AWTI e-mail alert 10 oktober 2019

Debat: wetenschap met impact? Lessen uit de kringlooplandbouw voor circulaire kennisproductie

Om maatschappelijke transities te realiseren, is kennis uit verschillende hoeken nodig. De meeste impact wordt bereikt als het onderzoek èn de praktijk in een goede verbinding staan. Dit was de uitkomst van het debat Het verschil maken op maandag 30 september, dat de AWTI samen met het Rathenau Instituut organiseerde.

Verslag van het debat

Meld u nog aan: debat ‘een gezonde balans tussen onderwijs en onderzoek'

Op maandag 28 oktober organiseert de AWTI samen met het Rathenau Instituut en de Onderwijsraad een debat over ‘een gezonde balans tussen onderwijs en onderzoek'.  In dit debat gaan we op zoek naar de manieren waarop onderwijs, onderzoek en kennisbenutting elkaar zoveel mogelijk versterken. Eén van de sprekers bij dit debat is AWTI-raadslid Dave Blank, die nauw betrokken was bij het recente AWTI-advies over de toekomst van het stelsel van universiteiten en hogescholen. Dit debat is het derde in een reeks over de toekomst van de wetenschap. Deelname is gratis.
Meer informatie en aanmelden.

Kabinet presenteert Actieplan voor kunstmatige intelligentie

Het kabinet heeft een Actieplan gepresenteerd voor het benutten van de maatschappelijke en economische kansen van kunstmatige intelligentie (AI) voor Nederland. Er staan meer dan honderd concrete acties in het plan, zoals intensieve samenwerking met bedrijfsleven en wetenschap en extra investeringen van publieke middelen. Het kabinet trekt voor zijn inspanningen dit jaar 64 miljoen euro uit en het is de ambitie om die bijdrage in de toekomst te verdubbelen. Binnen Nederland gaat het kabinet nauw samenwerken met de Nationale AI Coalitie, een nieuw samenwerkingsverband van 65 bedrijven, maatschappelijke organisaties en onderzoeksinstellingen. In Europees verband gaat het kabinet samenwerken met CLAIRE, de Confederation of Laboratories for Artificial Intelligence Research in Europe. De hoofdvestiging van deze nieuwe organisatie komt in Den Haag.
Nieuwsbericht Rijksoverheid
Strategisch Actieplan voor Artificiële Intelligentie (pdf)
Nieuwsbericht NOS
Nieuwsbericht VNO-NCW
Brief Rijksoverheid aan CLAIRE (pdf)

Verschillende kernindicatoren Europa 2020 gaan vooruit, maar die voor r&d niet

Op 7 oktober 2019 presenteerde Eurostat een analyse van de vooruitgang van de EU en haar lidstaten in de richting van de doelstellingen van haar Europa 2020-strategie. Op die voor werkgelegenheid, onderwijs en klimaatverandering is duidelijk vooruitgang geboekt. Die voor r&d en armoedebestrijding zijn nauwelijks verbeterd en zijn feitelijk niet meer haalbaar in 2020.
Persbericht Eurostat
Rapport Eurostat

VS: Economen leggen schuld stagnerende lonen bij robots

Voor veel economen is de vraag waarom Amerikaanse salarissen niet zijn gegroeid in overeenstemming met de productiviteitsstijgingen. Onderzoek van de Federal Reserve Bank of San Francisco (FRSB) wijst robots en automatisering als boosdoener aan. Zij zouden de onderhandelingspositie van werkenden verzwakken bij het vragen om hogere lonen.
Economic Letter FRSB

Spinozapremie nu ook voor teams van twee of drie wetenschappers

Elk jaar reikt onderzoeksfinancier NWO Spinozapremies aan drie of vier wetenschappers, die dan ieder 2,5 miljoen euro krijgen om hun wetenschappelijk onderzoek te bevorderen. Bij de uitreiking van dit jaar kondigde minister Ingrid van Engelshoven (OCW) aan dat deze premies voortaan ook naar teams van twee of drie wetenschappers kunnen gaan.
Nieuwsbericht HOP / Observant
Nieuwsbericht NWO

Evenveel kans voor mannen en vrouwen op toekenning onderzoeksbeurs

Gepromoveerde mannen en vrouwen maken evenveel kans op toekenning van een onderzoeksbeurs. Wel dienen vrouwen minder vaak dan mannen een beursaanvraag in. Dit blijkt uit onderzoek van het Rathenau Instituut naar de Vernieuwingsimpuls, een beurzenprogramma voor het financieren van talentvolle jonge onderzoekers in Nederland.
Nieuwsbericht Rathenau
Factsheet Rathenau

Vlaanderen wil Nederlandse studenten weren: “Geen meerwaarde”

De Vlaamse regering wil minder buitenlandse studenten toelaten tot de opleidingen Geneeskunde en Diergeneeskunde. Dat staat in het nieuwe regeerakkoord, dat begin van de week gepubliceerd is. De maatregel treft vooral de Nederlandse studenten. Van de eerstejaarsstudenten Diergeneeskunde in Antwerpen komt bijna 60 procent uit Nederland.
Nieuwsbericht NOS

Nog meer ideeën over het innovatiebeleid

Me Judice startte twee weken geleden met een serie essays van economen over de vraag op welke wijze investeren in innovatie, technologie en kennis de toekomstige welvaartsgroei in Nederland kan vergroten. We maakten al melding van 5 artikelen. Afgelopen week verschenen er nog eens vier, van Robert Goedegebuure (Swiss School of Management; ‘Op naar een nieuw sectorspecifiek innovatiebeleid’), Hugo Erken en Jesse Groenewegen (Rabobank; ‘50 miljard euro investeren in onderwijs en innovatie verdubbelt economische groei’), Otto Raspe (Rabobank; ‘De regio als spin in het web van innovatie en groei’) en Henk Volberda en Kevin Heij (UvA; ‘Moet Nederland alles inzetten op sleuteltechnologieën?’).
Artikel Goedegebuure
Artikel Erken / Groenewegen
Artikel Raspe
Artikel Volberda / Heij

De Staat van het MKB

Ondernemers, investeer! Zeker nu het nog goed gaat. Dat is de boodschap van het Comité voor Ondernemerschap in het Jaarbericht Staat van het MKB 2019. Het rapport noemt veel manieren voor ondernemers om te investeren en productiever te worden. Daarbij hoort ook meer investeren in de vaardigheden en ontwikkeling van mensen.
Nieuwsbericht De Staat van het MKB
De Staat van het MKB 2019 (pdf)

Limburgse bodem geschikt voor zwaartekrachtsgolfdetectie

De Limburgse bodem lijkt geschikt voor de komst van de Einstein Telescoop. Dat blijkt uit grondboringen in Terziet, nabij Epen. Via een sensor op 250 meter diepte is vastgesteld dat de ondergrond voldoende stabiel is. De telescoop moet zwaartekrachtgolven gaan meten, wat een trillingsvrije bodem vereist. Of ook in de rest van de streek de bodem geschikt is, moet blijken uit een geologisch en seismisch onderzoek dat eind 2021 klaar is. In 2023 zal de Europese Commissie de knoop doorhakken over de vestigingsplaats: Limburg of Sardinië.
Nieuwsbericht Einstein Telescope
Nieuwsbericht ScienceGuide

Komst geneesmiddelenbureau naar Nederland nog geen doorslaand succes

Het verlies aan personeelsleden bij het Europees Geneesmiddelenbureau als gevolg van de verhuizing van Londen naar Amsterdam neemt toe. Het bureau heeft nog zo’n 730 medewerkers, tegen 900 in Londen. Als gevolg van de personeelskrapte wordt de uitvoering van het werkprogramma voor het vierde kwartaal van 2019 “een uitdaging”, aldus de raad van bestuur van EMA.
Nieuwsbericht EMA
Nieuwsbericht Regulatory Focus

Veel bijval voor pleidooi voor vriendelijkere onderzoekscultuur

Vorige maand schreef Jeremy Farrar, directeur van de onafhankelijke wereldwijde liefdadigheidsstichting Wellcome Trust, een blogpost. Hierin hield hij een pleidooi voor een vriendelijkere vorm van wetenschap dan de huidige. “De nadruk op excellentie in het onderzoekssysteem verstikt diversiteit van denken en positief gedrag.” Een artikel van Nature constateert dat de opinie veel bijval krijgt vanuit de wetenschappelijke wereld.
Artikel Nature
Artikel Farrar (september 2019)

Europees Instituut voor Onderzoek naar Onderzoek van start gegaan

In het VK is het Research on Research Institute (RoRI) van start gegaan, een samenwerkingsverband van de University of Sheffield, Wellcome Trust, Universiteit Leiden en het bedrijf Digital Science. Van hieruit gaat een internationaal consortium van onderzoeksfinanciers, academici en technologen onderzoek doen naar onderzoek: door het analyseren van onderzoekssystemen en het experimenteren met nieuwe tools, indicatoren en evaluatiekaders, willen ze bevorderen dat er meer strategisch, open, divers en inclusief onderzoek uitgevoerd wordt, meldt Research Europe. In een artikel van Wonkhe vertelt directeur James Wilsdon meer over de nieuwe organisatie.
Nieuwsbericht RoRI
Artikel Wonkhe
Website RoRI

Regiocomité: Hoger budget Horizon Europe onvoldoende voor dichten innovatiekloof

Het Europese Comité van de Regio’s (CoR) is ingenomen met de verwachte verhoging van het budget van het nieuwe kaderprogramma voor onderzoek en innovatie Horizon Europe. Het wijst er echter wederom op dat een hoger budget alleen onvoldoende is om de innovatiekloof tussen Oost‑ en West-Europa te verminderen. Er moeten ook Europese netwerken van regionale innovatie-ecosystemen en –knooppunten worden opgericht.
Persbericht CoR
Advies CoR

Circulaire economie staat nog in kinderschoenen, maar biedt wel kansen voor Europa

Het Europees milieuagentschap (EEA) heeft een rapport uitgebracht over de huidige status en mogelijkheden van de circulaire economie. Hierover werden 32 landen bevraagd die lid zijn van de Europese economische ruimte. Uit het rapport komt naar voren dat er nog heel wat moet gebeuren om te het punt te bereiken dat onze economie toekan met veel minder primaire grondstoffen. Dat vraagt inspanningen van de wetenschap, overheden en bedrijven. Een rapport van het European Resource Efficiency Knowledge Centre (EREK) beschrijft de eerste ervaringen van bedrijven en beleidsinstanties met deze samenwerking. In een artikel van Science|Business stelt Anita Krohn Traaseth, lid van de adviesraad van de Europese Innovatieraad (EIC), dat Europa wel goed gepositioneerd is om hiermee voorop te lopen. “Het gaat om het herontwerpen van systemen, om uiteindelijk veel meer te doen met veel minder input van grondstoffen. Dit is de complexiteit waar Europa echt goed in is.” De Europese Raad heeft de Europese Commissie opdracht gegeven om een ambitieus strategisch langetermijnkader voor de circulaire economie te ontwikkelen en een nieuw actieplan met gerichte acties aan te nemen.
Rapport EEA 
Artikel Vleva
Nieuwsbericht Cluster Collaboration Platform
Rapport EREK (pdf)
Artikel Science|Business
Nieuwsbericht Raad van de Europese Unie
Conclusies Raad van de EU (pdf)

Hoe is de groene transitie te financieren?

De wereldleiders die vorige maand bijeenkwamen voor de VN-klimaattop om de uitstoot van broeikasgassen te verminderen, bevestigden niet alleen hun engagement om dat doel te bereiken. Ze bespraken ook hoe de publieke en private sector kunnen samenwerken om de klimaatverandering aan te pakken. Zij moeten zich concentreren op de rol van particuliere financiering, zonder welke er geen groene overgang kan plaatsvinden, aldus een artikel van de president van de European Investment bank in Project Syndicate.
Artikel Project Syndicate

Europees Parlement zet vraagtekens bij kandidaat-eurcommissaris interne markt

De eerste week van hoorzittingen in het Europees Parlement (EP) met kandidaat-eurocommissarissen is uitgedraaid op “een politiek bloedbad”, aldus de Telegraaf. De grootste naam die dreigt om te vallen, is die van Sylvie Goulard, de beoogd commissaris voor de interne markt. Er zijn vragen of EP-medewerkers van haar partij zijn ingezet voor Frans binnenlandse politieke doeleinden. Goulard mag nog wel een keer terugkomen om zich beter te verdedigen.
Nieuwsbericht De Telegraaf
Artikel Science|Business

Vestager plant tweede golf van maatregelen tegen digitale monopolies

EU-commissaris voor concurrentie Margrethe Vestager komt later deze maand met maatregelen tegen Broadcom. Vestager wil dat de Amerikaanse chipmaker stopt met haar concurrentiebeperkende praktijk om klanten te verbieden chips te kopen van andere aanbieders. Broadcom heeft al aangekondigd de zaak tot het Europees Hof van Justitie aan te vechten.
Nieuwsbericht New Europe
Nieuwsbericht Silicon

Is 5G slecht voor de gezondheid? Dat ligt ingewikkeld, zeggen onderzoekers

De vijfde generatie mobiel internet komt snel dichterbij. Verspreid over Europa leven echter zorgen over de gezondheidseffecten van 5G. Een artikel van Horizon Magazine vraagt zich af: hoe anders is 5G dan zijn voorgangers en kan 5G werkelijk invloed hebben op onze gezondheid? De realiteit, aldus deskundigen, is complex.
Artikel Horizon Magazine

Europese Regionale index: concurrentiekracht Utrecht even groot als die van Londen

De Europese Commissie (EC) heeft de European Regional Competitiveness Index 2019 en de Eurobarometer on Regional Policy 2019 uitgebracht. Op de ranglijst van regionale concurrentiekracht staat Stockholm bovenaan. Londen en Utrecht staan op een gedeelde tweede plaats. De regio Noord-Holland / Flevoland staat op plaats 9, Zuid-Holland op 13 en Noord-Brabant op 20. De overige Nederlandse regio’s volgen op ruime afstand. De Eurobarometer on Regional Policy van dit jaar laat zien dat vier op de tien ondervraagde Europeanen heeft gehoord van projecten in hun regio die de EU heeft medegefinancierd en dat 80 procent van hen daar positief over is. Een belangrijk doel van de twee EC-publicaties is om input te geven aan de komende discussies in Raad, Commissie en Parlement over het regionale EU-beleid in de komende 7 jaar.
Nieuwsbericht EC
2019 Regional Competitiveness Index (pdf)
Website European Regional Competitiveness Index
2019 Eurobarometer on Regional Policy 2019 (pdf)
Website Eurobarometer on Regional Policy
Nieuwsbericht Stadszaken

Sterke link tussen training en innovatie in kleine bedrijven

Bij kleine bedrijven is er een positieve relatie tussen opleidingsniveau van medewerkers en productinnovatie. Deze relatie is het sterkst onder micro-ondernemingen met 1 tot 9 werknemers. Het effect van opleiding op en buiten de werkplek is vergelijkbaar. Specifieke opleidingen van managers op het gebied van it en financieel management hebben effect op zowel product- als procesinnovatie. Dat blijkt uit onderzoek van het Britse Enterprise Research Centre (ERC), dat op basis van de uitkomsten enkele beleidsaanbevelingen doet.
Rapport ERC (pdf)
Samenvatting Rapport (pdf)
Beleidsbrief ERC (pdf)

Duitsland: Crisis nadert omdat industrie ontwrichting niet zag aankomen

De economische kracht van Duitsland is voor een belangrijk deel gebaseerd op de uitstekende benzine- en dieselwagens. Hun onvermijdelijke ondergang brengt de positie van het land als ‘motor van Europa’ in gevaar, aldus een artikel van Bloomberg Opinion. Mogelijk kan een groot economisch investeringsfonds de ontwikkelingen ten goede keren. Volgens een artikel van New Europe moet Duitsland in de economie veel nadrukkelijker inzetten op innovatie en creativiteit.
Artikel Bloomberg Opinion
Artikel New Europe

World Digital Competitiveness Ranking 2019: Nederland stijgt naar plaats 6

De VS, Singapore, Zweden, Denemarken en Zwitserland zijn de digitaal meest concurrerende landen van de wereld. Nederland steeg van plaats 9 naar 6. Opvallend is dat zelfs toplanden een verschillende benadering van digitale concurrentie hebben. De VS en Zweden volgen een evenwichtige benadering tussen het genereren van kennis, het creëren van een ondersteunende omgeving voor technologische ontwikkeling en het stimuleren van de bereidheid tot innovatie. Singapore, Denemarken en Zwitserland geven prioriteit aan een of twee factoren. De IMD World Digital Competitiveness Ranking meet de capaciteit en de bereidheid van 63 economieën om digitale technologieën in te voeren en te verkennen, als een belangrijke motor voor economische transformatie in het bedrijfsleven, de overheid en de samenleving in het algemeen.
Nieuwsbericht IMD
IMD World Digital Competitiveness Ranking 2019 (pdf)

De invloed van de digitale transformatie op het wereldwijde IP-landschap

In de aanloop naar een serie bijeenkomsten van de World Intelligent Property Organization (WIPO) gaat directeur-generaal Francis Gurry dieper in op de implicaties van big data en kunstmatige intelligentie voor het beleid inzake intellectueel eigendom (IP). Komen er bijvoorbeeld nieuwe eigendomsrechten voor gegevens of machines?
Artikel WIPO Magazine

Innovatie werkt beter dan een handelsoorlog

Wat is het optimale pakket van industriebeleidsmaatregelen om de toegenomen concurrentie van wereldwijde technologische rivalen het hoofd te bieden? Volgens een rapport van de Amerikaanse Federal Reserve (Fed) genereren invoertarieven grote dynamische productiviteitsverliezen. Ze vergroten de welvaart alleen op korte termijn en dan uitsluitend wanneer handelspartners geen represailles nemen. R&d-subsidies daarentegen stimuleren binnenlandse innovatie en verhogen de welvaart, vooral op langere termijn, zonder de baten van de handel in gevaar te brengen. Een rapport van de Amerikaanse denktank Council of Foreign Relations (CFR) trekt een vergelijkbare conclusie.
Artikel Fed
Rapport CFR (pdf)

Opinies: Voor grote maatschappelijke innovaties is overheidsbemoeienis nodig

Het oplossen van grote maatschappelijke problemen kun je niet overlaten aan de markt. Een artikel van VentureBeat heeft het dan over ‘venture capitalists’, een artikel van openDemocracy over grote (multinationale) ondernemingen. Het tekenen van verklaringen door bedrijven dat ze zich maatschappelijk verantwoordelijker gaan gedragen, doet daar niet aan af. Daarom pleiten beide artikel voor overheidsfondsen en andere –maatregelen om maatschappelijk relevante bedrijvigheid te bevorderen en bedrijven te dwingen zich echt maatschappelijk verantwoord te gedragen.
Artikel VentureBeat
Artikel openDemocracy

Aanzienlijke economische en sociale voordelen mogelijk met ‘smart city’-initiatieven

Onderzoeksbureau ESI ThoughtLab heeft 100 ‘smart city’-programma’s van over de hele wereld geëvalueerd om de voordelen en potentiële risico’s te bepalen. De voorlopige bevindingen laten zien dat veel steden aanzienlijk rendementen op hun investeringen (ROI) boeken in termen van gebruikerstevredenheid, volksgezondheid en financieel gewin. Steden worden er wel steeds kwetsbaarder door voor cybercriminaliteit. Dat kost hen gemiddeld 3,4 miljoen dollar (3,1 miljoen euro) per jaar.
Nieuwsbericht ESI eConsult

VS: Strijd van regering tegen wetenschap “bereikt kritisch punt”

De manier waartop de regering Trump omgaat met de wetenschap heeft een kritisch punt bereikt, aldus de onafhankelijke National Task Force on Rule of Law and Democracy. “Onderzoeksresultaten worden gemanipuleerd voor politiek gewin, speciale belangen krijgen ongepaste invloed en wetenschappers worden aangevallen om ideologische redenen.”
Nieuwsbericht The Guardian
Rapport Task Force

VS: Clustering van hightech uitvinders heeft zichzelf versterkend effect

Clusters zijn de belangrijkste oorzaak van de comeback van steden en misschien wel de krachtigste motor van de kenniseconomie. Een rapport van het Amerikaanse National Bureau of Economic Research laat zien dat bijna alle hightech uitvindingen slechts in een handvol steden worden gedaan, dat hightech uitvinders aanzienlijk profiteren van het feit dat ze zich in grotere clusters bevinden en dat de Amerikaanse economie als geheel sterk profiteert van de clustering van hightech uitvinders en uitvindingen.
Artikel CityLab

VS: Betere steun voor innovatie, onderzoek en technologie bij kleine ondernemingen

De VS kent al decennialang het programma Small Business Innovation Research (SBIR). Nederland heeft dat enkele jaren geleden overgenomen. Op een bijeenkomst van de Amerikaanse denktank ITIF is van gedachten gewisseld over verbetering van het programma (en ook dat van Small Business Technology Transfer (STTR)). Opties die werden aangereikt zijn bijvoorbeeld het stellen van minder starre programma-eisen, minder toewijzing van subsidies aan bedrijven die alleen maar bestaan vanwege subsidies, en het wegnemen van onzekerheden over het kunnen verkrijgen van subsidie.
Videoverslag ITIF

VS: Ontwikkeling AI in China moet vooral aanleiding zijn om zelf meer te doen

De ontwikkeling van AI in China is aanleiding voor angst en maatregelen om de contacten met het land te beperken. Dat is precies de verkeerde reactie, meent een rapport van de Amerikaanse denktank Center for Strategic and International Studies (CSIS). De VS zou juist moeten kiezen voor een positieve agenda: meer investeren in AI en meer buitenlands talent binnenhalen en vasthouden.
Aankondiging CSIS
Rapport CSIS (pdf)