de overheid helpen bij het opstellen van goed onderbouwd beleid. Maar er is veel meer nodig, betogen twee onderzoekers van de London School of Economics (LSE) in een artikel. Ze noemen zes aanvullende maatregelen.
Artikel LSE


Wetenschappelijke hoofdadviseurs presenteren activiteitenrapport 2015-2019

De Europese Group of Chief Scientific Advisors heeft een rapport uitgebracht over de activiteiten die ze de afgelopen vier jaar (2015-2019) heeft uitgevoerd. Daarbij gaat het niet alleen om het uitbrengen van adviezen, maar ook over het samenwerken met andere partijen, het organiseren van bijeenkomsten of het geven van presentaties. Het rapport laat zien dat het werk van de groep duidelijk effect heeft gehad op de Europese beleidsvorming.
Rapport (pdf)


“Europa heeft een DARPA nodig”

Europa heeft eigen onderzoeksagentschap nodig met begroting vergelijkbaar met die van het Amerikaanse Defense Advanced Research Projects Agency (DARPA). Dat stelt een artikel van Project Syndicate. Alleen op die manier kunnen partijen uit de EU staande blijven in de toenemende wereldwijde technologische concurrentie. De Duitse regering zou hiermee het voortouw moeten nemen.
Artikel Project Syndicate


Eurocommissaris Vestager moet tegenstrijdige belangen verzoenen

Eurocommissaris Margrethe Vestager staat voor grote, maar tegenstrijdige opdracht, schetsen twee artikelen van Politico. Enerzijds moet ze opkomen voor open markten in de strijd tegen de ongewenste marktdominantie van grote Amerikaanse en Chinese techbedrijven. Anderzijds moet ze de regels voor concurrentie binnen Europa afzwakken, om ervoor te zorgen dat hier grotere techbedrijven kunnen ontstaan. Op dat laatste dringen Duitsland, Frankrijk, Italië en Polen met steeds meer nadruk aan. Het is volkomen onduidelijk hoe ze hierin een uitweg moet vinden.
Artikel Politico – 1
Artikel Politico – 2


“Digitale innovatie-makelaars zouden innovaties kunnen helpen verspreiden”

Innovatie vindt bijna altijd plaats in samenwerking en door uitwisseling van ideeën. Toch wordt de rol van intermediairs die innovatoren bij elkaar brengen, vaak over het hoofd gezien. Een onderzoek van de Britse denktank Nesta wijst erop dat beleidsmakers meer zouden kunnen bereiken door het belang van digitale innovatiemakelaardij te erkennen en het veld te ondersteunen.
Artikel Nesta


“Europese steden zijn de nieuwe Silicon Valley”

De toekomst van innovatie ligt in genetwerkte kennissteden. En op dat punt heeft één continent al een voorsprong: Europa. Als cluster hebben de Europese steden meer innovatiepotentieel dan elke andere plek ter wereld. Dat zegt Lauren Razavi, schrijver en spreker over technologie en menselijk gedrag, in een artikel op haar eigen weblog.
Blogpost Razavi


Post brexit: Alleen met akkoord nog data-uitwisseling na 31 december

Data en het vrije verkeer daarvan zijn van groot belang voor de Britse economie, betoogt een artikel van TechUK. Aan het einde van dit jaar, als de overgangsperiode van de brexit afloopt, moet hierover een akkoord zijn. Komt dat er niet, dan is er geen intrinsiek recht voor het toestaan van de overdracht van gegevens tussen het VK en de EU. Ook een artikel van Euractiv gaat in op het probleem. Het huidige standpunt van de Britse premier Boris Johnson is dat het VK nationale soevereine macht wil over het uitwisselen van data. Het is onwaarschijnlijk dat de EU daarmee akkoord gaat.
Artikel TechUK
Artikel Euractiv
Statement Johnsons


VK: Kunstmatige intelligentie en publieke normen

Het Britse Committee on Standards in Public Life heeft een rapport gepubliceerd over de voorwaarden waaraan de publieke sector moet voldoen om op grote schaal gebruik te maken van kunstmatige intelligentie (AI). De twee hoofdpunten zijn: duidelijke gedragsnormen en meer transparantie.
Nieuwsbericht Britse overheid
Rapport Committee on Standards in Public Life
 

Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld


2020 International IP Index

Het Global Innovation Policy Center (GIPC) van de Amerikaanse Kamer van Koophandel heeft de 2020 International IP Index gepubliceerd, met gegevens over intellectueel eigendom (IP) in 50 wereldeconomieën. De VS, het VK, verschillende Europese economieën, Japan en Singapore blijven bovenaan de ranglijst staan, waarbij de VS zijn voorsprong nog wat heeft uitgebouwd.
Persbericht U.S. Chamber of Commerce
Rapport (pdf)


Overheden kunnen leren van innovatie-aanpak grote bedrijven

Overheden zouden veel meer gebruik moeten maken van start-ups om innovaties die ze nastreven te versnellen (‘spinning in’). Dat stelt een artikel van Deloitte Insights. ‘Spinning in’ is niet zo makkelijk, maar overheden zouden hierover veel kunnen leren van de aanpak van grote bedrijven (‘corporates). Het artikel beschrijft vier strategieën.
Artikel Deloitte Insights


“AI kan voorlopig nog niet concurreren met menselijke creativiteit”

Zelfs als machines innovaties kunnen creëren op basis van data, betekent dit niet dat ze op korte termijn kunnen concurreren met menselijke creativiteit. Innovatie is bovendien vaak gebaseerd op behoeften die we nog niet eens kenden voor de innovatie kwam. In een artikel van FastCompany leggen twee wetenschappers uit waarom AI niet de volgende Post-it briefjes of snowboards zal uitvinden. “Maar kom over 50 jaar nog eens terug.”
Artikel FastCompany


Verstoorde marktstructuren remmen digitalisering dienstensector

De dienstensector kan net zo goed bijdragen aan de productiviteit van een land als de industrie. Dat laat onderzoek zien van het European Center for International Political Economy (ECIPE), uitgevoerd in opdracht van de Bertelsmann Stichting. De dienstensector maakt echter lang niet altijd optimaal gebruik van digitale technologieën, wat de productiviteitsgroei remt. Landen kunnen de situatie verbeteren door hun regelgeving op het gebied van digitale technologieën en de internationale verhandelbaarheid van diensten te verbeteren.
Artikel Bruxeconomics
Rapport ECIPE


Is venture capital nog het risico waard?

Durfkapitaal wordt nauwelijks meer gebruikt om start-ups met bedrijfseigen technologie van de grond te krijgen en groot te maken. Het gaat nu vooral naar start-ups die met bestaande technologie de meest uiteenlopende producten of diensten op de markt brengen. Hierbij gaan, net als vroeger, veel bedrijven failliet, maar grote successen worden niet meer geboekt. Een artikel van The New Yorker stelt de vraag: is durfkapitaal nog wel het risico waard? Een artikel van Startup Catalyst Brief denkt van wel. Het ziet nog allerlei kansen voor vc-bedrijven om hun diensten te verbeteren en voor investeerders om een positief rendement te halen.
Artikel The New Yorker (registratie verplicht)
Artikel Startup Catalyst Brief


“Lagere overheden vullen lacune op die ontstaat in AI-regulering”

Veel landen ontwikkelen strategieën om groot te worden op het gebied van kunstmatige intelligentie (AI). Maar, zo stelt een artikel van Project Syndicate, het reguleren van AI-toepassingen krijgt hierbij onvoldoende aandacht. “Gelukkig nemen steden en andere lokale overheidsorganen het stokje over en voeren ze beleidsexperimenten uit die voor iedereen lessen opleveren.”
Artikel Project Syndicate


VS: Aanklagers waarschuwen voor ‘piek’ in vervolgingen China-banden

Amerikaanse onderzoekers in de academische wereld en de industrie die met Chinese instellingen werken, kunnen dit jaar een “piek” in de vervolging verwachten als gevolg van een Amerikaans overheidsinitiatief om economische spionage tegen te houden. Dat zeggen federale aanklagers. Ze erkennen dat de strafzaken potentieel nuttige samenwerking met China kunnen schaden, maar “ze zullen ook helpen om toekomstige problemen te voorkomen.”
Nieuwsbericht Science Magazine