Beeld: ©AWTI

AWTI e-mail alert 26 september 2019

De opvallendste berichten van de afgelopen week

Economendebat: innovatie, economie & maatschappelijke vooruitgang

Op verzoek van het ministerie van EZK heeft een aantal vooraanstaande Nederlandse economen zich gebogen over de vraag op welke wijze (investeren in) innovatie, technologie en kennis de toekomstige welvaartsgroei in Nederland kan versterken. Hun korte essays zullen de komende weken worden gepubliceerd door Me Judice. De aftrap is gegeven door Luc Soete (Universiteit Maastricht, UNU MERIT en voormalig raadslid van de AWTI). Hij schreef het artikel ‘Naar een nieuw Fonds Economische Structuurversterking’. Het tweede artikel is van Roel Beetsma en Raymond Gradus: ‘Condities voor een werkend fonds voor overheidsinvesteringen’. Het derde is van Matthijs Janssen, Marko Hekkert en Koen Frenken: ‘Missiegedreven innovatiebeleid: Twee vliegen in één klap?’. Er volgen nog meer artikelen. Een openbaar debat over het thema zal plaatsvinden op 30 oktober a.s. in Utrecht.
Nieuwsbericht Me Judice
Artikel Soete
Artikel Beetsma / Gradus
Artikel Janssen / Hekkert / Frenken
 

Europees cohesiebeleid moet beter om innovatie te bevorderen

Het Europese cohesiebeleid is onvoldoende effectief om innovatie in achterblijvende regio’s te bevorderen. Volgens een beleidsbrief van de Duitse Bertelsmann Stiftung moeten onderzoekspartnerschappen en lokale bestuurscapaciteiten worden verbeterd om het potentieel van financiering uit het European Regional Development Fund (ERDF) te benutten.
Nieuwsbericht Bertelsmann Stiftung
Beleidsbrief Bertelsmann Stiftung (pdf)


Meer dan groei: naar een nieuwe benadering van de economie

De Advisory Group on a New Growth Narrative van OESO-secretaris-generaal Angel Gurría, heeft een rapport uitgebracht over een nieuwe benadering van economische vooruitgang. Het rapport is speciaal bedoeld voor beleidsmakers en politici die zich bezighouden met economie. Verschillende economen van naam schreven aan het rapport mee. Centraal in de nieuwe benadering staan, naast economische welvaart, menselijk welzijn, minder ongelijkheid en meer duurzaamheid. Op het congres ‘Averting Systemic Collapse’ van de OESO werd uitgebreid gesproken over het crisisbestendig maken van een nieuwe economische benadering.
Rapport Advisory Group OESO
Congresverslag OESO
 

Nieuws en achtergronden uit Nederland


Waar komt die nieuwe bezuiniging op het hoger onderwijs vandaan?

Het kabinet kondigde vorige week een bezuiniging van 226 miljoen euro aan op het hoger onderwijs. Dat bedrag moet het in de verre toekomst inleveren, omdat studenten geen hogere rente op studieschulden gaan betalen. Een artikel van HOP / Ad Valvas geeft hier een uitleg over. De Landelijke Studentenvakbond (LSVb) en DeGoedeZaak zijn een campagne tegen de bezuiniging gestart.
Artikel HOP / Ad Valvas
Campagne LSVb / DeGoedeZaak


Minder studentenstops bij technische universiteiten

De TU Eindhoven en Wageningen University schrappen of verruimen hun numerus fixus. Ze hebben meer speling dankzij de investeringen in bètatechniek. De TU/e schrapt de numerus fixus voor technische bedrijfskunde, werktuigbouwkunde en biomedische technologie / medische wetenschappen. Bij drie opleidingen van de TU/e blijft de numerus fixus bestaan, maar zijn meer studenten welkom dan dit jaar: bouwkunde, technische informatica en industrial design. Wageningen heeft op alle richtingen de numerus fixus afgeschaft.
Nieuwsbericht TU Delta
Nieuwsbericht TU/e


Minder studenten techniek in Nederland dan in buitenland

FME heeft door het Center for Higher Education Policy Studies (CHEPS) laten onderzoeken waarom Nederland zo weinig leerlingen techniek heeft. De belangrijkste verklaring hiervoor blijkt te zijn dat de opleidingen techniek in ons land, zeker door veel meisjes, als moeilijk worden gezien. Initiatieven om een beter beeld van het techniekonderwijs te krijgen en meer meisjes ervoor te motiveren zijn nu nog vaak te versnipperd en kleinschalig. FME beraadt zich op de uitkomsten van het onderzoek.
Nieuwsbericht FME


Hoe wordt de hogeschool een echte university of applied sciences?

Er wordt de laatste jaren meer en meer werk gewerkt aan praktijkgericht onderzoek op hogescholen. Toch gaat het Janneke Hoekstra en Bram Veenhuizen van de HAN niet snel genoeg. In een artikel voor ScienceGuide pleiten ze voor een gerichte aanpak bij overheid en onderwijsinstellingen om te komen tot echte universities of applied sciences. Daar hoort ook extra geld bij.
Artikel ScienceGuide


Drie nieuwe Nationale Iconen

Innovaties van Inreda Diabetic, Ioniqa en Hiber zijn de nieuwe Nationale Iconen. Het gaat om een kunstalvleesklier voor mensen met diabetes, een techniek voor het oneindig hergebruiken van plastic PET-afval en een satellietnetwerk waardoor het Internet of Things (IoT) overal ter wereld te gebruiken is. Het kabinet gaat de jonge bedrijven de komende drie jaar helpen om hun ambities waar te maken. De bekendmaking van de drie nieuwe Nationale Iconen vond plaats in het tv-programma De Wereld Draait Door (DWDD).
Nieuwsbericht RVO
Website Nationale Iconen
Uitzending DWDD


TU/e-startup gaat scholieren op digitale toekomst voorbereiden

De digitale wereld toegankelijker maken voor middelbare scholieren, de volgende generatie op de (digitale) toekomst voorbereiden en scholen ondersteunen in onderwijsvernieuwing. Die doelen hebben twee TU/e-alumni en twee TU/e-studenten zich gesteld met hun start-up CodeSkillz. Met de investering van een ton dat het bedrijf onlangs kreeg, kunnen ze een begin maken met de uitrol van hun online lesmethode.
Nieuwsbericht Cursor


Investeerders: “Er moet meer kapitaal naar Europese start-ups”

Succesvolle bedrijven als Spotify en Adyen bewijzen dat Europa op start-upgebied heel wat in zijn mars heeft. Wat kunnen we doen om succesvol te blijven? Drie Europese investeerders deelden hun visie tijdens Amsterdam Capital Week. Ze willen onder andere dat overheden en grote bedrijven gaan zorgen voor meer kapitaal voor start-ups.
Artikel Sprout
 

Nieuws en achtergronden uit Europa


 “Politici en r&d-financiers zijn eindelijk eendrachtig over open access”

Het nieuwe hoofd van het EU-plan S voor open access, Johan Rooryck, vertelt Science|Business dat de panelen beginnen te verschuiven op het gebied van open access. Het wordt steeds duidelijker hoe alternatieven voor het huidige systeem van commerciële wetenschappelijke tijdschriften eruit zien en hoe die kunnen worden gerealiseerd. Wereldwijd komt er steeds meer steun voor Plan S.
Artikel Science|Business


Een nadere blik op het nieuwe EU-commissariaat voor innovatie

Een artikel van Science|Business vraagt zich af: wat kunnen verwachten van de opvolger van Carlos Moedas, de nieuwe eurocommissaris voor Innovatie en Jeugd Mariya Gabriel? De laatste jaren was ze eurocommissaris voor de digitale agenda. In die rol maakte ze een solide, maar niet helemaal overtuigende indruk. Hoe hard ze zich gaat inspannen voor een groot budget voor Horizon Europe is de vraag, aldus Science Business. Dat gaat ze in ieder geval wel doen voor het overbruggen van de onderzoekskloof tussen Oost- en West-Europa. Een onderzoek van het Britse Centre for Economic Performance laat zien dat dit voor zowel West- als Oost-Europa goed kan uitpakken. Er is overigens nog discussie over de benaming van het beleidsveld van Gabriel, meldt De Standaard. Nu is het Innovatie en Jeugd, maar er gaan stemmen op voor de betiteling ‘Onderzoek, Innovatie en Onderwijs’.
Artikel Science|Business
Artikel Centre for Economic Performance
Nieuwsbericht De Standaard (registratie verplicht)


EU-ministers Onderzoek en Industrie willen meer geld voor r&d

De ministers van Onderzoek en Industrie uit de EU komen deze week in Brussel bijeen om een langetermijnstrategie voor duurzame groei te bespreken. Ze zijn vastbesloten om een nieuwe impuls te geven aan de 3%-doelstelling voor r&d-uitgaven. Hiervoor zouden “extra investeringen” moeten worden gedaan op Europees en nationaal niveau. De European University Association riep afgelopen week Europese politici wederom op om zich hard te maken voor hogere uitgaven aan onderzoek en innovatie.
Nieuwsbericht Research Europe
Rapport Fins Voorzitterschap (pdf)
Nieuwsbericht EUA


Universiteiten en de toekomst van Europa

De League of European Research Universities, LERU, heeft een paper geschreven over de rol die zij ziet weggelegd voor universiteiten in het Europa van de toekomst. Die rol wordt benoemd als “het opleiden van uitstekende studenten, het doen van uitstekend onderzoek, het smeden van wetenschappelijke doorbraken, het produceren van nieuwe producten en diensten, enz.”. Europa en Europese landen moeten ervoor zorgen dat universiteiten deze rol kunnen waarmaken.
Nieuwsbericht LERU
Briefing LERU (pdf)
Samenvatting Briefing (pdf)


Open brief aan nieuwe parlementscommissie voor Industrie, Onderzoek en Energie

De organisatie van Europese onderzoeksintensieve universiteiten The Guild heeft een open brief gestuurd aan de net benoemde leden de commissie ITRE van het Europees Parlement. Deze beschrijft de prioriteiten die deze commissie zou moeten stellen voor onderzoek en innovatie. The Guild pleit onder andere voor meer geld en een goede balans tussen de uitgaven voor deze twee beleidsvelden.
Open Brief The Guild


Aanbevelingen voor het nieuwe Europese Excellentie Initiatief

In Horizon Europe wordt een nieuw instrument opgenomen voor het bevorderen van onderzoek en innovatie: Excellence Initiatives. De universitaire organisatie The Guild benoemt drie prioritaire aandachtsvelden voor deze nieuwe benadering: het creëren van pan-Europese kennis-/excellentiecentra op strategische gebieden, ondersteuning van de institutionele ontwikkeling van universiteiten en het aanpakken van de onderzoeks‑ en innovatiekloof in Europa.
Nieuwsbericht The Guild
Position paper The Guild (pdf)


Toekomst Europese Onderzoeksruimte

Medio september vond een bijeenkomst plaats van de Europese Commissie en de ambtelijke top van Europa over de toekomst van de Europese Onderzoeksruimte (ERA). De eerste dag ging over de aansturing van de ‘quadruple helix’, het dynamische samenspel tussen de sleutelactoren als bron van innovatie: kennisinstellingen, bedrijven, overheden én burgers. De tweede dag ging over de opstelling van de EU in het gewijzigde globale r&d-landschap, met China als opkomende supermogendheid en de VS die het multilateralisme meer en meer de rug toekeert.
Nieuwsbericht EWI Vlaanderen


Hoe zet je een ondernemende universiteit op?

Universiteiten en bedrijven kunnen veel van elkaar leren en partnerschappen tussen beide kunnen voor alle partijen voordelig zijn, zeker voor de ondernemingszin van studenten. Een gestructureerd kader voor samenwerking, een scherp oog voor gemeenschappelijke waarden, flexibiliteit en slimme programma’s voor startende ondernemingen kunnen deze partnerschappen tot een succes maken.
Artikel The European Sting


“Het omzetten van wetenschap in business begint met het herkennen van kansen”

Europese wetenschappers moeten nauwer samenwerken met ondernemers en financiers om ervoor te zorgen dat baanbrekend onderzoek kan worden omgezet in succesvolle zakelijke kansen. Dat stelt de onlangs benoemde voorzitter van de voorlopige European Innovation Council, professor Mark Ferguson, in een artikel van Horizon Magazine. Hij weet uit eigen ervaring hoe de omzetting mis kan lopen.
Artikel Horizon Magazine


Europese uitgaven aan r&d sterk geconcentreerd in klein aantal regio’s

In 2016 vond bijna de helft van de Europese uitgaven aan r&d plaats in slechts 27 van de 266 regio’s. Dat laat het Regionaal Jaarboek 2019 van Eurostat zien. De top 4 van meest bestedende regio’s in de EU bestaat uit Braunschweig, Stuttgart, Waals Brabant en Vlaams Brabant.
Nieuwsbericht Science|Business
Eurostat regional yearbook 2019 (pdf)


Toekomstige technologieën voor het creëren van welvaart

Begin juli werd in Oslo een workshop gehouden over de volgende generatie technologieën waarin de Europese industrie zou moeten investeren. Dat leverde vijf technologische technologievelden op die het potentieel hebben om economische en maatschappelijke welvaart te creëren: biologische transformatie, slimme materialen, energiezuinige datatransmissie, elektrificatie van de chemische industrie (Power to X), en mariene technologieën.
Publicatie EC (pdf)


Europees parlement wil streep door octrooien op planten en dieren

Het Europees Parlement (EP) heeft een resolutie aangenomen die een einde moet maken aan octrooien op planten en dieren. Veredelaars zouden hierdoor weer vrijelijk kunnen voortborduren op elkaars werk. In het besluit, dat overigens niet juridisch bindend is, roept het EP de Europese Commissie op om alles in het werk te stellen om het Europees Octrooibureau (EPO) ervan te overtuigen geen octrooien meer te verlenen voor producten die via biologische werkwijzen zoals kruising zijn verkregen.
Nieuwsbericht EP
Nieuwsbericht RTL Z


Europa is privacymisbruik door grote Amerikaanse bedrijven beu

Het is goed mogelijk dat de Europese Unie regels gaat opleggen om te voorkomen dat bedrijven die gegevens verzamelen deze misbruiken. Dat zei Eurocommissaris Margrethe Vestager in een toespraak tot de Europese beroepsorganisaties van advocaten CCBE. De uitspraak volgt op talrijke schandalen over het heimelijk delen van data met derden door met name Facebook en Google. Het meest recente schandaal is dat Google via geheime webpagina’s data deelt met adverteerders. Een artikel van C|Net vertelt daar meer over. Een artikel van de BBC constateert dat de techsector zelf nu al begint te roepen om overheidsregulering. Met name Facebook en Google wordt een gebrek aan ethiek verweten.
Nieuwsbericht Reuters
Toespraak Vestager
Artikel C|Net
Artikel BBC


Het digitale beleid van de EU breed in beeld gebracht

De Europese Commissie (EC) heeft op 23 september 32 brochures uitgebracht over het Europese digitaliseringsbeleid. De onderwerpen die aan bod komen, variëren van High-Performance Computing en bijvoorbeeld Quantumtechnologieën tot Vrouwen in de Digitale Sector en het Bevorderen van Europese Belangen en Waarden bij de Wereldwijde Digitale Transformatie.
Publicaties EC (23 september 2019)


Zo zouden landen, regio’s en steden leven lang leren moeten aanpakken

Leven lang leren is van cruciaal belang in en voor de zich ontwikkelende digitale kenniseconomie. Cedefop, het Europees Centrum voor de ontwikkeling van de beroepsopleiding, heeft een briefing opgesteld om Europese instellingen en nationale beleidsmakers en besluitvormers te informeren over een geïntegreerde en holistische aanpak hiervan. De briefing doet ook aanbevelingen over het opzetten van stelsels voor leven lang leren op lokaal, regionaal en nationaal niveau.
Briefing Cedefop (pdf)


Frankrijk: Nieuwe impulsen voor start-ups

Institutionele beleggers in Frankrijk richten een investeringsfonds op dat 5 miljard euro gaat beleggen in start-ups in de doorstartfase. Dat kondigde president Emmanuel Macron aan op de France Digitale Day. Naast deze financiële toezegging wil de Franse regering alle obstakels uit de weg ruimen die Franse starters ervan weerhouden om in een financieringsronde meer dan 100 miljoen dollar op te halen, een eenhoorn (‘unicorn’) te worden en uiteindelijk naar de beurs te gaan.
Nieuwsbericht TechCrunch


VK: Hoofdlijnen voor het steunen van innovatie

Dit is dé sleutelvraag voor iedereen die zich bezighoudt met innovatiebeleid: hoe besteedt je het overheidsgeld voor onderzoek en innovatie op de meest effectieve manier? De Britse denktank Nesta doet een aantal aanbevelingen voor de Britse overheid, die als voorbeeld zouden kunnen dienen voor andere landen. Een andere grote vraag is: Hoe win je de mondiale race om technologische innovatie? Daar gaat een interimrapport van techUK op in.
Artikel Nesta
Nieuwsbericht techUK
Interimrapport techUK (pdf)
 

Nieuws en achtergronden uit de rest van de wereld


De toekomst van universiteiten: van talentenmotoren tot technische geletterdheid

Op de University Industry Interaction Conference 2019, eind juni in Helsinki, stond de vraag centraal: Hoe ziet de universiteit van de toekomst eruit? Dat leverde veel verschillende antwoorden op, variërend van ‘talentmachines’ tot opleiders voor technische kennis en kunde. Uiteraard moeten universiteiten ondernemend zijn, samenwerken met partners over de grenzen heen en navigeren door steeds complexer internationaal, nationaal en regionaal beleid. In een ideale wereld zijn ze leider in een ‘ecosysteem van kennis’, van waaruit ze complexe vraagstukken aanpakken. Ze bieden gelijke kansen voor fatsoenlijk werk en kwaliteitsonderwijs, en zorgen voor veerkracht van steden en duurzame stedelijke ontwikkeling.
Verslag UNU-MERIT


Beleid om de gevolgen van automatisering en AI te sturen is nog niet zo eenvoudig

Er wordt veel geschreven over de negatieve gevolgen van de opkomst van nieuwe technologie, en dan met name kunstmatige intelligentie (AI), voor de arbeidsmarkt en de inkomensverdeling in landen en de wereld. Een artikel van Project Syndicate stelt dat de gevolgen voor de arbeidsmarkt op de lange termijn wellicht zullen meevallen, maar op de korte termijn zeker niet. Een tweede artikel van Project Syndicate beoordeelt de opkomst van automatisering en AI minder rigide: je kunt deze technologieën ook inzetten voor maatschappelijk welzijn, zodat “een nieuw soort ondernemers duurzame, transformerende veranderingen teweeg kan brengen”. Ook artikelen van Horizon Europe en de United Nations University MERIT (UNU-MERIT) zitten op deze lijn. Automatisering en AI zouden veel beter gespreid moeten worden over álle economische actoren. Nu worden ze met name gebruikt door grote bedrijven die deze voornamelijk zouden inzetten voor het vervangen van banen, met name van mensen onderaan de arbeidsmarkt. Een betere spreiding over alle categorieën bedrijven zou meer kansen opleveren voor iedereen. Een artikel van OECD Forum noemt onderwijs als oplossing. Dat wordt vaak naar voren gebracht. Een onderzoekspaper van het MIT Political Science Department schetst een belangrijk nadeel van deze oplossing: werkenden (in ieder geval in de VS) zien het probleem niet als het om henzelf gaat. Ze zijn daarom niet of nauwelijks te motiveren voor onderwijs of training. Het wetenschappelijk paper constateert een fors afschuifmechanisme: veel mensen menen dat de problemen op de arbeidsmarkt en met de lonen feitelijk het gevolg zijn van immigratie en handelsbeleid. Daarom hoeven ze zelf niets te doen, maar ligt de bal bij de politiek.
Artikel Project Syndicate – 1
Artikel Project Syndicate – 2
Artikel Horizon Europe
Artikel UNU-MERIT
Artikel OECD Forum
Paper MIT Political Science Department


Wie bepaalt de toekomst van de wereld vol kunstmatige intelligentie?

Kunstmatige intelligentie (AI) gaat zonder enige twijfel medebepalen hoe de toekomst van de wereld eruit ziet. Daar zijn de meeste deskundigen het over eens. Maar wie schrijft de regels voor de ontwikkeling en toepassing van AI? Een artikel van Science|Business wijst op een onderzoek van ETH Zürich dat de geïndustrialiseerde wereld de discussie bepaalt. Ontwikkelingslanden hebben er vrijwel niets over te zeggen. Een artikel van Fast Company gaat nog veel verder. Dat stelt dat overheden feitelijk weinig hebben in te brengen. Bedrijven, en dan vooral Google, hebben alle macht in handen.
Artikel Science|Business
Artikel Fast Company


Kunstmatige intelligentie loopt tegen de grenzen van reproduceerbaarheid aan

AI- of ‘machine learning’-systemen zijn zwarte dozen, zelfs voor de onderzoekers die ze bouwen. Ze worden bovendien steeds groter en complexer. Dat maakt het voor anderen moeilijk om de resultaten te doorgronden, beoordelen en herhalen. Er moeten manieren worden gevonden om deze problemen aan te pakken, stelt een artikel van Wired. Onderzoekers hebben daar wel ideeën over, maar van consensus is nog geen sprake.
Artikel Wired


“Nanotechnologieën zijn de toekomst”

De volgende mondiale trend in de technologische industrie is die van digitale miniaturisering en nanotechnologieën, zoals het gebruik van fotonica in netwerken, en quantum in computers. Dat beeld schetste Willem Jonker, hoofd van EIT Digital, op de 2019 EIT Digital-conferentie in Brussel, beschreven door EurActiv. De trend van miniaturisering zal zich vertakken op verschillende gebieden, waaronder netwerkinfrastructuren, computersystemen en sensorapparatuur. Artikelen van BBN Times en IoT Agenda hebben het over het Internet of Nano Things (IoNT). Ze beschrijven hoe bijvoorbeeld de gezondheidszorg‑, de agrarische en de milieusector hiermee te maken krijgen. Een wetenschappelijk artikel van ResearchGate gaat dieper in op de uitdagingen en kansen van het IoNT.
Artikel EurActiv
Artikel BBN Times
Artikel IoT Agenda (december 2018)
Artikel ResearchGate (augustus 2018)
 

Wat weten we over het aansturen en de effectiviteit van milieu-innovatie?

Klimaatverandering, vervuiling en de gevoeligheid van de economie voor de hoogte van energieprijzen maken verdere milieu-innovatie tot een belangrijke prioriteit. Een onderzoeker van de Amerikaanse Syracuse University heeft op een rij gezet wat economen de afgelopen tien jaar hebben geleerd over het verband tussen milieubeleid en innovatie. Hij bespreekt de argumenten voor technologiespecifieke beleidsstimulansen en het bewijsmateriaal voor de doeltreffendheid van overheidsuitgaven aan onderzoek en ontwikkeling.
Artikel ITIF
Rapport


Hoe steden weer zelf de macht nemen over de stedelijke innovatieagenda

Het afgelopen decennium werden stedelijke innovatieagenda’s gedomineerd door spelers uit de particuliere sector, met demonstratieprojecten voor ‘slimme steden’ en transformatieve digitalisering. Het evenwicht is echter verschoven: publieke leiders nemen het voortouw en stimuleren partnerschappen tussen de publieke en private sector zoals zij nodig achten.
Artikel Cities Today


China: Bevorderen van innovatie en concurrentie doorslaggevend voor blijvende groei

China wordt vaak genoemd als innovatiemacht van de toekomst, maar zo goed gaat het nog niet. Een gezamenlijk rapport van het Chinese Development Research Center, het Chinese ministerie van Financiën en de Wereldbank Groep constateert dat de opmars hapert. Groei is alleen nog mogelijk als de overheid nieuwe impulsen geeft aan de productiviteit, hervormingen doorvoert in de economie en innovatie veel breder gaat stimuleren in de hele economie.
Nieuwsbericht Wereldbank
Rapport (pdf)


VS: Best Practices en geleerde lessen uit de Digital States Survey

Het Center for Digital Government analyseerde de antwoorden van de Digital States Survey, waaraan alle 50 staten uit de VS in 2018 hebben meegewerkt. Hieruit kwamen vijf belangrijke technologische trends naar voren en vijf toekomstige uitdagingen voor it-leiders: het ontwikkelen van cybersecuritystrategieën, het verbeteren van de gebruikerservaring, het herdefiniëren van het gewenste personeelsbestand, het hanteren van een slimmere aanpak van cloud computing en het transformeren van inkoop en aanbesteding.
Artikel GovTech
Digital Center for Digital Government (pdf)